DÜALİZM VE PANTEİZM ARASINDA NU’AYME

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 58, 41 - 65, 30.06.2024

Rumeysa Bakır Dayı

https://doi.org/10.32330/nusha.1448634

Öz

Mehcer edebiyatı, Arap edebiyatının felsefe ile bütünleşip sanatsal öğelerden ve karışık üsluptan daha uzak olduğu, içinde barındırdığı anlam ve düşüncelerle değerliliğini kazanmış bir ekolüdür. Mehcer edebiyatının ikinci adamı olarak bilinen Nu‘ayme de aynı şekilde düşünceleri ile ilgi odağı olmuş, edebiyat ve felsefeyi aynı elekten geçirip, felsefi düşünceleri edebi sanatıyla süsleyip, birçok alandan okuyucuyu kendi edebi ve felsefi dünyasına çekmiş bir edebiyatçıdır. Mehcer edebiyatçılarının ülkelerinden çıkmak zorunda kalışları ve gittikleri ülkelerde karşılaştıkları dil, edebi, sosyal, kültürel ve düşünsel değişimler kendilerinde doğal olarak değişime ve karmaşaya da yol açmıştır. Nu‘ayme de aynı şekilde önce Rus ardından Amerika kültür ve edebiyatından etkilenmiştir. Rus edebiyatında kendisine yol gösterici olarak Tolstoy’u seçen Nu‘ayme onun gibi sürekli hakikat arayışı içinde olmuştur. Çocukluğundan beri zihnini meşgul eden yaşamın manası, ölüm ve ötesi, insanın dünyadaki gayesinin ne olduğu gibi düşünceler olgunluk dönemlerinde de devam etmiştir. Amerika’da birçok edebiyatçı ve filozof ile tanışan Nu‘ayme en çok Spinoza’dan ve onun panteizmi savunmasından etkilenmiştir
Çalışmada Mîhâîl Nu‘ayme’nin hayatına kısa bir giriş yapılmış, onun düalizm görüşü, bunu monizmle bağlaması, vahdet-i vücut konusu ve her şeyi kapsayan içkin bir Tanrı’nın varlığı, doğanın ya da evrenin Tanrı ile aynı olduğunu kabul eden panteizm görüşü Nu‘ayme’nin eserleri ışığında incelenmeye çalışılmıştır. Eserlerinde dikkat çeken şeylerden biri, yaşadığı bu birbirinden farklı ortamların ve düşünsel gelişimlerin onda bazen reenkarnasyona yönelmesine, bazen tek tanrıcılığı kabul etmesine, dini inanca ve İncil’e sıkı bağlılığın ardından kiliseyi reddetmesine, Tanrı’yı kendi içinde ve doğada aramasına kadar götürmüştür. Bahsedilen bu görüşler çerçevesinde belli bir düşünceye sahip olamaması, sürekli değişim gösteren evren ve zaman karşısında gelgitler yaşamasına sebep olmuştur. Bu çalışmada hem edebiyat hem felsefe alanı dâhilinde yapılmış bir çalışma olup mehcer edebiyatı ve felsefe alanında daha iyi çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Mîhâîl Nu’ayme, Mehcer Edebiyatı, Düalizm, Panteizm.

Nu‘ayme Between Dualism and Pantheism

Öz

Mahjar literature is a school of Arabic literature that is integrated with philosophy, is away from artistic elements and mixed style, and has gained its value with the meanings and thoughts it contains. Nu‘ayme, known as the second man of Mehcer literature, is also a literary figure who has become the center of attention with his thoughts, passing literature and philosophy through the same sieve, embellishing philosophical thoughts with his literary art, and attracting readers from many fields to his literary and philosophical world. The fact that Mehjar writers had to leave their country and the linguistic, literary, social, cultural and intellectual changes they encountered in the countries they went to naturally led to change and confusion in them. Likewise, Nu‘ayme was influenced by first Russian and then American culture and literature. Nu‘ayme, who chose Tolstoy as her guide in Russian literature, was in constant search for truth like him. Thoughts such as the meaning of life, death and beyond, and what is man's purpose in this world, which have occupied his mind since his childhood, continued in his maturity years. Nu‘ayme, who met many literary figures and philosophers in America, was most influenced by Spinoza and his defense of pantheism.
In the study, a brief introduction to Mîhâîl Nu‘ayme's life was made, his view of dualism, connecting it with monism, the issue of unity of existence and the existence of an immanent God that covers everything, the view of pantheism that accepts that nature or the universe is the same as God. An attempt has been made to examine it in the light of Ayme's works. One of the striking things in his works is that these different environments and intellectual developments in which he lived led him to sometimes turn to reincarnation, sometimes to accept monotheism, to reject the church after strict adherence to religious belief and the Bible, and to search for God within himself and in nature. His inability to have a certain thought within the framework of these views has caused him to experience fluctuations in the face of the ever-changing universe and time. This study is a study conducted within the field of both literature and philosophy and aims to contribute to better studies in the field of mehcer literature and philosophy.

