19. YÜZYILDA KURULAN RUM CEMİYET ve LONCALARININ KİLİSE- OKUL YAPILARINA KATKILARI; ÜRGÜP ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 222 - 239, 31.12.2021

Aytülü Dırık

Öz

Çalışmada 19. yüzyılda önemli bir Rum yerleşimi olan Ürgüp’te cemiyet destekleri (1872-1909) ile faaliyetlerini sürdüren kilise ve okul yapıları ele alınmaktadır. 19. yüzyılda Ürgüp ve çevresinde yaşanan işsizlik sorunu Rum halkın büyük şehirlere yönelmesinde önemli rol oynamıştır. Bu dönemde özellikle Kayseri, Mersin, İstanbul gibi kentlere bölgeden Rumların göçleri bilinmektedir. Bu kentlerden İstanbul en fazla göçü alan şehir konumundaydı. Rum Ortodoks göçmenler İstanbul’a farklı yollarla uyum sağlıyorlardı. Kasaba ve köylerden göç eden topluluklar daha çok emekçi sınıflara eklenirken, şehirlerden gelen ve ticaretle uğraşan göçmenler ise tüccar ve esnaf loncalarına dahil olmaktaydı. Bu kapsamda Ürgüp’ten giden göçmenler kayıkçı, bakkal, havyarcı, şerbetçi gibi esnaf loncalarına dahil olmuşlardır. Bu meslek dallarına mensup göçmenler örgütlenerek kasabalarını unutmayarak hayırseverlik ve eğitim destekçisi olarak Ürgüp yerleşimine okul ve kilise yapıları için maddi- manevi destek olmuşlardır. Bu destekler ile bölgesel birliğe katkı sunarken aynı zamanda Rum cemaatinin işleyişine de destek olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Rum Cemaati, Ürgüp, Kilise, Okul

Kaynakça

• Aktüre, S. (1978). 19. Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekansal Yapı Çözümlemesi. Ankara: O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
• Anastasopoulos, G. (1914). Ürgüp. Mikrasiatikon Imerologion “O Astir” (s. 110-119). Atina.
• Anonim. (1983). Yurt Ansiklopedisi, C:8. İstanbul: Anadolu Yayıncılık.
• Arel, A. (1982). Osmanlı Konut Geleneğinde Tarihsel Sorunlar. İzmir: Ege Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi.
• Augustinos, G. (1997). Küçük Asya Rumları. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Balta, E. (2007). Sinasos - Mübadeleden Önce Bir Kapadokya Kasabası. İstanbul: Birzamanlar Yayıncılık.
• Balta, E. (2010). Prokopi. İstanbul: Birzamanlar Yayıncılık.
• Balta, E. (2015). Nüfus Mübadelesi. İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• Balta, E. (2018). Gerçi Rum İsek de Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Benlisoy, S. (2003). İstanbul’a Göçmüş Ürgüplü Ortodoksların Kurduğu Bir Cemiyet: Areti Maarifperveran Cemiyeti. Tarih ve Toplum, Sayı: 236.
• Bozkurt, G. (1989). Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1830-1914). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
• Elmacı, O. (2008). Ürgüp Tarihi. Ankara: Ürün Yayınları.
• Güler, A. (2000). Osmanlıdan Cumhuriyete Azınlıklar. Ankara: Tamga Yayınları.
• Güney, E. (1988). Nevşehir İli (Kapadokya). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, M. (1994). Geçmişten Günümüze Ürgüp. Nevşehir: Özel Baskı.
• Küçük, C. (2019). Osmanlı İmparatorluğu'nda 'Millet Sistemi' ve 'Tanzmat'. H. İnalcık, & M. Seyitdanlıoğlu, Tanzimat. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Maden, F. (2011, Kasım 16-19). XIX. Yüzyıl Sonları ve XX. Yüzyıl Başlarında Nevşehir'de Rum Mektepleri . 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu , s. 103-128.
• Nevşehir'in 50. Yılı. (1973). Nevşehir: Nevşehir Valiliği.
• Ozil, A. (2016). Anadolu Rumları. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Öger, A., & Özdem, O. (2013). Nevşehir Salnamesi 1914. Ankara: Nevşehir Üniversitesi Yayınları.
• Pekak, S. (2004). Ürgüp Kiliseleri. EFD/JFL, 173-203.
• Petronotis, A. (2004). Hacıustalar / Akdağmadeni'nden Aridea'ya Bir Mübadele Öyküsü. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Stathis, P. (1999). 19. Yüzyıl İstanbul'unda Gayrimüslimler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Şenyurt, O. (2012). İstanbul Rum Cemaatinin Osmanlı Mimarisindeki Temsiliyeti. İstanbul: Doğu Kitapevi.
• Tapia, A. A. (2016). Orthodox Christians and Muslims of Cappadocia: Intercommunal Relations in an Ottoman. Atatürk Institute for Modern Turkish History at Boğaziçi University, PhD Thesis.İstanbul.
• Ubicini, J. H., & Pavet De Courteılle, A. (2019). Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul: Kitapevi Yayınları.
• Ürgüp Belediyesi Arşivi. (2019, 09 26). Nevşehir, Ürgüp.