MODERN ARAP ŞİİRİNDE DUYULARIN AKTARIMI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 52, 29 - 56, 24.06.2021

Ayşe Hümeyra Süzen

https://doi.org/10.32330/nusha.794804

Öz

“Duyuların Aktarımı” yahut “Duyular Arası İlişkiler Teorisi” adı verilen teori edebi sanatlardan mecaz sanatı altında ele alınmaktadır. Duyuların aktarımı, insanı konu edinen her alanda, özellikle felsefe, psikoloji, gibi disiplinlerde karşılık bulmuştur. Bu bağlamda yalnızca bir edebi sanat olarak değil, insana dair düşünce ve ruh alanlarında da varlık bulmuştur. Doğadaki canlı ve cansız her şeyin bir ilişki ve insicam içerisindeki bütünlüğünü ve görünen her şeyin ardında gerçekte başka anlamlar olduğunu savunan İlişkiler Teorisi, 1800’lü yıllarda Fransa’da ortaya çıkan Sembolizm akımının bir uzantısı olarak ortaya çıkmıştır. Baudelaire’in temel taşlarını ortaya koyduğu bu teorinin edebiyata bir dil sanatı olarak yansıması ise Duyuların Aktarımı ile gerçekleşmiştir. Duyu organlarının görevlerinin birbirine atfedilmesi, zaman zaman birbirinin yerine koyulması, bir mananın birden fazla duyu organı ile anlaşılması ve sanatla birleştirilerek ortaya koyulması olarak açıklanabilen bu edebi sanatın Arap dil ve edebiyatındaki varlığı ise Fransız Sembolizminden çok daha eski zamanlara dayanmaktadır. Bu çalışmada Arap Edebiyatında “Terâsulu’l-Havâs yahut et-Terâsulu’l-Hissî” olarak isimlendirilen Duyuların Aktarımı sanatının temelini oluşturan İlişkiler Teorisi teori hakkında bilgi verilmiş, Klasik Arap şiirinde, Kur’an-ı Kerim’de ve Türk edebiyatındaki kullanımlarına dair örnekler verilmiş ve bu sanatın Modern Arap şiirindeki yeri ve kullanımı çeşitli örnekler üzerinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlişkiler Teorisi, Duyuların Aktarımı, Terâsulu’l-Havâs, Modern Arap Şiiri, Sembolizm

Transmission of Senses in The Modern Arabic Poetry

Öz

The “Transmission of Senses” or the "Correspondences Theory" is studied under the metaphor art of the literary arts. The transmission of senses has found a response in all human-related fields such as philosophy, psychology, etc. In this context, it has existed not only as a literary art, but also in the fields of thought and spirit regarding human beings. The Correspondences Theory, that emerged as an extension of the Symbolism movement that emerged in France in the 1800s, defends the integrity of everything living and non-living in the nature: Evrything in the nature is in a relationship and harmony, and there are other, real meanings behind everything that appears. The cornerstones of this theory were laid down by Baudelaire, and its reflection on literature as a language art was emerged through the Transmission of Senses. This literary art can be explained as the attribution of the functions of the sense organs to each other, the substitution of each other from time to time, or understanding of a meaning with more than one sense organ. The existence of this literary art in Arabic language and literature, dates back to much earlier times than the emergence of the French Symbolism. In this study, information is given about the theory of Correspondences, which forms the basis of the art of Transmission of Senses called "Terâsulu'l-Havâs or et-Terâsulu'l-Hissî" in Arabic Literature. Examples of its uses in the Classical Arabic poertry, the Holy Quran and the Turkish literature are given and the place and using of this art in modern Arabic poetry have been studied on various examples.

Anahtar Kelimeler

Correspondences Theory, Transmission of Senses, Terâsulu’l-Havâs, Modern Arabic Poetry, Symbolism

