Şîîrê Mela Ehmedê Xasî yê Kurdkî (Kurmanckî, Zazakî) û Tirkî

Yıl 2024, Sayı: 22, 81 - 102, 31.12.2024

Mehmet Yergin

https://doi.org/10.55253/2024.nubihar.1566415

Öz

Heta nika Mela Ehmedê Xasî (1867-1951) û eseranê ey ser o hetê zaf kesan ra zaf xebatê erjayeyî virazîyayê û çimeyanê ciya ciyayan de weşanîyayê. Labelê seba ke xoresnayîşê nê çimeyan zaf zehmetin o û zaf wext gîno, no zî qandê cigêrayoxan û înanê ke wazenê xo biresnê şîîranê Mela Ehmedê Xasî yê kurdkî (kurmanckî, zazakî) û tirkîyan rê yew persgirêk ano meydan. Ma na xebate, bi hêvîya çareserkerdişê na persgireke de yew havila ma bireso ci, ma viraşte. Meqsedê ma mewlidê Mela Ehmedê Xasi Mewlidu’n-Nebiyyi’l-Qureyşiyyî ke bi kurdkiya zazakî û şeklê mesnewî de nusîyayo ra teber, şîîrê Mela Ehmedê Xasî yê ke bi kurdkî (kurmancî, zazakî) û tirkî nusîyayê, ma yew ca de pêserkê û seba kesanê ke biwazê xo biresnê ci û tira feyde bigîrî rê bibê hetkar. Seba nê, ma orijinalê nê şîîranê Mela Ehmedê Xasî yê ke bi herfanê erebkî nusîyayê komputure de nuştê, ta ke bi asanî biwanîyê û ma duştê her misra de zî şeklê înan ê transkirîbeyî dayê. Ma transkirîbeyê ke hetê kesanê cîya cîyayan ra virazîyayê pêvero nayê, ferqê ke bêntareyê înan de estbî û raştkerdişê ke hetê ma ra virazîyayê ma binenotan de dayê. Bi no hewa ma Şîîrê Mela Ehmedê Xasî yê kurdkî (kurmanckî, zazakî) û tirkîyî resnayê metnêk saxlem.

Anahtar Kelimeler

Edebîyat, şîîre, kurdkî (kurmanckî, zazakî), tirkî, Xasî.

Molla Ahmed-i Xasi's Kurdish (Kurmancji, Zazaki) and Turkish Poems

Öz

Until today, many valuable studies on Molla Ahmed-i Xasî (1867-1951) and his works have been carried out by many people and published in different sources. However, since it is quite laborious and time-consuming to access these sources, it poses a problem for researchers and those who want to access Molla Ahmed-i Xasî's Kurdish (Kurmanji, Zazaki) and Turkish poems. We made this study with the hope that it will contribute to the solution of this problem. Our aim is to collect Molla Ahmed-i Xasî's poems in Kurdish (Kurmanji, Zazaki) and Turkish, except for his mawlid Mewlidu'n-Nabiyyi'l-Qurayshiyyî, which he wrote in the masnavi genre in the Zazaki dialect of Kurdish, in one place and to contribute to the easy access and utilization of those who want to benefit. For this purpose, we have written these poems of Molla Ahmad-i Xasî in Arabic letters on the computer for easy reading, remaining faithful to the original, and we have given the transcribed form opposite each verse. We also compared the transcripts made by different people and gave the differences and the corrections made by us in the footnotes. Thus, we have provided a more solid text of Molla Ahmad-i Xasî's Kurdish (Kurmanji, Zazaki) and Turkish poems.

Anahtar Kelimeler

Literature, poetry, kurdish (kurmanjca, zazaki), turkish, Xasî.

