AHMED İBN-İ KEMÂL PAŞA ve ARAP DİLİ ve EDEBİYATINA DAİR RİSALELERİ

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 53, 43 - 64, 27.12.2021

Mehmet Çağrı Gevheroğlu , Osman Düzgün

https://doi.org/10.32330/nusha.999377

Cited By: 1

Öz

Devlet-i Âliyye-i Osmaniyye’nin altın çağında yaşamış, velûd bir âlim olan Ahmed İbn-i Kemâl Paşa; ömrünün önemli bir kısmını Edirne ve İstanbul’da geçirmiş; müderris, kadı, kazasker, şeyhü’l-islâmlık gibi mühim vazifelere lâyık görülmüş mühim bir din ve devlet adamıdır. Devrinde verdiği fetvalarla halka, aldığı kararlarla devlete, kaleme aldığı eserleriyle de ilim erbabına âdeta rehber ve ışık olmuştur.
Toplamda tespit edilen iki yüzden fazla eserinden birçoğunu dönemin ilim dalı olan Arabî lisânında, muhtelif muhtevalardaki meselelerde telif etmiş bu âlimin ilmî kişiliği, edebî kişiliğine baskın çıksa da aynı zamanda Osmanlı Dönemi’nde yetişen değerli bir edebiyatçı ve edebiyat münekkitidir. On ciltlik Tevârih-i Âl-i Osman adlı eseriyle de bu alana damga vurmuştur. Bu bağlamda elsine-i selâsenin üçünde de kalem oynatmış, belâgat ve Arap dilinin incelikleri konusunda da devrinde ihya hareketi denebilecek çalışmalara imza atmıştır. Abdülkahir Curcânî, ez-Zemahşerî gibi önde gelen dil âlimlerini dahi tenkit edebilecek liyakatte, derinleşmiş bir dil bilimci; şer’i ilimlerde de mütehassıs ve söz sahibidir. Kırka yakın risâlesinden Arap dili ve edebiyatı, yine bu risâlelerden on beş tanesi belagat ile ilgili meselelerden ve sanatlardan bahsetmektedir.
Bu vesileyle müellifimizin hayatından, vazifelerinden, hocalarından, talebelerinden, tarihçiliğinden, edipliğinden ve eserlerinden genel olarak ve kısaca bahsedilecektir. Son bölümde ise müellifimizin Arap dili ve edebiyatı ile alakalı müstakil risâlelerinden 10 tanesinin ihtiva ettiği meseleler, dil-üslup özellikleri açısından incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Arap Edebiyatı, Belâgat, Ahmed İbn-i Kemâl Paşa, Risâle

Kaynakça

• Ibn Kemalpaşa (2018). Mecmu’u Resail-li’l-allameti İbn Kemal Başa, (Hamza el-Bekriyyi ve diğerleri yay. haz.), İstanbul: Daru’l-Lubab.
• Fayda, M. (1986). İbn Kemâl’in Hayatı ve Eserleri. (S. Hayri Bolay ve diğerleri, yay. haz.), Şeyhülislam İbn Kemal Sempozyumu: Tebliğler ve Tartışmalar (Tokat 26-29 Haziran 1985), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.