Labid b. Rabıa and Examples of Religious Poetry in His Divan

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 53, 213 - 242, 27.12.2021

Recep Çinkılıç

https://doi.org/10.32330/nusha.959991

Öz

In this study, the divan of Labid b. Rabia, who is the only Muslim poet among the mullakat poets, is examined and examples of his religious poems are presented. While giving examples of poems, the equivalents of the religious notions in these poems in the Qur'an were emphasized, and it was tried to establish the connections of the poems with Islamic literature, especially the verses of the Qur'an and the hadith of the Prophet. It is estimated that Labid was born in 560 AD. The poet Labid, who died in 660/661 in Kufa, is among the muhadram poets because he lived both in the period of pre-islamic age of ignorance and in the period of Sadru'l-Islam. Islam and the Qur'an began to affect many aspects of life, and this effect included Arabic poetry, causing the subjects covered in poetry to differ. In this respect, the influence of the Qur'an is clearly seen in the poems of the Sadru'l-Islam period. Labid was distinguished from other muallaqa poets because he wrote poems showing that he had a hanaf religious belief before he became a Muslim, and because he wrote poems in which Islamic elements were included after he became a Muslim. In our study, after giving brief information about Labid's life and literary personality, examples of religious poems in the poet's divan were tried to be presented. Examples of poetry has been studied under a total of seven titles, including the Death, The Mortality of the World, Faith and Taqwa, The Destruction of Past Tribes and the Case of the Elephant, Forbidden Months, Virtuous Behavior, Medih of the Prophet.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Labid b. Rabia, Muallaqa, Religious Poetry, Intertextuality

LEBÎD B. RABÎA VE DİVANINDAKİ DİNÎ ŞİİR ÖRNEKLERİ

Öz

Bu çalışmada mu‘allaka şairleri arasında tek Müslüman şair olan Lebîd b. Rabîa'nın divanı incelenerek dinî şiirlerinden örnekler sunulmuştur. Şiir örnekleri verilirken bu şiirlerde geçen dinî mefhumların Kur'ân-ı Kerîm'deki karşılıkları üzerinde durulmuş, şiirlerin başta Kur'ân-ı Kerîm ayetleri ve Hz. Peygamber'in hadisleri olmak üzere İslâmî literatür ile bağlantıları kurulmaya çalışılmıştır. Lebîd'in milâdî 560 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. 660/661 yılında Kûfe'de vefat eden şair Lebîd hem cahiliye hem de Sadru'l-İslâm döneminde yaşamış olması sebebiyle muhadram şairler arasında yer almaktadır. İslâmiyet ile birlikte Kur'ân-ı Kerîm hayatın birçok yönünü etkilemeye başlamış, bu etki Arap şiirini de içerisine alarak şiirde işlenen konuların farklılık arz etmesine yol açmıştır. Bu bakımdan Sadru'l-İslâm dönemi şiirlerinde Kur'ân-ı Kerîm'in etkisi açıkça görülür. Lebîd gerek Müslüman olmadan önce hanif dinî inanca sahip olduğunu gösteren şiirler nazmetmiş olması, gerekse Müslüman olduktan sonra içerisinde İslâmî unsurların yer aldığı şiirler söylemesi hasebiyle diğer mu‘allaka şairlerinden ayrılmıştır. Çalışmamızda Lebîd'in hayatı ve edebî kişiliği hakkında kısa bilgi verildikten sonra şairin divanında yer alan dinî şiir örnekleri sunulmaya çalışılmıştır. Şiir örnekleri; Ölüm, Dünyanın Fâni Oluşu, İman ve Takva, Geçmiş Kavimlerin Helâkı ve Fil Vak'ası, Haram Aylar, Erdemli Davranışlar, Hz. Peygamber'i Medih olmak üzere toplam yedi başlık altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Lebîd b. Rabîa, Muallaka, Dinî Şiir, Metinlerarasılık

