REŞAT NURİ GÜNTEKİN’ İN YAPRAK DÖKÜMÜ VE İSMÂİL FASÎH’ İN DİL-İ KÛR ROMANININ KARŞILAŞTIRMASI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 53, 65 - 90, 27.12.2021

Arzu Tanrıverdi

https://doi.org/10.32330/nusha.994087

Öz

Bu makalenin amacı farklı iki ülke olan Türkiye ve İran’ da, aynı konu ile yazılmış iki romanı, Reşat Nuri Güntekin’ in Yaprak Dökümü ve İsmâil Fasîh’ in Dil-i Kûr (Kör Gönül) eserini karşılaştırmalı edebiyat bilimini esas alarak incelemektir. İki farklı ülkede, aynı tarihi süreçte, bir ailenin dağılmasına yönelik benzer konuda eser yazılması dikkate şayandır. Hem Reşat Nuri Güntekin hem İsmâil Fasîh eserlerinde kalabalık bir aileyi temel alarak aile bireylerinin ahlaki olarak bozulmalarını, ailenin dağılmasına sebep olarak göstermiştir. Bu bakımdan; ülkelerindeki toplumsal değişimleri eserlerine yansıtmışlardır. Romanlardaki ilk benzerlik, konulardır. Her iki eser de, iki karşıt değerin –Yaprak Dökümü’nde geleneksellik ve modernizm ile Dil-i Kûr’da iyilik ve kötülük- çatışması üzerine kuruludur. Aynı zamanda, ortak figür ve motifler de bulunmaktadır. Her iki romanda da “ev” romanın merkezinde, ailelerdeki değişimleri gösteren ortak motiftir. Diğer benzer bir motif “ağaç”tır. Yaprak Dökümü’nde “ağaç” aileyi temsil eder; evden giden-ayrılan her çocuk için “yaprak dökümü” ifadesi kullanılır. Bu ifadeyle ailenin dağıldığı gösterilir. Dil-i Kûr romanında da benzer şekilde “ağaç” motifi kullanılmıştır. Ailenin dağılmasına temsil olarak; sokaktaki “ağacın kökten sökülmesi” romanda yer alır. İki romanda da aile bireyleri de benzer özellikler taşımaktadır.
Makalenin giriş kısmında genel olarak karşılaştırmalı edebiyat terimi üzerinde durulacak, daha sonra iki romandaki ortak motifler, benzer karakterler ayrıntılı olarak sunulacak, sonuç kısmında romanların sonları bakımından da benzer özelliklere sahip olduğu gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

KARŞILAŞTIRMA, AİLE, EV, AĞAÇ, YAPRAK DÖKÜMÜ

A Comperative Study Between Reşat Nuri Güntekin’s Yaprak Dökümü and Esma’ıl Fasıh’s Del-Kur

Öz

The aim of this article is to analyze two novels, Reşat Nuri Güntekin's novel "Yaprak Dökümü" and Esma’il Fasih's novel Del-Kur (Blind Heart), written on the same subject in two different countries, Turkey and Iran, on the basis of comparative literature. It is noteworthy that a similar work was written on the disintegration of a family in two different countries and in the same historical process. Both Reşat Nuri Güntekin and Esma’il Fasih based a crowded family in their novels, citing the moral degradation of family members as the cause of the family's dissolution. In this respect, they reflected the social changes in their countries in their works. The first similarity in the novels is the themes. Both works are based on the clash of two opposing values—tradition and modernism in Yaprak Dökümü, and good and evil in Del-Kur. There are also common figures and themes. In both novels, "home" is the common theme in the center of the novel, showing the changes in families. Another similar theme is "tree". In “Yaprak Dökümü”, the “tree” represents the family; the expression "leaf shed" is used for each child who leaves home. This expression indicates the disintegration of the family. Similarly, the "tree" theme is used in the novel Del-Kur. The "uprooting of the tree" on the street as a representation of the disintegration of the family takes place in the novel. Family members have similar characteristics in both novels.
In the introduction of the article, the term comparative literature in general will be discussed. The common motives and similar characters in the two novels will then be presented in detail, and the result section will show that the novels have similar characteristics in terms of endings.

