CUMHURİYET SONRASI ARAP DİLİ ÇALIŞMALARI (1923-1982)

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 50, 89 - 140, 30.06.2020

Abdullah Bilin

https://doi.org/10.32330/nusha.689816

Öz

Aynı konuda maalesef birbirinden habersiz nice tezler/makaleler hazırlanabilmektedir. Çalışma konularının belirlenmesinde önceki çalışmalara vukûfiyet hem zaman kazandırmakta hem de çalışmayı daha nitelikli hale getirmektedir. Bu tür bibliyografik çalışmaların diğer bir faydası da bir konuda yapılmış ilk çalışmaları tespit edip onlara haklarını vermektir. Biz de bu makalede Türkiye’de Arap dili hakkında yapılmış çalışmaları tespit edip ilim dünyasının istifadesine sunmayı amaçladık. Bu konuda yapılmış bazı çalışmalar bulunsa da eksikliklerinin yanı sıra bunlar hem kapsam hem de konu çeşitliliği bakımından farklıdırlar. Bu makalede sadece tezler değil makaleler, tahkikler, yayınlanmış kitaplar, tercümeler, diğer disiplinlere ait olup da Arap dilini de ilgilendiren çalışmalar, Arap dilinin gelişmesine katkı sağlamış şahıslar ve kurumların da ele alınması hedeflenmiştir. Ancak bu şekilde günümüze kadar yapılmış çalışmaların tamamının tespiti makale boyutlarını aşacağından; biz de çalışmayı zaman ile sınırlandırdık. Makale Cumhuriyet’in ilanından (1923) Yüksek İslâm Enstitülerinin ilahiyat fakültelerine dönüştürüldüğü 1982 yılına kadar olan çalışmaları kapsamaktadır. Bu tarihten itibaren ilahiyat alanında inkişaf olduğu ve çok sayıda çalışmanın yapıldığı bilinmektedir. Bu çalışmalar da kayıt altına alınmıştır. Ancak bahsedilen 59 yıllık zaman diliminde Arap dili çalışmaları hakkında yeterli veri ortaya konulmamıştır. Sonuçta incelenen dönemde tahmin edilenden daha fazla çalışmanın yapıldığı, Arap dilinin genelde bağımsız bir disiplin olarak görülmediği ama etkili bir alet ilmi olarak incelendiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Arap Dili, Akademik Çalışmalar, Tezler, Makaleler, Literatür

Kaynakça

• Açık, Kerim. Kara Kuvvetleri Lisan Okulundaki Arapça Öğretimi ve İletişimsel Metoda Göre Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
• Argıt, Betül İpşirli - Cebeci, İsmail, ed. Yüksek İslam Enstitüsü’nden Marmara İlahiyat’a ilim ve irfan yolcuları. 2 Cilt. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı, 2019.
• Atalar, Münir. “A.Ü. İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi’nde Mevcut Bulunanlarla Halen Aynı Fakültede Yapılmakta Olan Doktora ve Doçentlik Çalışmalarının Listesi”. İslâm Medeniyeti Mecmuası 5/1 (1981): 104-116.
• Atalar, Münir. “Erzurum Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi’nde Mevcut Bulunan Doktora ve Doçentlik Çalışmalarının Listesi”. İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi [Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi]. 5 (1982): 353-357.
• Ateş, Ahmet. “Hellmut Ritter”. Şarkiyat Mecmuası. 5 (1964): 1-14.
• Aydın, Muhammet Şevki. Cumhuriyet döneminde din eğitimi öğretmeni yetiştirme ve istihdamı (1923-2015). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi (DEM), 2016.
• Çetin, Nihad M. “Ahmed Ateş, Hayatı ve Eserleri”. Şarkiyat Mecmuası. 7 (1972): 1-24.
• Çiçek, Mehmet. “Seyda Molla Hüseyin Küçük’ün Hayatı ve İlmi Kişiliği”. e-Şarkiyat: İlmî Araştırmalar Dergisi 1/2 (2009): 124-129.
• Dere, Ali. “Mehmet Fuat Sezgin Hoca’nın Ankara İlahiyat Yılları: Sezgin ve Fakültenin Müşterek Tarihinden Bir Kesit”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 59/2 (2018): 221-250.
• Ergin, M. Cevat. “Hazrolu Seyda Hacı Abdulfettah Yazıcı”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2006): 109-130.
• Ergin (ö.1961), Osman Nuri. Türk Maarif Tarihi. İstanbul: Eser Neşriyat, 1977.
• Éva Á. Csató - Lars Johanson - Ünal Zal. “Profesör Walther Björkman'ın Mirası”. Türkbilig, 27 (2014), 137-153
• Hansu, Hüseyin. “Mehmet Fuat Sezgin’in Aile Çevresi ve Türkiye’deki Akademik Serüveni”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 60/1 (2019): 185-205.
• Koçak, İnci. “Kuruluşundan 1970 Yılına Kadar DTCF Arap Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalının Bilimsel Etkinlikleri”. Türkiye’de Sosyal Bilimlerin Gelişmesi ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sempozyumu. 249-254. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1998.
• Konya’nın âlim ve hocaları, “Arif Etik Hoca”, (Erişim tarihi 10.01.2020) http://konyaninalimvehocalari.konyacami.com/arif-etik-hoca/
• Memduhoğlu, Adnan. “Molla Mahmud Zokaydî ve ‘er-Risaletu fi’d-Dâd ve’t-Tâ’”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (2015): 127-165.
• Türkiye Ünlüleri İnternet Ansiklopedisi, “Ali Özek”, (Erişim 09.01.2020) https://www.biyografya.com/biyografi/3816
• Öcal, Mustafa, ed. Tanıkların Dilinden Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Dini Hayat. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2008.
• Öz, Mustafa. Yılların Özü: Hayatım ve Hatıralarım. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2008.
• Öztürk, Hatice. Mahmud Celaleddin Ökten ve Muallim Kimliği. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
• Soyupek, Hasan. İkinci Meşrutiyet’ten Günümüze Türkiye’de Arapça Öğretimi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2004.