Anahtar Kelimeler

Mihail Nu’ayme, İmmigration Literature, Dualism, Pantheism. Structured Abstract

Kaynakça

• Abbâs, İ., & Necm, M. Y. (1967). Eş-Şi’ru’l-‘Arabî fî’l-Mehcer. Beyrut: Dâru Sâdır.
• Abduddâyim, S. (1993). Edebu’l-Mehcer. Kahire: Dâru’l-Me’arif.
• Bedî’, R. E. F. (1992a). El-Fikru’d-dînî fi’l-edebi’l-Mehcerî (C. 2). Beyrut: Dâru’l-Ceyl.
• Bedî’, R. E. F. (1992b). El-Fikru’d-dînî fi’l-edebi’l-Mehcerî (C. 1). Beyrut: Dâru’l-Ceyl.
• Çağrıcı, M. (1996). Gazzâlî. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 13, ss. 489-505). İstanbul: TDV Yayınları.
• Çetin, S. (2022). Lübnanlı Yazar Tevfîk Yûsuf ‘Avvâd ve Yapıtlarında Öne Çıkan Toplumsal Sorunlar. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Dâvud, E. (1980). Et-Tecdîd fi Şi’ri’l-Mehcer. Libya: el-Menşe’etu’ş-Şu’ubiyye li’n-Neşri ve’t-Tevzî’ ve’-‘Ilân. Dayf, Ş. (1959). Dirâsât fi’ş-Şi’ri’l-‘Arabi’l-Mu’asır,. Kahire: Dâru’l-Me’ârif,.
• Doğru, E. (1998). Mehcer Edebiyatı ve Arap Edebiyatına Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• el-Eşter, A. (1970). En-Nesru’l-Mehcerî. Dımaşk: Dâru’l-Fikr.
• Ertuğrul, İ. F. (2008). Vahdet-i Vücûd ve Ibn Arabi (M. Kara, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• es-Serrâc, N. C. (1957). Şu’arâu’r-Râbıtatı’l-Kalemiyye. Kahire: Dâru’l-Me’arif.
• Gemi, A. (2018). Mehcer Edebiyatı Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 13(28), 437-451. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14558
• Halîfât, S. (1994). Ebü’l-Alâ el-Maarrî. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 10, ss. 287-291). İstanbul: TDV Yayınları.
• Hamidov, M. (2011). Mîhâîl Nu‘Ayme’ye Göre Hıristiyanlık Ve Hz. İsa. Nüsha Dergisi, 2(33), 27-39.
• Hamidov, M. (2013). Mîhâîl Nu’ayme’nin Yaşam Öyküsü Lübnan-Rusya-Amerika Üçgeninde. 2(23), 37-53.
• Hasîbe, M. (2012). El-Mu’cemu’l-Felsefiyyu. Ürdün: Dâru Esâme.
• Îsâ en-Nâ’ûrî. (1977). Edebu’l-Mehcer. Kahire: Dâru’l-Me’arif.
• Kur’an-ı Kerim Me’âli. (2011). İçinde Mâide Suresi 32 (Yenigün Matbaacılık). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Mîhâîl Nu’ayme. (1936). Zâdu’l-Me’ad. Mısır: Matba’atu’l-Muktataf ve’l-Mukattam.
• Nu’ayme, M. (1952a). Kasidetu Men Enti Yâ Nefsî. Beyrut: Mektebetu Sâdr.
• Nu’ayme, M. (1952b). Mirdâd. Beyrut: Mektebetu Sâdr.
• Nu’ayme, M. (2003). Tanrıya Dönüş Azığı (K. Demirayak, Çev.). Babil Yayınları.
• Nu’ayme, M. (2012). Mirdâd (H. Yazıcı, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayıncılık.
• Nu’ayme, M. (2014). Müzekkeratu’l-Arkaş (Arkaş’ın Günlüğü) (H. Yazıcı, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayıncılık.
• Nu’ayme, M. (2020). Geçitteki Asma, Aforizmalar (M. Sarıkaya, Çev.). İstanbul: Akdem Yayınları.
• Nu’ayme, M., & Cibrân Halîl, C. (1952). Hemsu’l-Cüfûn. Beyrut: Mektebetu Sâdr.
• Nu’ayme, M., & Cibrân Halîl, C. (2008). Gözlerin Fısıltısı (H. Yazıcı, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayıncılık.
• Şeyyâ, M. Ş. (1983). Felsefetu Mîhâîl Nu’ayme. Beyrut: Menşûrâtu Bahsûni’s-Sekâfiyye.
• Uludağ, S. (1997). Hallâc-ı Mansûr. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 15, ss. 377-381). İstanbul: TDV Yayınları. Yazıcı, H. (2002). Göç Edebiyatı. İstanbul: Kaknüs Yayıncılık.