ANLATI DÜZEYLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ: AHMED SA’DÂVÎ’NİN FRANKENSTEİN BAĞDAT’TA” İLE MARY SHELY’NİN “FRANKENSTEİN” ROMANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 54, 269 - 278, 28.06.2022

Seddiqeh Hüseyni

https://doi.org/10.32330/nusha.1078398

Öz

Dönüşüm, ileri metinsellik olarak adlandırılan terimin bir bölümü sayılır. Alt metin ve ileri metin arasındaki ilişki ciddi anlam kazanır, dönüşüm bütün kiplerde boy gösterirse, o zaman ileri metinde ciddi anlamda bir dönüşüm gerçekleşir. Gerçekleşen ciddi değişimler başka düzlemlerde de dönüşüme sebebiyyet vermektedir. “Frankenstein Bağdat’ta”, Ahmet Sa’dâvî tarafından yazılmış bir romandır. Bu roman Mary Shelly’nin Frankenstein romanından uyarlamadır; ancak zaman ve mekân değişimi, edebi tarz ve içerik farklılıkları romanın başka bir düzleme dönüştürmesine sebebiyet vermiştir. Bu nedenle anlatı kipleri ve bunun yanı sıra anlatı seviyelerinde bile düzlemsel dönüşümler oluşmuştur. Anlatı seviyelerinde dönüşüm, alt metin de dönüşüme yol açarak ileri metnin anlatı dünyasının olaylarını ve anlatı düzeylerini etkilemektedir. Bu araştırma Gerard Genet'in teorisine göre her iki metnin anlatım düzeylerini araştırarak, ileri metinde oluşan dönüşümleri vurgulamaktadır. Seviyelerin değişimi ileri metinde ve benzer karakterlerin farklı düzeyde yer alması, alt metnin aksine üst ve alt seviyede ortaya çıkan hareketler, bir başka düzleme dönüşmeye yol açmaktadır. Seviyeler arasında ihlal gerçekleşince alt metinde iç düzeyde yer alan karakter olay-öyküsünün sınırlarını aşarak üst düzeyde yer almaktadır. Bir başka düzleme dönüşm nedeniyle ileri metinde üst düzeyde yer alan karakter, dış seviyesinden hareket ederek, iç seviyede yerleşmektedir. Bu değişimlere dayanarak farklı bir dünyanın oluşması yanı sıra çoksesli ve çok merkezli bir dünyanın oluşması da ileri metinde rastlanılan bir durumdur.

Anahtar Kelimeler

Frankenstein, dönüşüm, başka düzleme dönüşüm, anlatı seviyeleri

Transposition in narrative levels: A Comparative Study of Frankenstein in Baghdad by Ahmad Saadawi and Frankenstein by Mary Shelly

Öz

Transformation is one of the hypertextuality elements. Whenever hypertext and hypotext have a serious relationship and this transformation occurs in narratıve moode, then the serious transformation occures in hypertext. The serious changes cause transposition. Frankenstein in Baghdad is a novel written by Ahmad Saadawi. This novel is an adaptation of the Frankenstein novel by Mary Shelly, but the time and place, style, and content transformation leads to transposition. Therefore, transformation in narrative moodes in addition to narrative levels have led to a transposition. Transformation at narrative levels leads to transformation in the hypertext, affecting the events and levels of the narrative in the hypertext. This research according to Gerard Genet's theory studies the narrative levels in both texts and emphasizes on transformation in hypertext. Transformation in narrative levels and the placement of similar characters at different levels of narrative and reverse move in extradiegetik and intradiegetik in hypertext cause the transposition. Because of breaching between levels, the character located at the inner level in the hypotext appears on higher level in hypertext. Transposition makes character, which is at the top level in the hypertext, move from the outer level to the inner level of the narrative. Based on these changes, polyphonic and polycentric world is a situation encountered in the hypertext along with creating a new world.

Anahtar Kelimeler

Frankenstein, transformation, transposition, narrative levels

Kaynakça

• Abduşşekûr, Mahmûd (2016). Akni‘at es-Serd, Kahire: ed-Dâr el-Misriyye el-Lubnâniyye.
• Ed-Dâdîsî, el-Kebîr (2018). Mesârât er-Rivâye el-Arabiyye, Birinci Basım, Beyrut: Mu’esseset er-Rihâb el-Hadîse.
• Dervişcemaloğlu, Bahar (2007). Gerard Genette`e Göre Anlatı Söylemi, http://www.ege -edebiyat. org/Modules, Erişim Tarihi: 16.11.2007.
• ‘Azâverî, Selîme (2005/2006). er-Rivâye ve’t-Târîh Dirâse fî el-‘Alâkât en-Nassiyye – Rivâyet el-Allâme li Binsâlim Himmîş, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cezayir Üniversitesi.
• Genette, Gerrard,(1997), Palimpsests literature in the second degree, translated by Channa Newman & Claude Doubinsky,Lincoln and London: University of Nebraska Press.
• Guillemette, luice,( 2018), Cynthia levesque, naratology, Université duQuébec à Trois-Rivières,http://www.signosemio.com/genette/narratology.asp.
• Heykel Nebî ve Kamer Sâfî (1396). Ferheng-i İlmi-yi Mevzû‘î. Kabul: Lemer.
• King, Linda, (1988), Mary Shelly’s career decision in Frankenstein and transformation: a biographical approach, Master of Art, University of Biritish Columbia
• Nâmûr M., Behmen (1384). “Metnhây-i Derece-i Devvom / Bîş metniyyet der Nigâh-i Gérard Genette”, Hardnâme, 59, ss. 10-11.
• Prawer, Siegbert Salomon (2014), karşılaştırmalı Edebiyat nedir?, çevirenler: Alireza Eno Shirvani ve Mostafa Hosseini, karşılaştırmalı Edebiyat, 1, 36-48
• Sa’dâvî, Ahmed (2013). Frankenstein fî Bağdâd, Birinci Basım, Beyrut: el-Cemel.
• Shelley, Mary, (2012), Frankenstein ya da modern Prometheus, Çev. Duygu Akın, İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Yaktîn, Sa’îd ve Faysal Derrâc (2003) Âfâk en-Nakd el-Arabî el-Mu‘âsir. Beyrut, Şam: Dâr el-Fikr el-Mu‘âsir.