Sovereignty Shield Against Humanitarian Intervention and Responsibility to Protect Approaches

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 28 - 70, 30.04.2022

Selma Yakut

Öz

It has been argued with the approaches of humanitarian intervention and responsibility to protect (R2P) that the sovereignty shield, which states use to protect themselves in the international system, indicates not only rights but also responsibilities, and it was reminded that state sovereignty also includes the responsibility to protect its citizens against genocide, ethnic cleansing, war crimes, crimes against humanity and other human rights violations arising from intra-state conflicts. The sovereignty of the state, which is unwilling or incapable of protecting its citizens against atrocities and crimes, has been overcome, and the responsibility to protect has been transferred to the international community. In this study, it is aimed to evaluate the effect of the supremacy of state sovereignty and the principles of non-interference in internal affairs and non-use of force, which reinforce it, on the development of humanitarian intervention and R2P approaches. In the current situation, it is aimed to reach inferences for the future by examining how both approaches are progressing against the sovereignty shield. In order to achieve these goals, the intellectual ground, conceptual framework, and relationship of the humanitarian intervention and R2P approaches with the concept of sovereignty will be examined. In this respect, the arguments of the advocates and opponents of the approaches, the relevant provisions of the UN Charter, human rights and humanitarian law agreements, the relevant decisions of the UN Security Council and the General Assembly, and the customary law will be analysed in terms of their contributions to the subject. The effect of the perception of sovereignty on the approaches will be evaluated in light of the examples experienced in practice so far.

Anahtar Kelimeler

Humanitarian Intervention, Responsibility to Protect, Responsibility while Protecting, Responsible Protection, State Sovereignty

İnsani Müdahale ve Koruma Sorumluluğu Yaklaşımlarına Karşı Egemenlik Kalkanı

Öz

İnsani müdahale ve koruma sorumluluğu yaklaşımları ile devletlerin uluslararası sistemde kendilerini korumak için kullandıkları egemenlik kalkanının sadece hak değil aynı zamanda sorumluluklar da içerdiği öne sürülmüş ve devlet egemenliğinin devlet içi çatışmalardan doğan soykırım, etnik temizlik, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve diğer insan hakları ihlallerine karşı vatandaşlarını koruma sorumluğunu da içerdiği hatırlatılmıştır. Vatandaşlarını mezalim suçlarına kaşı korumakta isteksiz ya da yetersiz olan devletin egemenliği aşılıp uluslararası topluma koruma sorumluluğu aktarılmıştır. Bu çalışmada devlet egemenliğinin üstünlüğü ile onu perçinleyen iç işlerine karışmama ve kuvvet kullanmama ilkelerinin insani müdahale ve koruma sorumluluğu yaklaşımlarının gelişimine etkisini değerlendirmek amaçlanmıştır. Mevcut durumda her iki yaklaşımın mutlak egemenlik anlayışı karşısında nasıl ilerlediği incelenerek geleceğe yönelik çıkarımlara ulaşmak hedeflenmiştir. Bu amaçlara ulaşmak için öncelikle insani müdahale ve koruma sorumluluğu yaklaşımlarının düşünsel zemini, kavramsal çerçevesi ve egemenlik kavramı ile ilişkisi incelenecektir. Bu minvalde yaklaşımları savunanlar ve karşıtların argümanları ile BM Antlaşması, insan hakları ve insancıl hukuk sözleşmelerinin konuya ilişkin hükümleri, BM Güvenlik Konseyi ve Genel Kurulu’nun konuya ilişkin kararları ve örf-adet hukuku konuya katkıları bakımından analiz edilecektir. Bugüne kadar uygulamada yaşanan örnekler ışığında egemenlik algısının yaklaşımlara etkisi değerlendirilecektir. Bu çalışmanın Türkçe literatüre katkı sağlaması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnsani Müdahale, Koruma Sorumluluğu, Korurken Sorumluluk, Sorumlu Koruma, Devlet Egemenliği

