TÜRKİYE’DE YABANCI DİL OLARAK FARSÇA ÖĞRETİMİNDE YALANCI EŞ DEĞERLİK (İran Farsçası ve Türkiye Türkçesi Örneklemi)

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 53, 243 - 296, 27.12.2021

İsmail Söylemez

https://doi.org/10.32330/nusha.1003776

Cited By: 1

Öz

Tarihî süreç içerisinde yoğun bir etkileşimde bulunan Türkçe ve Farsça birbirlerini etkilemiş, birbirleriyle kelime aşıverişinde bulunmuşlardır. Her iki dilin söz varlığında çok sayıda ortak kelimenin birikmesiyle, sonuçlanan bu etkileşim neticesinde her iki dilde kökeni ve telaffuzu aynı ancak anlam olarak farklılaşan veya zamanla anlam değişimine uğrayan çok sayıda ortak veya ödünç kelime bulunmaktadır.
İki dildeki ortak veya ödünç kelimeler, Farsça öğrenmek isteyen Türkçe konuşurlarına ciddi kolaylıklar sağlarken iki dildeki yalancı eş değer kelimeler, dil öğretimi/öğrenimi sırasında ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Hedef dildeki yalancı eş değerlerle karşılaşan Türkçe konuşuru, anadilden olumsuz aktarma yaparak kelimeyi Türkçedeki anlamıyla algılamakta ve dil öğrenme sürecinde, dört temel becerinin ediniminde zorluklar yaşamakta ve diller arası çeviri yaparken önemli hatalara düşmektedir. İki dildeki ortak söz varlığının avantajından istifade etmek isteyen öğretici/öğrenci iki dildeki yalancı eşdeğerliğin farkında olmadığında; Farsça betri’nin Türkçede şişe, Türkçedeki şişe’nin Farsçada cam, Farsçadaki cam’ın Türkçede kadeh, Türkçedeki kadeh’in Farsçada kâse, Farsçadaki kase’nin Türkçede tas ve Türkçedeki tas’ın Farsçada kel demek olduğunu bilemediğinde, bu durum büyük hatalara yol açabilecektir.
Bu çalışma Farsça öğrenmek isteyen Türkçe konuşurlarının yalancı eş değerler konusunda farkındalık sahibi olmasını ve dil öğrencisinin bu yalancı eş değerliğe sahip kelimelerde anadilinden yapacağı olumsuz aktarmaları önleyebilmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Farsça, Türkçe, Farsça öğretimi, yalancı eş değerler.

Kaynakça

• Çakmak, C. (2013). “Türkmen Türkçesinde Görülen Yalancı Eş Değer Kelimeler”, Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3 / 5 15-53, Samsun.
• Çelik, A. (2005). Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi, (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, E. (2005). Azerbaycan Türkçesi İle Türkiye Türkçesi Arasına Yalancı Eş Değerlik, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çetinkaya, G. (2018). “Anadolu’da Farsça Öğretimi İçin Yazılmış Bir Konuşma Kılavuzu: Fârisî Tekellüm Risâlesi”, Nüsha, 2018, (47):171-190.
• Çolak, D. (2014). “Saha Türkçesi ile Türkiye Türkçesi Arasında Yalancı Eşdeğerler”, II. Genç Akademisyenler Sempozyumu, 595- 625, Ankara.
• Dilberipur, A. (1995). Türkçe-Farsça ortak Kelimeler Sözlüğü, Ankara.
• Doğan, Mehmet, (2003), Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Vadi Yayınları.
• Dursunoğlu, H. (2009). “Türkiye Türkçesindeki Farsça Sözcükler ve Kullanım Şekilleri”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1): 131-142, Erzurum.
• Enveri, H. (1385). Ferhengê Bozorgê Soxen, Tahran: Soxen.
• Hesendust, M. (1393). Ferhengê Rişeşênaxtiyê Zebanê Farsi, Tahran: Ferhengêstanê Zeban u Edebê Farsi.
• Gedik, Ü. (2021). “Yabancı Dil Olarak Farsça Öğrenen Türk Öğrencilerin Yazım Hatalarının Değerlendirilmesi”, Dil Dergisi, 172 (2), 7-58.
• Gedik, Ü. (2021). “Yabancı Dil Olarak Farsça Öğrenen Türk Öğrenicilerin Yazılı Anlatım Hataları: Sözlüksel-Anlamsal Hatalar”, Şarkiyat Mecmuası, 38, (2021): 137-161.
• Kanar, M. (2015). Farsça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yayınları.
• Karaismailoğlu, A. (2015). “Tarih Boyunca Türkler ve Farsça; Modern Yaklaşımlara Bir Eleştiri”, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 6-15.
• Komisyon, (2015). Türkçe’de Batı kökenli kelimeler sözlüğü, Ankara: TDK.
• Moin, M. (2005). Ferhengê Moin, Tahran: Emir Kebir.
• Rehimli, D. (1381). Vajêhayê Torki der zebanê Farsi, (Yunus Vehdeti Helan, Çev.), Tebriz: Exter.
• Resulov, A. (1995). “Akraba Diller ve “Yalancı Eş Değerler” Sorunu”. Türk Dili 524, 916-924, Ankara.
• Turgut, K. (2011). “Türkiye’de Farsça Dili ve Edebiyatı Alanında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası Denemesi I:Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dallarında Hazırlanan Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri”, Şarkiyat Mecmuası, İstanbul.
• Türkben Aydın, F. (2018). “Dil Öğreniminde Türkçe-Farsça Ortak Deyimlerin Önemi Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies, S.13/4, Ankara.
• Tycova, L. (2012). Towards a New False Friends Dictionary, (Yayımlanmamış lisans tezi), Masaryk University, Department of English and American Studies, Brono, Çekya.
• Öz, Y. (2000), “Anadolu’da Farsça Öğretiminde Mevlevîlerin Rolü”, Mevlâna Panellerinde Sunulan Bildiriler-I, (s.77-84), Konya: Selçuklu Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi.
• Yazıcı Ersoy, H. (2012). Başkurt Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Yalancı Eş Değerler, Ankara: Gazi Kitabevi. İnternet Kaynakları:
• Kubbealtı Sözlüğü, www.lugatim.com, Erişim Tarihi: 21.05.2021.
• MEB, Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi İle Farklı Dil ve Lehçelerinin Öğretilmesi Hakkında Kanun, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2923.pdf Erişim Tarihi: 18.08.2021.
• Sevan Nişanyan, Nişanyan Sözlük, www.nisanyansozluk.com, Erişim Tarihi: 10.06.2021
• Sevil Aydın, Tuva Türkçesi ile Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eş Değerler (Türkiye Türkçesi ağızları bağlamında). (Yüksek Lisans Tezi) Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=as2oTjW5jfr9IKSvmCdJYoQsL4mkdW7 VUNH8bzXjEGzlhqyKLa3RKdHVBuSgyFMw, Manisa, 2018, Erişim Tarihi: 07.07.2021.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri, www.sozluk.gov.tr, Erişim Tarihi: 21.09.2021.
• Vejehyab Sözlük Sitesi, www.vajehyab.com, Erişim Tarihi: 18.09.2021.