ARAPÇADA ÇOĞULUN SAYISAL DEĞERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 45, 75 - 106, 31.12.2017

İbrahim Güngör

https://doi.org/10.32330/nusha.338227

Cited By: 1

Öz

İslâm dininin başta Kur’ân
ve hadis olmak üzere tüm kaynaklarının doğru şekilde anlaşılması Müslümanların
en kutsal ve başlıca görevidir. Tefsir, hadis, fıkıh, usûl, sarf, nahiv ve
belagat ilimleri başta olmak üzere birçok ilim dalı bu kutsal amaca hizmet
etmektedir. Bu ilimlerin birbirlerinin üzerinde önemli etkileri vardır. Fakat dil
ilimlerinin özellikle de nahiv ilminin diğer ilimlere etkisi çok büyüktür.
Çünkü kaynakların doğru anlaşılması onlardan doğru hüküm çıkarılması, ancak dil
ilimleri ile olabilir. Biz de bu makalede nahiv ilminin usûl’ül-fıkıh ve fıkıh
ilimlerindeki önemini ve etkisini gösteren meselelerden biri olan çoğulun sayısal
değeri konusunu ele alarak, özellikle de çoğulun en az sayısının kaç olduğu
problemi üzerinde durduk.

Anahtar Kelimeler

Nahiv, Usûl’l-Fıkıh, Cem‘, Cem‘i Kılle, Cem‘i Kesre

An Investigation On The Digital Value Of Multiple In Arabic

Öz

The right understanding of
all sources of religion, especially the Qur'an and the hadith, is the most
sacred and main duty of the Muslims. Many scholars, especially the knowledge of
explanation, hadith, Jurisprudence, Principles, morphology, syntax and rhetoric, serve
this sacred purpose. These sciences have important effects on each other.
However, the influence of language sciences, especially syntax, on other
sciences is enormous. Because correct understanding of sources and correct
provision of them can be done only with language sciences.We have dealt with
the subject of plural numerical value which is one of the issues that show the
importance and effect of syntax in principles of jurisprudence sciences. We
have also dealt the problem of the minimum number of the plural.

Anahtar Kelimeler

Syntax, Principles of Jurisprudence, Plural, Lesser Broken Plural, Greater Broken Plural, Regular Prular

