The Tarjı-Band Of Saʿdi Shirazi On Love And Patience

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 52, 57 - 102, 24.06.2021

Şeyda Arısoy

https://doi.org/10.32330/nusha.803687

Öz

Saʿdi Shirazi, who lived between VI-VII. (XII-XIII.) the centuries is one of the greatest poets of Persian literature. He was born in Shiraz in 606/1209. The full name of him is Abu Mohammad Mosharref-al-Din Mosleh b. ʿAbd-Allah b. He used the pen name Sa‘dî in his poems. Youth of the poet who was born during the period of the Salghurids coincided with the Mongols invasion period. The poet has important works that have greatly influenced and resonated in both Eastern and Western literature. The poet wrote both poetic and prose works. His Kolliat is a pretty important work as well as his world-renowned works of Gulistan and Bostan. He based all of his works on a didactic moral and sentimental basis. As can be understood from both his works and the sources that mention him, he traveled to Iraq, Hejaz, Damascus, Lebanon, North Africa, Anatolia and even the Far East and he talked with the notable people of the that period and the in those lands. After his 30-year journey, he returned to Shiraz and died here (690/1291).
In this study, after giving shortly information about Saʿdi's life and literary personality, the Persian text of his love and patience Tarjı-Band in his Kolliat was written and translated into Turkish and it was examined in terms of literary arts and grammar. This is known as the only Tarjı-Band, other than the Tarjı-Band, which Saʿdi said as elegy upon Sa‘d b. Ebi Bekr’'s death and it is the subject of love and patience for the troubles of love. Tarjı-Band is a type of poetry in Persian poetry, which consists of several verse in the same meter and different rhythm. Some information was given in the annotation about the proper names and some issues in the Tarjı-Band.

Anahtar Kelimeler

Saʿdi Shirazi, Tarjı-Band, Persian Literature., Love, Patience

SADİ-Yİ ŞİRAZÎ’NİN AŞK VE SABIR KONULU TERCİİBENDİ

Öz

VI. ve VII. (XII-XIII.) yüzyılları arasında yaşamış olan Sa‘dî-yi Şîrâzî, Fars edebiyatının en büyük şairlerindendir. 606/1209 yılında Şiraz’da dünyaya gelmiştir. Tam adı Ebû Muhammed Müşerrifüddîn (Şerefüddîn) Muslih’dir. Salgurlular döneminde doğan şairin gençlik yılları, Moğol istilası dönemine rastlamıştır. Şiirlerinde Sa‘dî mahlasını kullanmıştır. Şairin hem Doğu hem de Batı edebiyatını büyük ölçüde etkileyen ve yankı uyandıran önemli eserleri vardır. Şair hem manzum hem de mensur yapıtlar yazmıştır. Dünyaca ünlü olan Gülistan ve Bostan kitapları kadar Külliyyât'ı da oldukça önemli bir eseridir. Şair, eserlerinin birçoğunu didaktik, ahlaki ve duygusal bir temele dayandırmıştır. Gerek kendi eserlerinden gerekse ondan bahseden kaynaklardan anlaşıldığı üzere Irak, Hicaz, Şam, Lübnan, Kuzey Afrika, Anadolu ve hatta Uzakdoğu’ya seyahat etmiş ve o topraklarda dönemin ileri gelenleriyle ve halkla görüşüp sohbet etmiştir. 30 yıl süren yolculuğunun ardından Şiraz’a dönmüş ve burada (690/1291) vefat etmiştir. Bu çalışmada, Sa‘dî Şîrâzî’nin hayatı ve edebî kişiliği hakkında kısaca bilgi verildikten sonra Külliyyât'ında yer alan âşık ve sabır konulu terciibendinin Farsça metni de yazılarak bent bent Türkçeye çevrilip edebi sanatlar ve dilbilgisi açısından incelenmiştir. Vezinde aynı, kafiyede farklı birkaç bentten oluşan terciibent, Fars şiirinde bir nazım türüdür. Bu terciibent, Saʻdî’nin Sa‘d b. Ebi Bekr’in ölümü üzerine mersiye olarak söylediği terciibendin haricinde tek terciibent olarak bilinmekle birlikte aşk ve aşk uğruna çekilen sıkıntılara sabretmeyi konu edinmektedir. Çalışmaya konu olan terciibentte yer alan özel isimler ve bazı hususlar hakkında sonnot şeklinde gerekli açıklamalar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sa‘dî-yi Şirazî, Terciibent, Fars Edebiyatı, Aşk, Sabır