Kaynakça

• Algül, H. (1997). "Haram Aylar", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (XVI, s. 105-106) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Aslan, A. T. (1988). "Muallaka Şâirlerinden Lebid b. Rabîa ve Muallâka’sı" İlim ve Sanat Dergisi. (Ekim, 21, s. 43-46) Şanlıurfa.
• Brockelmann, C. (1964). İslâm Milletleri ve Devletleri Tarihi I. (N. Çağatay, Çev.) 2. Baskı, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayını.
• Brockelmann, C, (1983). Târîhu'l-Edebi'l-Arabî, c. 1, 5. Baskı, Kahire: Dâru'l-Maârif.
• Câhiz, Ebû Osmân. (1998). el-Beyân ve't-Tebyîn, Thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn, 7. Baskı, Kahire: Mektebetu'l-Hâncı.
• el-Cumahî, Muhammed b. Sellâm. (t.y.). Tabakâtu Fuhûli'ş-Şuarâ, Thk. Mahmûd Muhammed Şâkir, Cidde: Dâru'l-Medenî. https://al-maktaba.org/book/6738 adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 04.06.2021).
• Çetin, N. M. (2011). Eski Arap Şiiri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Çiftçi, F. ve Özel H. (2018). Câhiliye Dönemi Zühd Edebiyatının Sosyal ve Kültürel Hayata Yansımaları, TİDSAD Türk&İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (Haziran, 17, s. 395-419) Elazığ.
• Dayf, Ş. (2002). Tarîhu'l-Edebi'l-Arabî el-Asru'l-İslâmî. 20. Baskı, Yyy: Dâru'l-Maârif.
• Demirayak, K. ve Savran A. (1996). Arap Edebiyatı Tarihi Sadru'l-İslam Dönemi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını.
• Dereli, M. V. (2020). "Mu‘allâka Sahibi Müslüman Şair Lebîd b. Rabî'a ve Dîvânındaki Fahr Temalı Şiirleri" Bilimname. (41, s. 485-514) Ankara.
• Eminoğlu, A. (2017). Şekil ve Muhteva Yönünden Mu'allakat Kasideleri. Konya: Aybil Yayınları.
• el-Fâhûrî, H. (2005). el-Câmi fî Târîhi'l-Edebi'l-Arabî el-Edebu'l-Kadîm. Beyrut: Dâru'l-Cîl.
• Fayda, M. (1996). "Fil Vak'ası", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (XIII, s. 70- 71) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Furat, A. S. (1996). Arap Edebiyatı Tarihi (Başlangıçtan XVI. Asra Kadar). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Goldziher, I. (1993). Klasik Arap Literatürü. (A. Yüksel, R. Er Çev.) Ankara: İmaj Yayınları.
• Huart, C. (t.y.). Arab ve İslâm Edebiyatı Tarihi. (C. Sezgin, Çev.) Ankara: Tisa Matbaacılık Sanayii.
• Huseyn, T. (1996). Fi'ş-Şi'ri'l-Câhilî. Kâhire: Dâru'n-Nehr.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed. (1982). eş-Şi'r ve'ş-Şuarâ, Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, 7. Baskı, Kahire: Dâru'l-Maârif.
• el-İsfahânî, Ebu'l-Ferec. (2008). Kitâbu'l-Eğânî, Thk. İhsân Abbâs, İbrâhîm es-Se'âfîn, Bekr Abbâs, 3. Baskı, Beyrut: Dâru Sâdir. https://www.maktabate.com/كتاب-الأغاني-الأصفهاني/ adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 31.05.2021).
• Koyuncu, S. (2018). "Klasik Dönem Bazı Arap Şiirindeki Kelâm Muhteviyatı", Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi. (Haziran, 9, s. 135-161) Aksaray.
• Kur'ân-ı Kerîm ve Satır Arası Kelime Meali (2009). (E. M. H. Yazır, Çev.) Konya: Kervan Yayıncılık.
• Lebîd b. Rabîa, (2004). Dîvanu Lebîd b. Rabî'a. (nşr. Hamdû Tammâs) Beyrut: Dâru'l-Ma'rife.