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm.
• el-‘Alâî, Ebû Saîd Halîl İbn Keykeldî ed-Dimaşkî, (694-761 h.), Telkîhu’l-Fuhûm fî Tankîh Siyaği’l-‘Umûm, (Thk. Alî Mu‘avvad-‘Âdil Abdulmevcûd), Dâru’l-Erkam, Beyrut, 1418/1997, 1. Baskı.
• ‘Atiye, Corcî Şahîn, Süllemu’l-Lisân fî’s-Sarfi ve’n-Nahvi ve’l-Beyân, Dâru’r-Reyhânî, Beyrut, ts. 4. Baskı.
• el-Âmidî, Ali b. Muhammed, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, (Thk. Abdurrezzak ‘Afîfî), Dâru’s-Samî‘î, Riyâd, 1424/2003, 1. Baskı, C. II.
• Bergstrâsser, Gottelf, et-Tatavvuru’n-Nahvî fî’l-Lugati’l-‘Arabî, (Trc. Ramazan Abduttevvâb),Mektebetu’l-Hancî, Kahire, 1414/1994, 2. Baskı.
• el-Cürcânî, Abdulkahir b. Abdurrahman, el-Muktesid fî Şerhi’t-Tekmile, (Thk. Ahmed b. Abdullah b. İbrahim ed-Devîş) Silsiletu’r-Resâili’l-Câmi‘yye, Câm‘atu’l-İmâm Ahmed b. Su‘ûd el-İslamiyye, Riyad, 1428/2007, 1. Baskı, C. II.
• Ebû Ali el-Fârisî, el-Hasan b. Ahmed (288-377 h.), et-Tekmile, (Thk. Hasan Şâzlî Ferhûd), Câm‘atu’r-Riyad, Riyad, 1401/1981, 1. Baskı, C. II.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endülüsî (ö. 745), İrtişâfu’d-Dareb min Lisâni’l-‘Arab, (Thk. Receb Osman Muhammed- Ramazan Abduttevvâb), Mektebetu’l-Hâncî, Kahire, 1. Baskı, 1418/1998, C. I.
• Edeykunlâ, İbrahim Sunûsî, et-Tesniye ve’l-Cem‘ Ahkâmuhumâ ve İsti‘mâlâtuhumâ fî’l-Kur’âni’l-Kerîm, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Câmi‘atu Ummu’l-Kurâ, Mekke. el-Esnevî, Abdurrahim b. el-Hasan, (ö. 772) Nihâyetu’s-Sûl fî Şerhi Minhâci’l-Usûl, ‘Âlemu’l-Kutub, Kahire, 1343 h., C. II.
• el-Eşmûnî, Ali b. Muhammed b. İsa, Şerhu’l-Eşmûnî ‘alâ Elfiyeti İbn Mâlik, (Thk. Muhammed Muhyeddin Abdulahamid), Dâru’l-Kutubi’l-‘Arabî, Beyrut, 1. Baskı, 1375/1955, C. III.
• el-Ezherî, Halid b. Abdullah, Şerhu’t-Tasrîh ‘ala’t-Tavdîh, el-Matba‘atu’l-Ezheriyye el-Mısriyye, Mısır, 1325 h., 2. Baskı, C. II.
• Fahruddin er-Râzî, Muhammed b. Ömer b. el-Huseyn, (544-606) el-Mahsûl fî ‘İlmi Usûli’l-Fıkh, (Thk. Taha Câbir Feyyâz el-‘Alvânî) Müessesetu’r-Risâle, ts., C. II.
• el-Galâyeynî, Mustafa, Câmi‘u’d-Durûsi’l-‘Arabiyye, el-Mektebetu’l-‘Asriyye, Beyrut, 28. Baskı, 1414/1993, C. II.
• el-Gazzâlî, Ebî Hâmid Muhammed (ö. 505 h.), el-Manhûl min Ta‘lîkâti’l-Usûl, (Thk. Muhammed Hasan Heytû), Dâru’l-Fikir, ts., 1. Baskı.
• el-Gazzâlî, el-Mustasfâ min ‘İlmi’l-Usûl,(Thk. Hamza b. Zuheyr Hâfız) Şirketu’l-Medîneti’l-Munevvere li’t-Tabaa‘ti, Medine, ts. C. III.
• el-Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ‘alâ’s-Sahihayn, (Thk. Mustafa Abdulkadir ‘Atâ) Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1422/2002, 2. Baskı, C. IV.
• Hasan, Abbâs, en-Nahvu’l-Vâfî, Dâru’l-Ma’ârif, Mısır, 1. Baskı, C. IV.
