Ütopya ve ceza: Thomas More’un ceza eleştirisi

Yıl 2024, Sayı: 13, 92 - 103, 30.06.2024

Zeki Aktaş

Öz

Bu çalışma, Thomas More’un Ütopya’sı bağlamında ceza meselesini ele almakta olup, More’un ceza eleştirisini ve bu eleştiriyi tamamlayan argümanları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ceza meselesi Ütopya’daki başlıca tartışmalardan biridir. More, suçun sosyo-ekonomik bağlamdan yalıtık bir şekilde tahlil edilemeyeceği ve cezanın işlenen suçun ağırlığıyla orantılı olması gerektiği iddiasından hareketle adil ve makul olmayan ceza uygulamalarını kesin bir dille mahkûm eder. More’a göre suç problemi, sadece hukuki tedbirler veya cezai yaptırımlar ile çözülebilecek bir mesele değildir; yoksulluğun ağırlığı altında ezilen, hatta açlık çeken ve sırf bu çaresizlik yüzünden suç işleyen insanlara sert cezalar vermek veya onları sorgusuz sualsiz darağacına yollamak suçu ortadan kaldırmaya yetmediği gibi, adaletsizdir de. Dolayısıyla bu türden bir ceza adaletinin hem etik sınırları hem de suçtan caydırma vasfı tartışmalı olup, meşruiyet sorunu vardır. İşte, More’un ceza eleştirisi, temelde bu meşruiyet problemi etrafında örgütlenmiştir. Dahası More -kendi yaklaşımı da eleştiriye muhtaç olmakla birlikte- adalet ve makuliyet söylemi içeren bu eleştiriyi, cezayı sonuçları açısından da ele alan faydacı bir perspektifle tamamlamış; cezanın ıslah, önleme ve caydırma gibi daha çok kamusal fayda odaklı işlevlerine temas etmeyi başarmıştır. Böylece bu çalışmada, ilk olarak More’un adil ceza söylemi bağlamındaki eleştirileri tespit edilmiş ve ardından bu eleştiriyi tamamlayan alternatif ceza argümanları ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Thomas More, Ütopya, suç, ceza, adalet

Utopia and punishment: Thomas More’s critique of punishment

Öz

This study deals with the issue of punishment in the context of Thomas More’s Utopia and aims to reveal More’s criticism of punishment and the arguments that complement this criticism. The issue of punishment is one of the main debates in Utopia. More firmly condemns unjust and unreasonable punishment practices, based on the claim that crime cannot be analyzed separately from the socio-economic context and that punishment should be proportional to the severity of the crime committed. According to More, the crime problem is not an issue that can only be solved with legal measures or criminal sanctions; Giving harsh punishments to people who are crushed under the weight of poverty, even starving, and who commit crimes just because of this desperation, or sending them to the gallows without questioning, is not only not enough to eliminate crime, but also unjust. Therefore, this type of criminal justice has ethical limits, its ability to deter crime is questionable, and there is a problem of legitimacy. More’s criticism of punishment is basically based on this problem of legitimacy. Moreover, More - although his own approach also needs criticism - complemented this criticism, which includes a discourse of justice and reasonableness, with a utilitarian perspective that also considers punishment in terms of its consequences, and expressed the more public benefit-oriented functions of punishment such as correction, prevention and deterrence. Thus, in this study, initially More’s criticisms of fair punishment discourse has been identified and then alternative punishment arguments that complement this criticism have been put forward.

Anahtar Kelimeler

Thomas More, Utopia, crime, punishment, justice

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. & Köker, L. (2013). Tanrı devletinden kral-devlete. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Aktaş, S. (2009). Cezalandırmanın amacı üzerine. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1-2), 1-25.
• Aktaş, Z. (2023). Platon’da cezanın temellendirilmesi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (35), 261-279. https://doi.org/10.53844/flsf.1248136
• Benn, S. I. (1972). Punishment. P. Edwards (Ed.), The Encyclopedia of Philosophy (Cilt 7, s. 29-36) içinde. New York: Macmillan Publishing.
• Centel, N. (2001). Cezanın amacı ve belirlenmesi. Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan (s. 337-372) içinde. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Cevizci, A. (Der.). (2005.) Ceza felsefesi. A. Cevizci (Ed.), Felsefe Ansiklopedisi (Cilt 3, s. 154-155) içinde. Ankara: Babil Yayıncılık.
• Duff, R. A. & Garland, D. (2013). Introduction: Thinking about punishment. R. A. Duff & D. Garland (Ed.), Oxford Readings in Socio-Legal Studies: A Reader on Punishment (s. 1-43) içinde. Oxford: Oxford University Press.
• Dumlu, H. (2014). Thomas More’un Ütopya’sında adalet kavrayışı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Engeman, T. S. (1982). Hythloday’s Utopia and More’s England: An interpretation of Thomas More’s Utopia. The Journal of Politics, 44(1), 131-149. https://www.jstor.org/stable/2130287
• Finkelstein, C. (2021). Sözleşmeci ceza yaklaşımı (F. Kararmaz, Çev.). M. P. Golding & W. A. Edmundson (Ed.), Hukuk Felsefesi ve Hukuk Teorisi Rehberi (s. 371-392) içinde. İstanbul: Islık Yayınları.
• Kautsky, K. (2006). Thomas More ve Ütopyası (O. Özügül, Çev.). İstanbul: Pencere Yayınları.
• Kumar, K. (2006). Modern zamanlarda ütopya ve karşıütopya (A. Galip, Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Logan, G. M. (1983). The meaning of More’s Utopia. Princeton: Princeton University Press.
• Machiavelli, N. (1998). Hükümdar (İl Principe) (H. K. Karabulut, Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Malloch, M. (2013). Crime, critique and utopian alternatives. M. Malloch & B. Munro (Ed.), Crime, Critique and Utopia (s. 21-43) içinde. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• McBridge, K. (2007). Punishment and political order. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• More, T. (2012). Ütopya (Mükemmel Bir Devlet Modeli ve Yeni Utopia Adası) (Ç. Dürüşken, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Ritger, M. (2019). Reading Utopia in the Reformation of punishment. Renaissance Quarterly, 72(4), 1225-1268. https://www.jstor.org/stable/26897301
• Ruggiero, V. (2013). Crime and punishment in classical and libertarian utopias. M. Malloch & B. Munro (Ed.), Crime, Critique and Utopia (s. 71-89) içinde. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Stillman, P. G. (2016). Justice, crime, and punishment in More’s Utopia. P. Guerra (Ed.), Utopía: 500 años (s. 367-379) içinde. Bogotá: Ediciones Universidad Cooperativa de Colombia.
• Tokgöz, H. B. (2020). Cezalandırmanın amacı ve bu bağlamda ütopyalar üzerine bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(1), 431-467. https://doi.org/10.33717/deuhfd.704815