Öğretmen Yakınlık Davranışlarının Öğrencilerin Okula Bağlılık Düzeylerine Etkisi: Lise ve Ortaokul Karşılaştırması

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 1, 1 - 16, 20.01.2021

Bilal Habeş Açılan , Mustafa Özgenel

Öz

Bu çalışma, öğretmen yakınlık davranışlarının lise ve ortaokul öğrencilerinin okula bağlılık düzeylerine etkisini karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Araştırma, nicel araştırma yöntemine ve ilişkisel tarama modeline uygun olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Beykoz ilçesinde kamu ortaokul ve liselerinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi ise 615 ortaokul ve 458 lise öğrencisi olmak üzere toplam 1073 öğrenciden oluşmaktadır. Bu çalışmada ortaokul ve lise öğrencilerinin algıladıkları öğretmen yakınlık davranışları ile öğrencilerin okula bağlılıkları arasında orta düzeyde ve pozitif yönde anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Ortaokul ve lise öğrencilerinin algıladıkları öğretmen yakınlık davranışları, öğrencilerin okula bağlılıklarını anlamlı bir şekilde yordamaktadır. Ortaokul öğrencilerinin algıladıkları öğretmen yakınlık davranışları, öğrencilerin okula bağlılıklarındaki toplam varyansın yaklaşık %32’sini açıklamaktadır. Lise öğrencilerinin algıladıkları öğretmen yakınlık davranışları, öğrencilerin okula bağlılıklarındaki toplam varyansın yaklaşık %18’ini açıklamaktadır. Araştırma sonucuna göre ortaokul öğrencilerinin algıladıkları öğretmen yakınlık davranışları, öğrencilerin okula bağlılıklarını lise öğrencilerine göre daha yüksek etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bağlılık, Okula Bağlılık, Öğretmen Yakınlık Davranışları, Ortaokul ve Lise Öğrencileri, Yakınlık