• İbn Cinnî, Ebû’l-Feth Osman (ö. 392 h.), el-Luma‘ fî’l-‘Arabiyye, (Thk. Semîh Ebû Muğlî), Dâru Mecdelâvî, Umman, 1988.
• İbn Ebî Şeybe, Ebûbekir Abdullah b. Muahmmed b. İbrahim (159-235 h.), el-Mesannef, (Thk. Hamd b. Abdullah el-Cu‘a-Muhammed b. İbrahim el-Lehyedân) Mektebetu’r-Ruşd Nâşirûn, Riyad, 1425/2004, 1. Baskı, C. III.
• İbn Fâris, Ebû’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris, es-Sâhibîyy, (Thk. Ahmed Hasan Besc), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1418/1997, 1. Baskı.
• İbn Hazm, Ali b. Ahmed el-Endulüsî (384-456 h.), Risâlet’u-Telhîs li Vucûhi’t-Tahlîs (Resâil İbn Hazm), (Thk. İhsan ‘Abbas), el-Müessesetu’l-‘Arabiyye li’d-Dirâse ve’n-Neşr, Beyrut, 1987, 2. Baskı, C. III.
• İbn Kudâme, Abdullah b. Ahmed, (541-620) Ravdetu’n-Nâzır ve Cennetu’l-Menâzir, (Thk. Şaban Muhammed İsmail), el-Mektebetu’l-Mekkiyye, Mekke, 1419/1998, 1. Baskı, C. II.
• İbn Mâce, (207-275 h.) , İkâmetu’s-Salâti ve’s-Sünnetu fîhâ, 44.
• İbn Mâlik, Cemaluddin Muhammed b. Abdullah el-Endülüsî (600-672 h.), Şerhu’t-Teshîl, (Thk. Abdurrahman es-Seyyid-Muhammed Bedevî el-MAhtûn) Dâru Hicr, Ardu’Livâ’, 1410/1990, 1. Baskı, C. I.
• İmâmu’l-Haremeyn, Abdulmelik b. Abdullah (419-178 h.), el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh, (Thk. Abdu‘azîm ed-Deyb), Katar, 1399 h. C. I.
• el-Kâdî ibn el-‘Arabî, Ebû Bekir b. el-‘Arabî el-Ma‘ârifî (468-543), el-Mahsûl fî Usûli’l-Fıkh, (Thk. Hüseyn Ali el-Yederî) Dâru’l-Beyârik, Beyrut, 1420/1999, 1. Baskı.
• el-Karâfî, Ahmed b. İdrîs es-Sanhâcî el-Mısrî, (ö. 684 h.) Nefâisu’l-Usûl fî Şerhi’l-Mahsûl, (Thk., ‘Âdil Ahmed Abdulmevcûd-Ali Muhammed Mu‘avvad), Mektebetu Nizâr Mustafâ el-Bâz, Mekke-Riyâd, 1416/1995, 1. Baskı, C. I.
• el-Karâfî, Şerhu Tenkîhi’l-Fusûl fî İhtisâri’l-Mahsûl fî’l-Usûl, Dâru’l-Fikir, Beyrut, 1424/2004.
• el-Kelûzânî, Mahfuz b. Ahmed el-Hambelî, (432-520 h.) et-Temhîd fî Usûli’l-Fıkh, (Thk. Müfîd Muhammed Ebû ‘Amşe) Dâru’l-Medenî, Cidde, 1406/1985, 1. Baskı.
• Mâcid, Vâfî Hâcı, Zâhiretu Cem‘i’t-Teksîr fî’l-‘Arabiyye, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) el-Câmi‘atu’l-Emrikiyye Arap Dili ve Yakın Doğu Dilleri Bölümü, Beyrut, 2003.
• el-Murâdî, Ebû Ali Hasan b. Kasım b. Abdullah, (ö. 749 h.) Tavdîhu’l-Mekâsid ve’l-Mesâlik bi Şerhi Elfiyyeti İbn-i Mâlik, (Thk. Abdurrahman Ali Süleyman) Dâru’l-Fiki el-‘Arabî, Kahire,1422/2001, 1. Baskı, C. V.
• el-Mutî‘î, Muhammed Bahît, Sullemu’l-Vusûl li Şerhi Nihâyeti’s-Sûl, (me‘a Nihâyetu’s-Sûl) Âlemu’l-Kutub, Kahire, 1343 h., C. II.
• el-Müberred, Ebû’l-‘Abbâs Muhammed b. Yezîd (210-285 h.) el-Muktadab, (Thk. Muhammed Abdulhâlik ‘Azîme), Vizâret’ul-Avkâf el-Meclisu’l-A‘lâ li’ş-Şuûni’l-İslamiyye Lecnetu İhyâi’t-Turâsi’l-İslamî, Kahire, 1415/1995, C. II.
