Öz
Büyük Selçuklu Devleti
sarayında Meliküşşü‘arâ unvanıyla yarım asrı aşkın bir sürede bulunan Emîr
Mu‘izzî (öl. 518-521/1124-1127), Selçuklu tarihi ve kültürü açısından önemli
bir edebî şahsiyettir. Sultan Alp Arslan’ın şairi olan babası Burhânî sayesinde
çocukluğundan itibaren saray çevresinde yaşayan ve İran edebiyat tarihinin önde
gelen kaside şairlerinden olan Mu‘izzî’nin 19.000 beyit civarındaki dîvânı, Selçuklu
tarihi, edebiyatı ve kültürü açısından çok önemli ve değerli bir kaynaktır. Methiye
konulu şiir yazma özelliğiyle esas kimliğini kazanmış olan Mu‘izzî’nin,
dîvânında andığı çok sayıda Farsça şiir söyleyen önemli ve meşhur şairler
bulunmaktadır. Mu‘izzî’nin, bu şairler arasında ‘Unsurî ve Ferruhî gibi bazı
şairleri örnek aldığı şiirlerinde hissedilmektedir. Mu‘izzî’nin, çeşitli
yönleriyle dîvânında Şehîd-i Belhî (öl. 927), Rûdekî (öl.
941), Dakîkî (öl. 976-980), Firdevsî
(öl. 1022-1026), Ferruhî (öl. 1038), ‘Unsurî (öl.
1039-1040), ‘Ascedî-i Mervezî (öl. 1040), Katrân-i Tebrîzî (öl. 1089’dan sonra), Mes‘ûd Sa‘d-i
Selmân (öl. 1121) ve Zeynebî-i ‘Alevî-i Mahmûdî (öl. 12. yy.) gibi şairlere yer vermesi, onun şairlik yönünü ve bu şairlerin birtakım
özelliklerini göstermektedir. Çalışmanın amacı Mu‘izzî tarafından dîvânda
zikredilen bu şairler ve bu şairlerin şiirleri hakkında örneklerin sunulması ve
değerlendirmelerin yapılmasıdır.
Anahtar Kelimeler
Emîr Mu‘izzî İran Şiiri Şehîd-i Belhî Rûdekî Dakîkî Firdevsî Ferruhî ‘Unsurî Mes‘ûd Sa‘d-i Selmân
Kaynakça
- ‘Arûzî, N. (1910), Çehâr Makâle, nşr. Mîrzâ Muhammed-i Kazvînî, Leiden.
- Humâyî, C. (1379 hş./2000), Mahrem-i esrâr -Mecmû‘e-yi makâlât-i Celâleddîn Humâyî-, be ihtimâm-i Nâsireddînşâh-i Huseynî, Tahran: İntişârât-i Morvârîd.
- Gökmen, G. (2018), Mu‘izzî’nin Şiir Dünyası, (Yayımlanmamış doktora tezi), Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
- Muhammed, ‘A. M. T. (1374 hş./1995), Reyhânetu’l-edeb, 4. bs., C 5, Tahran: Neşr-i Kitâbfurûşî-i Hayyâm.
- Mu‘izzî, (1362 hş./1984), Kulliyât-i Dîvân, mukaddime ve tsh. Nâsır-i Heyyirî, Tahran: Neşr-i Merzbân.
- Mu‘izzî, (1393 hş./2014), Kulliyât-i Dîvân-i Emîr Mu‘izzî-i Nîşâbûrî, önsöz, tashih ve açıklamalar Muhammed Rızâ Kanberî, Tahran: İntişârât-i Zevvâr.
- Mu‘izzî, (1389 hş./2010), Dîvân-i Emîr Mu‘izzî, tsh. ‘Abbâs İkbâl Âştiyânî, Tahran: İntişârât-i Esâtîr.
- Özcan, A. (2010), “Şîr Şah”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (39, s. 179), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Târîh-i Îrân -ez İslâm tâ Selâcike-, (1363 hş./1984), drl. R. N. Ferây, çev: Hasan-i Enûşe, C IV, Tahran: İntişârât-i Emîr-i Kebîr.
Öz
Amīr Mo‘ezzī
(518-521/1124-1127), who was on duty as Maliku’s-shu‘arā
in Seljuk Palace, is an important literary figure in the history and culture of
Seljuks. Thanks to his father, Burhānī, who was Sultan Alp Arslan’s poet, Mo‘ezzī who lived around the palace has his a with 19.000
verses especially consisting of poems written for Seljuk sultans and statesman
since his childhood. There are many important and famous poets who read Persian
poems in the dīwān
of Mo‘ezzī who got his fame with his poems of
praise. It is felt that in his poems Mo‘ezzī took some poets
as an example such as “Unsurī and Farruhī”. The fact that Mo‘ezzī gave place in his dīwān to such poets as Sahīd-i Balhī (d.
927), Rūdakī (d. 941), Dakīkī (d.
976-980), Firdowsī (d.
1022-1026), Farruhī (d.
1038), Unsurī (d.
1039-1040), Ascadī-i
Marvazī (d.
1040), Katrān-i Tabrīzī (d. after 1089), Mas‘ūd Sa‘d-i Salmān (d.
1121) and Zaynabī-i Alevī-i Mahmûdī (d. 12. yy.) shows
his features in poetry and certain features of the poets in question. The aim
of this study is to give examples of the poets mentioned in the dīwān of Mo‘ezzī and evaluate them.
Anahtar Kelimeler
Amīr Mo‘ezzī Persian poet Sahīd-i Balhī Rūdakī Dakīkī Firdowsī Farruhī Unsurī Mas‘ūd Sa‘d-i Salmān
Kaynakça
- ‘Arûzî, N. (1910), Çehâr Makâle, nşr. Mîrzâ Muhammed-i Kazvînî, Leiden.
- Humâyî, C. (1379 hş./2000), Mahrem-i esrâr -Mecmû‘e-yi makâlât-i Celâleddîn Humâyî-, be ihtimâm-i Nâsireddînşâh-i Huseynî, Tahran: İntişârât-i Morvârîd.
- Gökmen, G. (2018), Mu‘izzî’nin Şiir Dünyası, (Yayımlanmamış doktora tezi), Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
- Muhammed, ‘A. M. T. (1374 hş./1995), Reyhânetu’l-edeb, 4. bs., C 5, Tahran: Neşr-i Kitâbfurûşî-i Hayyâm.
- Mu‘izzî, (1362 hş./1984), Kulliyât-i Dîvân, mukaddime ve tsh. Nâsır-i Heyyirî, Tahran: Neşr-i Merzbân.
- Mu‘izzî, (1393 hş./2014), Kulliyât-i Dîvân-i Emîr Mu‘izzî-i Nîşâbûrî, önsöz, tashih ve açıklamalar Muhammed Rızâ Kanberî, Tahran: İntişârât-i Zevvâr.
- Mu‘izzî, (1389 hş./2010), Dîvân-i Emîr Mu‘izzî, tsh. ‘Abbâs İkbâl Âştiyânî, Tahran: İntişârât-i Esâtîr.
- Özcan, A. (2010), “Şîr Şah”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (39, s. 179), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Târîh-i Îrân -ez İslâm tâ Selâcike-, (1363 hş./1984), drl. R. N. Ferây, çev: Hasan-i Enûşe, C IV, Tahran: İntişârât-i Emîr-i Kebîr.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Mayıs 2018 |
| Kabul Tarihi | 4 Haziran 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 18 Sayı: 46 |