Kaynakça

• Afîfî, R. (1372 hş.). Ferhengnâme-i Şi‘rî, I-III, Tahran: İntişârât-i Surûş.
• Avcıoğlu, G. G. (2018). Sa‘dî-yi Şirazî’nin Hayatı, Eserleri ve Türk Edebiyatındaki Yeri, Konya: Palet Yayınları.
• Browne, E. G. (1361 hş.). Târîh-i Edebiyyât-i Îrân, ez Firdevsî tâ Saʻdî (çev. Fethullâh Müctebâî), Tahran.
• Çiçekler, M. (2008). “Sa‘dî-i Şîrâzî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (XXXV, s.405-407). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Değirmençay, V. (2013). Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• ……………(2014). Fünûn-i Belâgat ve Sınâât-ı Edebî. Ankara: Aktif Yayınları.
• ……………(2014). Aruz ve Kafiye, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• ……………(2017). Farsça Edatlar ve Bağlaçlar Sözlüğü (2. Baskı). İstanbul: Kurtuba Yayınevi.
• Demirci, K. (1993). “Dahhâk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (VII, 408-409). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Dihhudâ, A. E. (1383 hş.). Emsâl-u Hikem, İntişârât-i Emîr Kebîr, I-IV. Tahran: İntişârât-i Emîr Kebir.
• Esen Çağlayan, P. S. (2019). “Farsça به Edatının Klasik Fars Şiirinden Örneklerle Çeşitli Görevleri, Kullanım Alanları ve Anlamları” (Bahar 48, s.150). Nüsha. Ankara.
• Hayâtî Ahmed Efendi, (1855). Tuhfe-i Şerh-i Hayâtî, İstanbul: Matbaa-i Amire-i Mısriye.
• Kur’ân-ı Kerim, (2011). (haz. Altuntaş, H. ve Şahin, M.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kuru, S. S. (2010).“Sünbülzâde Vehbî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (XXXVIII, 140-141). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Moşiri, M. (1385 hş.) “Terciibend-i Sabr ya Serv-i Gamet-i Dost” (Bahar, C.9). Sa‘dî Şinasi. Tahran.
• Rezayî, Ş., Meşhedî, M. E. (1392 hş.).“Berresî-yi Tatbîkî-yi Sîmâ-yi Maʻşûk der Terciibend-i Saʻdî ve Berhî ez Mukelledân-i Vey” Heştomîn Hemâyiş-i Beyn’el-mileli-yi Encumen-i Tervîc-i Zebân-i ve Edeb-i Fârsî-yi İrân, Zencân.
• Sa‘dî-yi Şîrâzî, (1368 hş.). Kulliyyât-i Sa‘dî. (tsh. Muhammed ‘Alî Furûgî), Tahran: İntişârât-i Kaknûs.
• Safâ, Z. (1349 hş.). Târîh-i Edebiyyât der Îrân, I-III. Tahrân: İntişârât-ı Firdovs.
• Semerkandî, D. (1382 hş.). Tezkiretü’ş-şuʿarâʾ. Tahran: İntişârât-ı Esâtîr.
• Türkoğlu, İsmail, (2010). “ Tacikler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (XXXIX, s.351). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yıldırım, N. (2017). Fars Mitolojisi Sözlüğü. İstanbul Kabalcı Yayınevi.
• …………….(2014). Farsça Dilbilgisi, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.