• Nizamuddin el-Ensârî, Abdul’Alî Muhammed b. el-Leknevî, (ö. 1225 h.) Fevâtihu’r-Rahmût, (Thk. Abdullah Mahmud Muhammed Ömer) Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1423/2002, 1. Baskı, C. I.
• en-Nemle, Abdulkerim b. Ali b. Muhammed, Akallu’l-Cem‘i ‘İnde’l-Usûliyyîn ve Eseru’l-İhtilâfi fîh, Riyad, 1414/1993, 1. Baskı.
• en-Nevevî, İmam Ebî Zekeriyya b. Şeref, Muğnî’l-Muhâc, İslâmi Kitaplar Nâşiri, Midyat, ts. C. I.
• er-Radî, el-Esterâbâdî (ö. 686 h.), Şerhu’r-Radî ‘ale’l-Kâfiye, (Thk. Yusuf Hasan Ömer), Garyounis (Binğazî) Üniversitesi, Libya, 1398/1978, C. III.
• Seyyid Abdul‘âl, Abdulmun‘im, Cumû‘ u’t-Tashîh ve’t-Teksîr fî’l-Lugati’l-‘Arabiyye, Mektebetu’l-Hâncî, Kahire, (Doktora Tezi), ts.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr ‘Amr b. Osman b. Kanber (ö. 181 h.), el-Kitab, (Thk. Abdusselam Muhammed Harun), Mektebetu’l-Hâncî, Kahire, 1408/1988, C. III.
• es-Sabbân, Muhammed b. Ali, Haşiyetu’s-Sabbân ‘alâ Şerhi’l-Eşmûnî, el-Mektebetu’l-İslamiyye, Midyat, ts. C. IV.
• es-Sameyriyy, Ebû Muhammed Abdullah b. Ali, et-Tebsire ve’t-Tezkire, (Thk. Fethî Ahmed Mustafa Aliyyu’d-Dîn) Dâru’l-Fikir, Dimaşk, 1402/1982, 1. Baskı, C. II.
• es-Silsilî, Muhammed b. İsa (515-570 h.), Şifâu’l-‘Alîl fî Îdâhi’t-Teshîl, (Thk. Abdullah Ali el-Huseynî el-Berkâtî), el-Mektebetu’l-Faysaliyye, Mekke, 1. Baskı, 1406/1986, C. III.
• es-Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahman (ö. 911 h.), Hem‘ul-Hevâmi‘ fî Şerhi Cem‘i’l-Cevâmi‘, (Thk. Abdu’l-‘Âl Sâlim Mukerrem), Dâru’l-Buhûsi’l-‘İlmiyye, Kuveyt, 1400/1980, C. VI.
• es-Sübkî, Ali b. Abdulkâfî- Tâcuddîn Abdulvahhâb b. Ali, el-İbhâc fî Şerhi’l-Minhâc, (Thk. Ahmed Cemal ez-Zemzemî-Nureddîn Abdulcebbâr Sağrî), Dâru’l-Buhûs, Dubai, 1424/2004, 1. Baskı, C. II.
• eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali, İrşâdu’l-Fuhûl ilâ Tahkîki’l-Hakki min İlmi’l-Usûl, (Thk. Ebî Hafs Sâmî b. el-‘Arabî el-Eserî, Dâru’l-Fadîle, Riyâd, 1421/2000, 1. Baskı, C. I.
• Tarabay, Adma, Mu‘cemu’l-Cumû‘ fî’l-Lugati’l-‘arabiyye, Mektebe Lübnan Nâşirûn, Beyrut, 2003, 1. Baskı.
• et-Taftâzânî, Sa‘duddîn Mesûd b. Ömer, Şerhu’t-Telvîh ‘ala’t-Tevdîh,Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, C. I.
• Yakub, İmîl Bedî‘, el-Mu‘cemu’l-Mufassal fî’l-Cumû‘, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1425/2004, 1. Baskı.
• ez-Zerkeşî, Bedruddin Muhammed b. Bahâuddin eş-Şâfi‘î, el-Behru’l-Muhît fî Usûli’l-Fıkh,(Thk. Ömer Süleyman el-Aşker) Dâru’s-Safve, Mısır, 1413/1992, 1. Baskı, C. III. ez-Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslâmîyy ve Edilletuh, Dâru’l-Fıkır, Dımaşk, 2008, C. II.
• el-Fîyrûzâbâdî, Ebû İshak İbrahim b. Ali eş-Şîrâzî (ö. 476 h.), el-Muhazzeb fî Fıkhi’l-İmam eş-Şâfi‘î, 1379/1959, 2. Baskı, C. II.