The Role of Talabani Takya in the Development of Kurdish (Maqamat) Melodies

Yıl 2024, Sayı: 22, 225 - 238, 31.12.2024

Rizgar Cabbari

https://doi.org/10.55253/20214.nubihar.1582132

Öz

Talabani’s Takya, later named the Majidiyah Mosque, was established in 1771 AD in Kirkuk. Despite being primarily a mosque, the Takya also functioned as a classroom for Shari'ah studies, a spiritual place for zikr (remembrance), a gathering space for writers and poets, a guest house for the poor and travelers, and a school focused on Eastern melodies, with a special emphasis on Kurdish maqams. This Takya played a major role in the development of Kurdish musical traditions. Since the time of Sheikh Abdurrahman Khalis, Takya has become a center for gathering Maqamat artists and enthusiasts to learn the art of Maqamat. Therefore, many great artists have moved there to showcase their artistic level and teach students. Among the great Kurdish artists who visited Takya was Sayyid Ali Asghar Kurdistani. One of the greatest artists whose artistic career began in Takya was Ali Mardan

Anahtar Kelimeler

Talabani’s Takya, Kirkuk, Kurdish melodies, Garmiyani melodies, Ali Mardan

ڕۆڵی تەکیەی تاڵەبانی لە پەرەپێدانی مەقاماتی کوردیدا

Öz

مزگەوت یان تەکیەی تاڵەبانی لە شاری کەرکووک، بە تەکیەی گەورە ناسرابوو، بەڵام دواتر بە فەڕمی ناوی مزگەوتی (مەجیدیە)یەی لێ نرا. ساڵی (١٧٧١ز) دامەزراوە. لە تەکیەدا وێڕای ئەوەی وەکوو مزگەوت، حوجرەی خوێندنی زانستە شەرعییەکانی هەبووە، شوێنێکی ڕووحی بووە بۆ کۆڕی زیکر، ناوەندێک بووە بۆ ئەدیبان و شاعیران، میوانخانەیەک بووە بۆ هەژاران و ڕێبواران، هەروەها قوتابخانەیەک بووە بۆ خوێندن و فێربوونی هەموو مەقاماتی ڕۆژهەڵاتی بەگشتی و مەقاماتی کوردی بەتایبەتی. ئەم تەکیەیە لە مێژووی خۆیدا ڕۆڵێکی گەورەی گێڕاوە بۆ پەرەپێدانی ئەم هونەرە. لە سەردەمی شێخ عەبدوڕڕەحمانی خاڵسەوە تەکیە بووەتە ناوەندێک بۆ کۆکردنەوەی هونەرمەندان و ئارەزوومەندانی مەقامات بۆ فێربوونی هونەری مەقامات. بۆیە چەندین هونەرمەندی مەزن ڕوویان لەو شوێنە کردووە بۆ ئەوەی هونەری خۆیان پێشکەش و فێرخوازان فێر بکەن. لە نێو ئەو هونەرمەندە مەزنانەی کورد کە سەردانی تەکیەیان کردووە، سەید عەلی ئەسغەر کوردستانی بوو. هەروەها یەکێک لە گەورەترین هونەرمەندان کە کاری هونەری لە تەکیە دەستی پێکرد، عەلی مەردان بوو.

Anahtar Kelimeler

تەکیە تاڵەبان،, کەرکووک, ، مەقاماتی کوردی, ، مەقاماتی گەرمیانی, عەلی مەردان

Kaynakça

• Beqal, M. T. N.. (2024). Seyîd Merdan pispor û mamostay Meqamet û Şêxî Xwênerekan û mamostayanî Ayînî Şarî Hewlêr. https://www.facebook.com/HAWLERY.JARAN.2012
• Bakûrî. (2007). Goranîbêje Nemrekan. Beşî Sêyem. Pêdaçûnewe û Pêşekî: Azad Ebdulwahîd. Jimare: 7. Hewlêr: Bilawkirawey Raman.
• Xal, Ş. M. ; Ûmîd, A. (2003). Dîwanî Şêx Riza Talebanî. Hewlêr: Bilawkirawey Aras.
• Zamdar, M. (1980). Derwazeyek Bo Awaz û Mosîqay Kurdî. Jimare: 223. Bexdad: Dezgay Roşinbîry û Bilawkirdnewey Kurdî (57).
• Sultanî, M. E. (2016). Enfasî Rehmanî Keşkolî Talabanî. Jimare: 313. Hewlêr: Bilawkirawey Ekadîmyay Kurdî.
• Qeredaxî, H. (2002). Ferhengy Xem, Sercem şî'rekanî Hesîb Qeredaxî. Jimare: 1. Hewlêr: Bilawkirawey Aras.
• Kakeyî, H. (2006). Mueqam û muzîkî Folkilorî Kurdî, Selah Dawde Wek Nimûne. Kerkûk: Le Bilawkirawekanî Liqî Kerkûkî Yekêtûy Nûseranî Kurd-60.
• Goran, E. (1386). Dîwanî Goran. Taran: Bilawkirawey Panîz. Rûpel: 111.
• Merdan, E. (2012). Gelay Payiz, Bîrewerî Elî Merdan. Amadekirdnî: Ebdulqadir Elî Merdan, Rêkxistin û lêkolînewe: Ehmed Seyîd Elî Berzincî. Hewlêr: Berêweberayetî Bilawkirdnewey Hewlêr.
• Murad, X. E. (2023). Kerkûk Le Zarî Belgekanewe, Bergî 1, 2, 3. Kerkûk: Çapxaney El-Zeman Kerkûk.
• Necim, Û. (2021). Tekiyey Talebanî Belgeyekî Tirî Kurdisstanîbûny Kerkûk û Ekadîmiyek Bo Fêrbûnî Hunerî Meqam. https://www.anfturkce.com
• Hemebaqî, M.. (1996). Mêjûy Mosîqay Kurdî, Urmê: Nawendy Bilawkirdnewey Edeb û Ferhengî Kûrdî (Sirwe).
• Hemebaqî, M. (1998). Seyîd Elî Esxerî Kurdistanî.