Mafya nedir? 19. yüzyıl sonu İtalya’sından sosyolojik bir analiz

Yıl 2022, Sayı: 9, 142 - 153, 30.06.2022

Hamit Ölçer

Öz

Mafya deyince bundan ne anlıyoruz? Bir toplumsal fenomen olarak kabul edildiğinde mafyaya yön veren temel eylem kalıbı nedir? Mafya sadece organize bir suç topluluğu mudur yoksa aynı zamanda belirli bir gündelik yaşam tarzının da ürünü müdür? Bu çalışmamızda Gaetano Mosca’nın yakın dönem içinde dilimize çevrilen Mafya Nedir? (2021) adlı eserine odaklanmış bulunmaktayız. Bu yazımızın temel amacı mafya fenomenine ilişkin Gaetano Mosca’nın gözlemlerini anlamaya ve çözümlemeye çalışmaktır. Zira mafya üzerine yazılmış pek çok çalışmadan söz edilebilir ve bu çalışmalar alışılageldik itibariyle popülerdir ve daha ziyade gazetecilik pratiğini yansıtır. Bu anlamda mafyayı daha çok bestseller türünden sürükleyici, türlü sıra dışı cinayet haberlerinin ya da adına “mafya babaları” diye bilinen aktörlerin merkeze alındığı tarzda okumanın akademik anlamda pek muteber bir yere sahip olduğunu söyleyemeyiz. Dolayısıyla mafya sorunsalına belirli akademik araştırmalar üzerinden yaklaşmak bize daha geçerli bir fikir verecektir. Burada değinmemiz gereken önemli hususlardan biri de mafyayı hangi tanımlar üzerinden ele aldığımız sorunudur. Şu halde mafyanın salt bir suç organizasyonu olmanın ötesinde aynı zamanda kolektif bir birlikteliği, kendine özgü belirli bir yaşam tarzını, kendine özgü mitik unsurları ve sosyo-kültürel kodları ya da herhangi bir şeyin değer ölçüsünü veya kendine özgü bir eylem kalıbını da ifade ettiğini söylemek gerekir. Diyebiliriz ki mafya fenomeni mikro ölçekte gündelik sıradan ilişkiler ağının bir parçası olmanın yanı sıra makro düzeyde sosyo-ekonomik ve politik sistemin güç ilişkileri ekseninde karşımıza çıkmaktadır. Bu inceleme yazımızda öncelikle Mosca’nın klasik seçkinler kuramı üzerine olan temel düşünceleri üzerine kısa bir bilgi verilecektir. İkinci olarak mafya alanıyla ilgili mevcut klasik ve yakın dönem çalışmalar hakkında kısa bilgi vereceğiz. Üçüncü aşamada mafyanın tarihçesi, mafya kavramının etimolojik kullanımı ile nitelendirmeleri hakkında kısa bir bilgilendirmede bulanacağız. Dördüncü aşamada Mosca’nın söz konusu yapıtında geçen mafya fenomenine dair aktarmış olduğu gözlemlerini mercek altına almaya çalışacağız. Son olarak mafya fenomeni ile ilgili genel bir değerlendirmede bulunacağız.

Anahtar Kelimeler

mafia, omerta, cosca, partito, Sicilya, Gaetano Mosca

What is mafia? A sociological analysis from the late 19th century Italy.

Öz

..............................................................................................................................................................................................

Anahtar Kelimeler

mafia, omerta, cosca, partito, Sicily, Gaetano Mosca

Kaynakça

• Arlacchi, Pino (1991). Mafya ahlakı ve kapitalizmin ruhu (B. S. Şener, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arslan, D. A. (2007). Elit sosyolojisi. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Blok, A. (1988). The mafia of a Sicilian village 1860-1960: A study of violent peasant entrepreneurs. New York: Harper & Row.
• Bottomore, T. (1997). Seçkinler ve toplum (E. Mutlu, Çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Çulcu, M. (1992). Dünyamızı saran mafia 1. İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Çulcu, M. (2001). Her sakaldan bir kıl: Türkiye’de mafialaşmanın kökenleri-1. İstanbul: E Yayınları.
• Dickie, J. (2005). Cosa Nostra: A history of the Sicilian Mafia. New York: Palgrave Mcmillan.
• Fentress, J. (2004). Devrim ve mafya: Sicilya topraklarında ölüm (M. Balabanlılar, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Foucault, M. (2001). Benlik teknolojileri. Foucault, M., Gutman, H. & Hutton, P. H. Kendini bilmek (G. Ç. Güven, Çev.). İstanbul: Om Yayınevi.
• Gambetta, D. (1996). The Sicilian mafia: The business of private protection. London: Harvard University Press.
• Hess, H. (1998). Mafia & mafiosi: Origin, power, myth. London: C. Hurst & CO. Ltd.
• Hobsbawm, E. (2016). İlkel asiler: 19. ve 20. yüzyıllarda toplumsal hareketin arkaik biçimleri üzerine incelemeler (U. Kocabaşoğlu, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lappalainen, T. (2005). Mafya (A. Arda, Çev.). İstanbul: Yerdeniz Yayınları.
• Mosca, G. (1939). The ruling class. New York: McGraw-Hill.
• Mosca, G. (2021). Mafya nedir? 19. yüzyıl sonu İtalyası’ndan sosyolojik bir analiz (O. Öztürk, Çev.). İstanbul: Metropolis Yayıncılık.
• Neuman, L. W. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar 1 (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayınodası Yayıncılık.
• Paoli, L. (2003). Mafia brotherhoods: Organized crime, Italian style. Oxford: Oxford University Press.
• Puccio-Den, D. (2021). Maficraft: An etnography of deadly silence. Chivago: HAU Books.
• Santoro, Marco (2021). Mafia politics. Cambridge: Polity Press.
• Southwell, D. (2009). Organize suç tarihi (B. Köseoğlu, Çev.). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Varese, F. (2018). Mafia life: Love, death, and money at the heart of organized crime. Oxford: Oxford University Press.
• Weber, M. (2012). Ekonomi ve toplum 1. (L. Boyacı, Çev.). İstanbul: Yarın Yayınları.
• Weber, M. (2013). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu (M. Köktürk, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• William, F. W. (2017). Köşebaşı toplumu: Bir İtalyan kenar mahallesinin toplumsal yapısı (F. D. Elhüseyni, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.