Kaynakça

• Abbaszade, H; Asfehânî, M. H. (2015). Terâsulu’l-Havâs fi Dav’i’l-Kur’âni’l-Kerîm, Vazâ’if ve Cemâliyyât. Mecelletu Dirâsât el-Luğati’l-‘arabiyye ve Âdâbiha, 21, 49-72.
• Adonis. (2002). el- A’mâlu’ş-Şi’riyye –Ağânî Mehyâr ed-Dimeşkî ve Kasâ’id Uhrâ. Beyrut: Dâr el-Medâ li’s-Sekâfe ve’n-Neşr.
• Bennîs, M. (2009). Kitâbu’l- Hubb. Fas: Dâr Tubkâl Li’n-Neşr.
• el-Beyâtî, A. (1995a). el- A’mâlu’ş-Şi’riyye-1. Amman: Dâru’l-Fâris.
• el-Beyâtî, A. (1995b). el- A’mâlu’ş-Şi’riyye-2. Amman: Dâru’l-Fâris.
• Cibrân, H. (2005). El- Mevâkib. Beyrut: Dâru’l-Ceyl.
• Derviş, M. (1999). Limâzâ Terakte’l-Hisâne Vahîden. Beyrut: Riad el-Rayyes Books.
• Derviş, M. (2004). Lâ Ta’tezir ‘Ammâ Fe’alt. Beyrut: Riad el-Rayyes Books.
• Derviş, M. (2005). ed-Dîvân: el- A’mâlu’l-Ûlâ -1. Beyrut: Riad el-Rayyes Books.
• Ebu Mâdî, İ. (2006). Dîvânu İliyya Ebu Mâdî (Cilt 2). Beyrut: Dâru’l-‘Avde
• Ebu Şebeke, İ. (2017). Nidâ’u’l-Kalbi. Kahire: Hindawi.
• Ebu Şebeke, İ. (2019). El-Marîdu’s-Sâmit. Kahire: Hindawi.
• Erfat, Z. P.; Suleymani, E. (2014). Zâhiretu Terâsulu’l-Havâs fi Şi’ri Ebi’l-Kâsım eş-Şâbbî ve Sohrab Sepehrî. İda’ât Nakdiyye, 15, 61-79.
• Futûh, A. M. (1977). er-Remz ve’r-Remziyye fî eş-Şi’ri’l-Mu’âsır. Mısır: Dâru’l-Me’ârif.
• Haddâd, K. (1970). Kalbu’l-Hubb. Kuveyt: Dâru’r-Rubey’ân.
• Hâşim, A. (2016). Piyale. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hilâl, M. Ğ. (1997). en-Nakdu’l-Edebî el-Hadîs. Kahire: Nahdatu Masr.
• İbn-i ‘Âşûr, M. T. (1950). Dîvânu Beşşâr b. Burd (Cilt 1). Kahire: Matba’atu’l- Cenne li’t-Te’lîf ve’t-Terceme ve’n-Neşr.
• İvekî, A. N. (2016). Terâsulu’l-Havâs ve Eşkâluhu fi Şi’ri ‘Abdu’l-Mu’tî Hicazî. Mecelletu’l-Luğati’l-‘Arabiyye ve Âdâbiha ‘İlmiyye Muhakkeme, 1, 49-69.
• Kabbânî, N. (1989). Kâlet Lî es-Semrâ’u. Beyrut: Menşûrât Nizar Kabbânî.
• Kabbânî, N. (1999a). er-Resmu bi’l-Kelimât. Beyrut: Menşûrât Nizar Kabbânî.
• Kabbânî, N. (1999b). Yevmiyyât İmra’etin Lâmubâliye. Beyrut: Menşûrât Nizar Kabbânî.
• Kabbânî, N. (2000). el-A’mâlu’s-Siyâsiyyeti’l-Kâmile (Cilt 3). Beyrut: Menşûrât Nizar Kabbânî.
• Kaplan, M. (2011). Cenab Şahabeddin’in Bütün Şiirleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kollektif. (2003). Kur’an-ı Kerîm Açıklamalı Meali. Ankara: TDV Yayınevi.
• El-Melâike, N. (1997). Dîvân Nâzik el-Melâike (Cilt 2). Beyrut: Dâru’l-‘Avde.
• Murdef, F. (2016). Oman Lusif’in Poetikasında Duyuların Aktarımı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Université d’El Oued, Cezayir.
• el-Mutenebbî (1983). Dîvânu’l-Mutenebbî. Beyrut: Dâru’l- Beyrut li’t-Tibâ’ati ve’n-Neşr.
• Mutran, H. (1977). Dîvânu’l-Halîl (cilt-2).Beyrut: Dâr Mârûn ‘Abbûd.
• Nuayme, M. (1952). Hemsu’l-Cufûn. Beyrut: Mektebetu Sâdır.
• Ran, N. H. (1935). Taranta Babu’ya Mektuplar. İstanbul: Bozkurt Matbaası.
• Sabri, N. (2019). Terâsulu’l-Havâs fi el-Belâğati’l-‘Arabiyye-Nemâzec min el-Kur’âni’l-Kerîm ve’s-Sunneti’n-Nebeviyye ve’ş-Şi’ri’l-Arabî el-Kadîm. Mecelletu Kulliyeti’l-Luğati’l-‘Arabiyye bi-Îtây el-Bârud, (4) 32, 3919-3987.
• Suçin, M. H. (2014). Hulûd el-Mualla-Gülün Gölgesi Yok (Çeviri eser). İstanbul: Kırmızı.
• Suçin, M. H. (2015). Muhammed Bennîs-Aşkın Kitabı (Çeviri eser). İstanbul: Kırmızı.
• Suçin, M. H. (2017). Mahmud Derviş- Atı Neden Yalnız Bıraktın (Çeviri eser). İstanbul: Ayrıntı.
• eş-Şâbbî, K. (1997). Ağânî’l-Hayât. Beyrut: Dâru’l-Ceyl.
• eş-Şehâvî, A. (2016). Ene Men Ehvâ. Kahire: ed-Dâru’l-Mısriyyeti’l-Lubnâniyye.
• eş-Şehâvî, A. (2018). Lâ Erânî. Kahire: ed-Dâru’l-Mısriyyeti’l-Lubnâniyye.
• Tur, S. (2020). Modern Arap Edebiyatının Ünlü Şairi Nizâr Kabbâni ve Poetikası. Ankara: Gece Kitaplığı.
• el-Vasîfi, A. M. (2003). Terâsulu’-Havâs fi eş-Şi’ri’l-‘Arabî el-Kadîm. Kahire: Mektebetu’l-Âdâb.
• Vehbe, M; El-Muhendis, K. (1984). Mu’cemu’l-Mustalahât el-‘Arabiyye fil’l-Luğati ve’l-Edeb. Lübnan: Mektebetu Lubnân Nâşirûn.
• ez-Zozânî, H. (1992). Şerhu Mu’allakâti’s-Seb’. Beyrut: Lecnetu’t-Tahkîk fi’d-Dâri’l-‘Âlemiyye.