Anahtar Kelimeler

Comparison, family, home, tree, morality, dissolution

Kaynakça

• ALİJİ, P. (2019). Reşat Nuri Güntekin’in romanlarında eğlence kültürü, Doktora tezi, İstanbul
• AYTAÇ, G. (2001). Karşılaştırmalı edebiyat bilimi. Kültür bakanlığı yayınları. Ankara.
• BEDİ, U. (1379). Aslı asâr-i Fasîh. Neşr-i Alborz. Tahran.
• ERDOĞAN, T. (2005). Reşat Nuri Güntekin’ in “Yaprak Dökümü” adlı romanında değişmenin sosyo-kültürel boyutları. Sosyoloji konferansları dergisi. Sayı 31. s.177-205
• ESEN, N. (1991). Türk romanında aile kurumu (1870-1970),T.C Başbakanlık aile araştırma kurumu başkanlığı, Ankara.
• FASÎH, İ.(1368). Dil-i kûr. Neşr-i Nov. Tahran.
• GÜNTEKİN, R. N. (1992). Yaprak dökümü. İnkılap kitabevi. Onsekizinci baskı. İstanbul.
• İSFENDÂBÂD, S. NAZARÎ, M. (1399). Tahlîl-i câmiaşinâsâ-i roman-i dil-i kûr eser-i İsmâil Fasîh. Faslnâme-i ilmî tefsir ve tahlil-i mutun zebân ve edebiyât-i fârsî (dehhodâ). Dovre-i 12. Şomâre-i 43. Bahâr. s.141-170
• KANTARCIOĞLU, S. (2007). Türk ve dünya romanlarında modernizm. Paradigma yayınları. İstanbul.
• KANTER, F. (2009). Yaprak dökümü romanında yapı ve izlek. Turkish studies international periodical for the languages, Literature and history of Turkish or Turkic volume 4/8 KARACA, Ş. (2013). Modernleşme dönemi Türk romanında evden kaçan ve eve sığınan kadınlar. Turkish studies - International periodical for the languages, Literature and history of Turkish or Turkic volume 8/1 Winter. p.1817- 1827. Ankara.
• KUDRET, C. (1978). Edebiyatımızda hikâye ve roman 1859-1959, Üçüncü baskı, Varlık yayınları. Ankara.
• NACİ, F.(1990).100 Soruda Türkiye’de roman ve toplumsal değişme.2.baskı. Gerçek yayınevi. İstanbul.
• MÎR ÂBİDÎNÎ, H. (2002). İran öykü ve romanının yüzyılı /2.cilt. Çev: Hicabi Kırlangıç. Nüsha yayınları. Ankara.
• OCAKYANS, A. (1379). Nazar-ı icmâlî be âsâr-i İsmâil Fasîh 2. Fasılnâme-i ferhengistân-i zebân ve edeb-i fârsî, Şomâre-i moselsel 15. s.104-131
• RENCBER, İ. BİGDÎLÛ, İ.M. ESEDULLÂHÎ, H. SALÂHÎ, A. (1398). Sebkşinâsî dâstânhâyi İsmâil Fasîh. Faslnâme-i tahassûsî sebkşinâsî nazm ve nasr-i fârsî (bahâr-i edeb) ilmî. Sâl-i devâzdehom. Şomâre-i dovvom. Tabestân. Şomâre-i peyâpey 44. S.135-154
• ŞEHPER, R. S., PÛRMORÂDÎ, S. (1392) Yek gâm be sûyî bûmî gerâyî: nagd-i dâstânhâyî ‘İsmâîl Fasîh’ hareket ez naturalizm be sûyi realizm. Faslnâme-i ilmî-pejûheşî ‘Pejûheş-i Zebân ve Edebiyât-i Fârsî’. Şomâre-i bîst u nohom. Tâbestân. s.173-199
• ŞERÎFÎ, M. (1387). Ferheng-i edebiyât-i fârsî. Virâster: Muhammed Rızâ Caferi. Ferheng-i neşr-i nov. İntişârât-i muin. Tahran.
• TANPINAR, A.H. (1977). Edebiyat üzerine makaleler. Dergâh yayınları, haz. Dr. Zeynep Kerman. İstanbul.
• YAVUZ, K. (1976). Reşat Nuri Güntekin’ in tiyatro ile ilgili makaleleri, Kültür bakanlığı millieğitim basımevi, İstanbul.