Kaynakça

• Acar Z. (2015), Doktrinleşme Sürecindeki İnsani Müdahale: NATO’nun Kosova Müdahalesi ve Koruma sorumluluğu Kavramı, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(1), 113-131.
• Acet G. S. (2017), Uluslararası Hukukta Teamül Olarak İnsani Müdahale, International Journal of Academic Value Studies, 3(13), 445-453.
• Arsava F. (2011), Egemenlik ve Koruma Sorumluluğu, Gazi Üniversitesi Hukuk Dergisi, 15(1), 101-124.
• Arsava F. (2017), Barışın Temelinde Devletlerin İşbirliği, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(1), 2649-2662.
• Bozkurt E. (2007), Kant’ın Ebedi Barış Üzerine Denemesinin Günümüze Yansıması, Anayasa Yargısı, 23 (1), 501-523.
• Başbaşlıoğlu T. (2017), İnsani Müdahale Sorunu Bağlamında Egemenlik ve Kozmopolitanizm, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 3047-3064.
• Çağlayan, S. (2018), Koruma Sorumluluğunun Bir Eleştirisi: “Koruma Öncelikli Sorumluluk”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 1(12), 335-360.
• Çeçen A. (2013), İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 8(Özel), 809-830.
• Dalar, M. (2014). Yeni Savaşlar Yeni mi? : Schmitt ve Kelsen Bağlamında Bir Değerlendirme, Mülkiye Dergisi, 38(3), 7-28.
• Demirel, N. (2013), Uluslararası Hukukta İnsani Müdahale ve Hukuki Meşruiyet Sorunu, FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 152-172.
• Duran H. (2001), Yeni Bir Müdahale Şekli İnsani Müdahale”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 2001, 87-94.
• Ecevitoğlu P. (2015), İnsan Hakları Siyasetini Yeniden Düşünmek, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 13(50), 203-226.
• Elçin Ertuğrul Ü. (2016), Koruma Sorumluluğu: İnsani Müdahaleyi Makyajlamak, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20 (2), 441-470.
• Garwood-Goower A. (2013), China’s Responsible Protection Concept: Reinterpreting the Responsibility to Protect (R2P) and Military Intervention for Humanitarian Purposes, UNSW Law Journal, 36(2), 594-618.
• Geyik H. (2016), Devletlerin İnsancıl Hukuk Kurallarının İhlâli Nedeniyle Sorumluluğu, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 24(2), 57-91.
• Gözen Ercan P. (2017), Onuncu Yılının Ardından Koruma Sorumluluğunu Kavramsal Gelişimine Feminist Bir Eleştiri, Alternatif Politika, 9(3): 385-408.
• Gözen Ercan P. (2017b), İkinci On Yılına Girerken Koruma Sorumluluğunu Yeniden Düşünmek: Lex Ferenda Olarak R2P, Alternatif Politika, 9(3), 165-182.
• Gürbüz E. A. (2014), Uluslararası Hukukta Koruma Sorumluluğu Çıkmazı, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(113), 153-174. Hancılar Ö. (2011), Uluslararası Hukukta İnsani Müdahale, Çankaya University Journal of Law, 7(2), 97-124.
• İren A. ve Gürkaynak M. (2016), Mutlak Güç Ya Da Sınırsız Sorumluluk: Devlet Egemenliği ve Uluslararası Toplumun Koruma Sorumluluğu, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (24), 135-138.
• Karagül S. ve Demirbaş Ç. E. (2017) Koruma Sorumluluğu Doktrini Açısından Suriye Krizi: Bir Müdahalesizlik Örneği, Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 481-510.
• Kelleci T. ve Bodur Ün M. (2017), TWAIL ve Yeni Bir Hâkimiyet Aracı Olarak Koruma Sorumluluğu (R2P): Libya Örneği, Uluslararası İlişkiler, 14(56), 88-104.
• Meydan V. (2017), 2008 Rusya-Gürcistan Savaşı’nın Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma Yasağı Çerçevesinde Analizi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 417-429.
• Nowrot K. ve Schbacker E.W. (1998), The Use of Force to Restore Democracy: International Legal Implications of the ECOWAS Intervention in Sierra Leone, American University International Law Review, 14(2), 312-412.
• Özdemir A. (2016), Uluslararası İnsancıl Hukukun Uygulamaya Yönelik Caydırıcı ve Zorlayıcı İlkesi: Koruma Sorumluluğu, Akademik Hassasiyetler, 3(5), 87-115.
• Öztürk Z. A. (2011), İnsani Müdahale Ne Kadar İnsani, Ne Kadar Siyasi? , 21. Yüzyıl, 11(30), 23-28.
• Reçber S. ( 2018), Sri Lanka ve Koruma Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73 (1), 159-160.
• Savaş Cezala M. (2018), Koruma Sorumluluğu’nun Normatif Statüsü, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 13(50), 65-89.
• Savaşan Z. (2013), İnsani Müdahale: Hukuki Boyut”, Beynelmilel Uluslararası Haber Yorum Dergisi, 1(2), 13-15.
• Schabas W.A. (2007), Genocide and the International Court of Justice: Finally, a Duty to Prevent the Crime of Crimes, Genocide Studies and Prevention: An International Journal: 2(2), 102-122.
• Sur M. (2013), Birleşmiş Milletler Örgütünün Gelişimi ve Geleceği, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 8(Özel), 2535-2550.