• Margolıouth, D. S. (2004). Arap Şiirinin Kökeni. (N. Ceviz, Çev.) Ankara: Aktif Yayınevi.
• el-Merzubânî. (1995).el-Muvaşşah, Thk. Muhammed Huseyn Şemsuddîn, Beyrut:Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye. https://archive.org/details/waq71182/page/n1/ mode/2up adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 30.05.2021).
• Meşe, R. (2021). Cahiliye Dönemi Hanif Şairlerin Şiirlerine Tematik Bir Yaklaşım-Tevhid Anlayışı-, Amasya İlahiyat Dergisi. (Haziran, 16, s. 197-227) Amasya.
• Muallakat Yedi Askı (1989). (Ş. Yaltkaya, Çev.) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• el-Muallakâtu's-Seb'u (2010). Yedi Askı Arap Edebiyatının Harikaları. (N. Ceviz, K. Demirayak, N. H. Yanık, Çev.) Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• el-Muallakâtu's-Seb'u (2020). Yedi Askı Şiirleri (Muallakalar). (M. H. Suçin, Çev.) İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Özcan, H. (2010). "Lebîd b. Rabî'a (m.s. 560–661) ve Muallakası" Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (Ocak-Haziran, 23, s. 81-94) Şanlıurfa.
• Özdemir, A. (2007). Eski Arap Şiirinin Zirve İsimlerinden Biri Lebîd b.Rabîa el-Âmirî ve Divanı. Ankara: Araştırma Yayınları.
• Polat, İ. E. (2001). "Hanif Şairlerin Şiirlerinde Monoteist Yapı", Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi. (Bahar, 1, s. 124-133) Ankara.
• Sancak, Y. (1999). Hz. Peygamber Devrinde Şiir. Erzurum: Şafak Yayınevi.
• Sezer, İ. H. (2012). "Lebîd bin Rabîa'nın Muallakasında Doğal Ortam Tasvirleri ve İmru el-Kays ve Tarafa İle Mukayesesi" Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi. (Ocak-Haziran, 34, s. 79-102) Ankara.
• eş-Şinkîtî, Ahmed b. el-Emîn. (2018). el-Muallakâtu'l-Aşru ve Ahbâru Şuarâihâ, Muessesetu Hindâvî. https://books-library.net/free-402477649-download adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 04.06.2021).
• Tülücü, S. (1991). "Büyük Bir İslâm Şairi: LEBÎD" Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (Haziran, 10, s. 173-180) Erzurum.
• Tülücü, S., (2003). "Lebîd b. Rabîa", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (XXVII, s. 121-122) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ünal, Ö. (2003). "İslam Öncesi Arap Şiirinde Bazı Dinî Motifler" Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi. (Bahar, 9, s. 175-192) Ankara.
• Yalar, M. (2009). "İslami Arap Şiiri ve Hz. Peygamber" Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (18/1, s. 61-88) Bursa.
• Yeşildağ, A. (2015). "Arap Şiirinde Ayet İktibası", Şarkiyat Mecmuası, (27, s. 43-66) İstanbul.
• Yolcu, M. (2008). "Lebid b. Rebia ve Tevhide Çağıran Şiiri" Hikmet Yurdu. (Temmuz-Aralık, 2, s. 111-140) Malatya.
• ez-Zebîdî, A. (1981). Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. (K. Miras, Çev.) 6. Baskı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Zeydân, C. (2013). Târîhu Âdâbi'l-Luğati'l-Arabiyye, Kahire: Muessesetu Hindâvî li't-Ta'lîm ve's-Sekâfe. https://www.hindawi.org/books/18683951/ adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 31.05.2021).