Molla Ahmed-i Hassi'nin Kürtçe (Kurmacca, Zazaca) ve Türkçe Şiirleri

Öz

Bugüne kadar Molla Ahmed-i Xasî ve eserleri ile ilgili birçok değerli çalışma yapılmış ve farklı kaynaklarda yayınlanmıştır. Fakat bu kaynaklara ulaşmak oldukça zahmetli ve çok zaman aldığından bir sorun oluşturmaktadır. Bu çalışmayı bu sorunun çözümüne bir katkı sağlayacağı ümidiyle yaptık. Amacımız Molla Ahmed-i Xasî’nin Kürtçe (Kurmancca, Zazaca) ve Türkçe yazdığı şiirlerini bir yerde toplamak ve yararlanmak isteyenlerin kolayca ulaşıp istifade etmelerine bir katkı sunmaktır. Bunun için Xasî’nin bu şiirlerinin Arapça harflerle yazılmış olanları, kolay okunabilmesi adına, orijinallerini bilgisayarda yazdık ve her mısranın karşısında da transkrip edilmiş şeklini verdik. Farklı kişiler tarafında yapılan transkripleri de mukayese ederek farklılıkları ve tarafımızdan yapılan düzeltmeleri dipnotlarda verdik.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Şiir, Kürtçe (Kurmancca, Zazaca), Türkçe, Xasî.

Etik Beyan

Etik kurallarına uyduğumu beyan ederim.

Teşekkür

Bu imkanı sağladığınız için teşekkür ederim.

Kaynakça

• Adak, A. (2013). Destpêka Edebiyata Kurdî Ya Klasîk. İstanbul: Nûbihar.
• Amedî, Z. (1986). Kitabo Destxet. Diyarbekir: El mektebetu’l-İslamiye.
• Cegerxwîn. (2014). Sewra Azadî. Stenbol: Avesta.
• Ertekin, M. Z., & Yıldız, A. (2022). Govenda Zimanan Mulemm‘ Di Edebiyata Kurdî Ya Klasîk Da. Van: Lorya.
• Karak, M. Z. (2021a, Bihar). Keşfeke nû û helbestên Kurmancî yên Mela Ehmedê Xasî. Nûbihar, (155), 10-15.
• Karak, M. Z. (2021b, payîz). Helbesta Şîna Şêx Selîm a Seydayê Xasî. Nûbihar, (156), 82-83.
• Karak, M. Z. (2022, Bihar). Qesîdeyeke Nû ya Ehmedê Xasî. Nûbihar, (161), 94-95.
• Kırkan, A. (2012, Payîz). Beşanê Edebîyatî ra Mulemma, Di Şaîranê Kurdan ra Di Şîîrê Bêhempayî: Mulemmaya Ehmedê Xanî û Mulemmaya Ehmedê Xasî. Şewçila, (7), 56-62.
• Korkusuz, M. Ş. (2004). Tezkire-i Meşayih-i Amid (Dîyarbekir Velileri) I-II. İstanbul: Kent.
• Lezgîn, R. (2009, teşrîna verêne). Ehmedê Xasî’den Tûrkçe Gazel. Tarîxê 15 teşrîna verên 2024 de edresê http://www.zazaki.net/haber/ehmed-xasden-turkce-gazel-234.htm ra ameyo girewtiş.
• Lezgîn, R. (2011, Adar). Mulemmaya Ehmedê Xasî. Şewçila, (1), 7-9.
• Malmîsanij, M. (1995, Îlon). Şî‘reke Ehmedê Xasî bi Tirkî, ‘Erebî, Farisî, Kurmancî û Kirdkî (Zazakî). Çira, (3), 44-48.
• Mihanî. (1994). Mela Ehmedê Xasî Mewlûda Nebî. İstanbul: Firat.
• Qoxî, E. H. (tarih yok). Dîwana Camî‘. İstanbul: İhsan.
• Temo, S. (. (2005). Dört Dil, Beş Pencere (Merheba Ya Men…). Esmer, 12), 48.
• Varol, M. (2017, 2). Şiiri Mulemma ê Şairanê Edebiyatê Zazaki. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, (6), 51-65.
• Yergin, M. (2024). Mewlidê Mela Ehmedê Xasî (Metn-Wekenitiş). Wan: Peywend.
• Yıldız, A. (2021, Spring). Ehmedê Xasî, Berhemên Wî û Kesayetîya Wî Ya Edebî. The Journal of Mesopotamian Studies, 6 (1), 81-96.