MU‘ALLİM FEYZÎ; HAYATI, ESERLERİ VE FARSÇA ÖĞRETİMİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 52, 233 - 246, 24.06.2021

Gökhan Çetinkaya

https://doi.org/10.32330/nusha.930730

Öz

Uzun yıllar Farsça öğretmenliği yapmış olması sebebiyle genellikle Mu‘allim Feyzî olarak bilinen Ahmed Feyzî, Tebriz’de doğmuş, daha sonra Osmanlı vatandaşı olarak ömrünün büyük bir bölümünü İstanbul’da geçirmiştir. O, İstanbul’a geldikten sonra Mirgün Mektebi ve Robert Koleji’nde bir müddet öğretmenlik yapmış akabinde Galatasaray Sultânîsi’ne geçerek otuz üç yıl burada Farsça dersleri vermiştir. Kendisi, öğretmenliği boyunca Farsçayı daha kolay ve kalıcı bir şekilde öğretme amacını taşımış; bu amaçla Ta‘lîm-i Suhan, Uṣûl-i Fârisî, Kand-ı Pârsî ve Zebân-ı Fârisî adlarıyla Farsça dil bilgisine dair eserler yazmıştır. Daha çok müderris kişiliği ile ön planda olan Feyzî Efendi ayrıca Ömer Hayyâm ve Mahmûd Şebüsterî gibi şahsiyetlerin eserlerini de Türkçeye tercüme etmiş ve kendisi de Türkçe şiir kaleme almıştır.
Farsçanın öğretimine dair önemli kitaplar telif eden ve Farsçadan Türkçeye eserler tercüme eden Mu‘allim Feyzî’nin hayatı ve eserleri ile ilgili günümüze kadar sınırlı sayıda çalışma yapıldığı görülmüştür. Bu çalışmada müellifin hayatı ve eserleri hakkında detaylı bilgi verilecek ve Farsçanın öğrenimi ve öğretimine dair yaptığı çalışmalar tanıtılarak görüşlerine yer verilecektir. Böylelikle Mu‘allim Feyzî’nin yaşadığı dönemde Farsçanın öğretim yöntemleri ve onun kullandığı usullerin Farsça öğretimindeki yeri ve önemi ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Farsça Öğretimi, Farsça Dil Bilgisi, Mu‘allim Feyzî, Ta‘lîm-i Suhan, Uṣûl-i Fârisî, Zebân-ı Fârisî.

Mu'allim Fayzî; His Life, Works and His Place and Importance in Persian Teaching

Öz

Ahmad Fayzî, who is generally known as Mu'allim Fayzî, because she taught Persian for many years, was born in Tabriz and then a large part of his life was spent in Istanbul as an Ottoman citizen. After he came to Istanbul, he taught at Mirgün School and Robert College for a while, then moved to Galatasaray High School where he taught Persian for thirty-three years. He aimed to teach Persian more easily and permanently during the lessons he gave to his students during his teaching; for this purpose, he wrote works on Persian grammar under the names of Ta‘lîm-e Sukhan, Uṣûl-e Fârsî, Kand-e Pârsî and Zebân-e Fârsî. Fayzî Efendi, who is mostly known for his teacher personality, also translated the works of personalities such as Omar Khayyam and Mahmoud Shabestari into Turkish and wrote poetry himself in Turkish.
It has been observed that a limited number of studies have been carried out on the life and works of Mu'allim Fayzî, who wrote important books on the teaching of Persian and translated works from Persian to Turkish. In this study, extensive information will be given about the life and works of Mu'allim Fayzî, and his studies on the learning and teaching of Persian will be introduced and his views will be given. Thus, the teaching methods of Persian in the period when Mu'allim Fayzî, lived.

Anahtar Kelimeler

Persian Grammar, Persian Teaching, Ta‘lîm-e Sukhan, Uṣûl-e Fârsî, Zebân-e Fârsî.

Kaynakça

• Andı, M. F. (2000). “Türkçede Rubaiyyat-ı Hayyam Tercümeleri ve Müstecâbîzâde İsmet’in Müntahab Rubaiyyat-ı Hayyam Tercümeleri Adlı Eseri”, Edebiyat Araştırmaları I, Kitabevi Yayınları: İstanbul, s. 191-232.
• Baloğlu Ç. (2016). Kütahya Belediyesi Mustafa Hakkı Yeşil Kütüphanesi Osmanlıca Yazılmış Müzik Kaynakları Bibliyografyası, Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Afyonkarahisar.
• Birsel, S. (2019). Kahveler Kitabı, Sel Yayıncılık: İstanbul.
• Çetinkaya G. (2021). Anadolu Sahasında Yazılmış Farsça Dil Bilgisi Kitapları. (Yayınlanmamış doktora tezi) Kırıkkale-Ankara Üniversitesi, SBE, Kırıkkale-Ankara.
• Çiçekler, M. (2004). “Tanzimat Sonrası Türkiye’de Farsça”, Name-yi Aşina, (Yıl: 6, Sayı:15-16, Kış-İlkbahar s. 85-102).
• Feyzî, A. (1303/1886). Hayyâm, Şirket-i Mürettibiyye Matbaası: İstanbul.
• Feyzî, A. (1304/1887). İlâveli Usûl-i Fârisî, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul.
• Feyzî, A. (1310/1892). Kand-ı Pârsî, Ahter Matbaası: İstanbul.
• Feyzi, A. (2012). Mâtem-nâme ve Vâveyla, hz. Cemil Çiftçi, Kevser Yayınları: İstanbul.
• Feyzî, A. (1292/1875). Ta‘lîm-i Suhan, İstanbul: Mekteb-i Sanayi Matbaası.
• Feyzî, A. (1299/188). Usûl-i Fârisî, İstanbul: Ahter Matbaası.
• Feyzî, A. (1321/1903). Zebân-ı Fârisî, Matbaa-yı Osmaniye: İstanbul.
• Feyzî, A. (t.y.). Eş’ar-ı Feyzî, Milli Ktp. 06 Mil Yz B 603, vr. 17b. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/esar-i-feyz%C3%AE/126812 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi 03.06.2021).
• Gölpınarlı, A. (2003). Mevlâna Müzesi Abdülbaki Gölpınarlı Kütüphanesi Yazma Kitaplar Kataloğu, Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
• İnal, Mahmud Kemal (1999). Son Asır Türk Şairleri, C. I, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları: Ankara.