Kaynakça

• Bowlby, J., (1969). Attachment and Loss: Attachment. New York: Basic Books.
• Lee, R. and Robbins, S.B., (1995). Measuring Belongingness: the Social Connectedness and the Social Assurance Scales. Journal of Counseling Psychology, 232-241.
• Durna, U. ve Eren, V., (2005). Üç Bağlılık Ekseninde Örgütsel Bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6, 210-219.
• Altuntaş, S. ve Sezer, Ö., (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Okula Bağlanmalarının İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 83-97.
• Kulaksızoğlu, A., (2004). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ainsworth, M.S., (1989). Attachment Beyond Infancy. American Psychologist, 44, 709-716.
• Maddox, S.J. and Prinz, R.J., (2003). School Bonding in Children and Adolescents: Conceptualization, Assessment and Associated Variables. Clinical Child and Family Psychology Review, 6, 31-49.
• Mengi, S., (2011). Ortaöğretim 10. ve 11. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Destek ve Öz-Yeterlik Düzeylerinin Okula Bağlılıkları ile İlişkisi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• engel, M., Totan, T. ve Çöğmen, S., (2017). Okula Bağlılık Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 1820-1837.
• Özgenel, M., Çalışkan Yılmaz, F., and Baydar, F., (2018). School Climate as a Predictor of Secondary School Students' School Attachment. Eurasian Journal of Educational Research, 78:87-115.
• Bilgin, O. ve Taş, İ., (2018). Ergenlerde Okula Bağlılığın Yordayıcıları Olarak Okul İklimi ve Sosyal Medya Bağımlılığı. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(26):15-33.
• Mehrabian, A., (1969). Methods-Designs: Some Referents and Measures of Nonverbal Behavior. Behavioral Research Methods and Instrumentation, 1, 203-207.
• Andersen, J.F., (1979). Teacher Immediacy As a Predictor of Teaching Effectiveness. Dan, Nimmo (Eds.), Communication Yerbook 3, New Jersey: Transaction Books, 543-559.
• Geçer, A.K., (2002). Öğretmen Yakınlığının Öğrencilerin Başarıları, Tutumları ve Güdülenme Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Mehrabian, A., (1981). Silent Messages: Implicit Communication of Emotions and Attitudes. California: Wadsworth Publishing Company.
• Gordon, T., (2008). Etkili Öğretmenlik Eğitimi. (S. Karakale, Çev.). İstanbul: Profil Kitap.
• Fredricks, J.A., Blumenfeld, P., and Paris, A., (2004). School Engagement: Potential of Concept. Review of Educational Research, 74(1):59-109.
• Marks, H.M., (2000). Student Engagement in Instructional Activity: Patterns in the Elementary, Middle and High School Years. American Educational Research Journal, 37(1):153-184.
• Witt, P.L., Wheeless, L.R., and Allen, M., (2004). A Meta-Analytical Review of the Relationship Between Teacher Immediacy and Student Learning. Communication Monographs, 71(2):184-207.
• Arastaman, G., (2006). Ankara İli Lise Birinci Sınıf Öğrencilerinin Okula Bağlılık Durumlarına İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Can, S., (2008). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Okula Bağlılık Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bellici, N., (2015). Ortaokul Öğrencilerinde Okula Bağlanmanın Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1):48-65.
• Dönmez, Ş., (2016). Ortaokul Öğrencilerinde Okul İklimi, Okula Bağlılık ve Okul Yaşam Kalitesi Algısının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Erdoğan, B.A., (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Okula Bağlanmalarının Okul Tükenmişliği ve Algılanan Anne-Baba ve Öğretmen Akademik Katılımı Bağlamında İncelenmesi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kalaycı, H. ve Özdemir, M., (2013). Lise Öğrencilerinin Okul Yaşamının Niteliğine İlişkin Algılarının Okul Bağlılıkları Üzerine Etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
• Karababa, A., Oral, T. ve Dilmaç, B., (2018). Ortaokul Öğrencilerinde Okula Bağlılığın Yordanmasında Algılanan Sosyal Destek ve Değerin Rolü. Hacattepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2):269-279.
• Kızılay, M., (2008). İlköğretim Okullarında İkinci Kademe Öğrencilerin Okula Bağlılık Durumlarına İlişkin Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kızıldağ, S., Demirtaş-Zorbaz, S., ve Zorbaz, O. (2017). Lise Öğrencilerinde Okul Bağlılığı. Eğitim ve Bilim, 42(189):107-119.
• Özgenel, M. ve Şahin, B., (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Dersine Yönelik Tutumları ile Okula Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. 3. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi. 18-21 Nisan 2019. Muğla.
• Özgenel, M. and Bozkurt, B.N., (2019). Two Factors Predicting the Academic Success of High School Students: Justice in Classroom Management and School Engagement. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(3):621-662 doi: 10.14527/kuey.2019.015.
• Özgenel, M. ve Atmaca, E., (2019). Ortaokul Öğrencilerinin İngilizce Dersine Yönelik Tutumları, Okula Bağlılıkları ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişki. 2nd International Congress on New Horizons in Education and Social Sciences (ICES-2019), June 18-19, 2019, İstanbul.
• Aktaş, G., (2007). Ortaöğretim Öğrencilerinin Algıladıkları Öğretmen Yakınlığı İle Güdülenme Düzeyleri Arasındaki İlişki: İstanbul İli Örneği. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Çelik, S., Örenoğlu-Toraman, S. ve Çelik, K., (2018). Öğrenci Başarısının Derse Katılım ve Öğretmen Yakınlığıyla İlişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1):209-217.
• Işık, F.Ç., (2019). Ortaöğretim Öğrencilerinin Matematik Dersinde Algılanan Öğretmen Yakınlık Davranışları, Öz Yeterlik İnançları ve Motivasyonlarının Derse Katılım Düzeylerine Etkisi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Uluçay, B., (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Dersi Motivasyon Düzeyleri ile Algılanan Öğretmen Yakınlığı Arasındaki İlişki. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Fraenkel, J.R. and Wallen, N.E., (2009). How to Design and Evaluate Research in Education. New York: McGraw-Hill.
• Sarı, M. ve Özgök, A., (2014). Ortaokul Öğrencilerinde Okula Aidiyet Duygusu ve Empatik Sınıf Atmosferi Algısı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(2):479-492.
• Sarı, M. ve Özgök, A., (2016). Ortaokul Öğrencilerin Okula Aidiyet Duygusu ve Arkadaş Bağlılık Düzeyi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3):71-86.
• Filiz, M.A., (2018). Ortaokul Çağındaki Çocukların Beden Eğitimi ve Spor Dersine Yönelik Tutumları İle Okula Bağlanma Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Spor Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Güdücü, E.B., (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Okula Bağlanma Düzeylerinin Okul Yaşam Kalitesi, Algılanan Sosyal Destek ve Akademik Öz Yeterlik Açısından Yordanması. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Akman, S., (2013). Lise Öğrencilerinin Şiddete Yönelik Tutumları İle Okula Bağlılık Duygusu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, Z., (2015). Ortaöğretim Kurum Öğrencilerinde Okula Bağlılık Olgusunun Başarı Düzeylerine Etkisi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Okan Üniversitesi, Kocaeli.
• Çakır, S., (2019). Meslek ve Teknik Anadolu Lisesi Öğrencilerinin Okula Bağlılığı ile Sınıf İçi Çatışma Yaşama Nedenleri Arasındaki İlişki. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Alparslan, N., (2016). Anne Babası Boşanmış Ergenlerin Benlik Saygısı Ve Okula Bağlılık Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sağlam, A., (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Şiddet Eğilimleri ile Okula Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• İşeri, E.T. ve Tabak, B.Y., (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Okula Bağlılıklarının Okulun Özellikleri ve Öğrencilerin Kişisel Değişkenleri Açısından İncelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4):1217-1231.
• Uslu, F., (2012). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Okula Yönelik Aidiyet: Öğretmen-Öğrenci İlişkisi, Akran İlişkisi Ve Aile Katılımının Rolü. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Skinner, E.A. and Belmont, M.J., (1993). Motivation in the Classroom: Reciprocal Effects of Teacher Behavior and Student Engagement Across the School Year. Journal of Education Psychology, 85(4):571-581.
• Brewster, A. and Bowen, G., (2004). Teacher Support and the School Engagement of Latino Middle and High School Students at Risk of School Failure. Child and Adolescent Social Work Journal, 21(1):47-67.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S., (2010). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Okul İklimine İlişkin Algılarını Yordayan Değişkenlerin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.