Bina Yıkım İşlerinde Asbest Maruziyetinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 4, 218 - 235, 26.10.2020

Ayşe Selda Altıntop Canan Uraz

Öz

Asbest, doğal yollarla oluşmuş lifsi yapısı olan, ısıya ve kimyasallara karşı direnci ile yüzyıllardır farklı alanlarda kullanılmış bir mineraldir. Dünyada “Sihirli Mineral” olarak adlandırılan asbest, tekstil, otomotiv ve kimya sanayinde birçok mamul üretiminde, gemi yapımı ve inşaat sektöründe kullanılmıştır. Son yüzyılda asbestle çalışanlarda ve asbest liflerinin karıştığı havayı soluyanlarda solunum yolu rahatsızlıklarına ve kanserlere rastlanınca Asbest, Dünyada “The Evil Dust”, “Killer Dust” olarak adlandırılırken, ülkemizde de artık “Katil Toz” ismini almıştır. Ülkemizde önce Gemi Geri Dönüşüm Sektörü ve sonrasında kentsel dönüşüm faaliyetlerinin başlaması neticesinde kontrolsüz bina yıkımları, asbest konusunu gündeme getirmiştir. Eski binalar hiç asbest kullanılmamış kabul edilerek yıkılmakta, inşaat atıkları kontrolsüzce bertaraf edilmektedir. Bu çalışma, eski binalarda asbest kullanıldığını, bina yıkım ve tadilat işlerinin çalışanlar ve yaşayanlar için büyük tehlike olduğunu ortaya koymak, binalarda asbestli olduğu tespit edilen malzemelerin söküm ve yıkımlarının güvenli gerçekleşmesi için öneriler sunmak amacıyla yapılmış olup, “Asbest Maruziyeti Bilinci”ni arttırmak da hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Asbest, Asbest Maruziyeti, Asbestli Söküm İşleri, Asbest Maruziyeti, Katil Toz, WHO

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri komisyonu

Proje Numarası

FYL-2019-20481

Teşekkür

Bu çalışmayı FYL-2019-20481 numaralı Bilimsel araştırma projesi ile destekleyen, Ege Üniversitesi Rektörlüğüne ve Bilimsel Araştırma Projeleri komisyonuna teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Virta, R.L., (2002). Asbestos: Geology, Minerology, Mining and Uses, U.S. Department of Interior Geological Survey, New York NY, 28 p., https://pubs.usgs.gov/of/2002/of02-149/of02-149.pdf (Erişim Tarihi 25 Mart 2018).
• Virta, R.L., (2005). Mineral Commodity Profiles–Asbestos, U.S. Department of Interior, U.S. Geological Survey, Circular 1255 KK, Virginia, 56p, https://pubs.usgs.gov/circ/2005/1255/kk/Circ_1255KK.pdf (Erişim Tarihi 2 Nisan 2018).
• Virta, R.L., (2006). Worlwide Asbestos Supply and Consumption Trends from 1900 through 2003, U.S. Department of Interior, U.S. Geological Survey, Circular 1298, Reston, Virginia, 87p. https://pubs.usgs.gov/circ/2006/1298/c1298.pdf (Erişim Tarihi 23 Şubat 2019).
• HSA-UK, (2013). Asbestos Containing Materials ACM in Workplaces, Health and Safety Authority, UK. https://www.hsa.ie/eng/Publications_and_Forms/Publications/Chemicaland_Hazardous_Substances/Asbestos_Guidelines.pdfEngland, England, Erişim Tarihi 12 Şubat 2019).
• Altıntop, A.S., (2019). Asbestli Söküm İşlerinde Asbest Maruziyetinin İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İş Güvenliği Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tez Çalışması, İzmir, Eylül 2019, 190 s.
• Atabey, E., (2014). Türkiye Asbest Haritasi (Çevresel Asbest Maruziyeti-Akciğer Kanseri-Mezotelyoma), Tuberk Toraks, Ankara, 63(3):199-219. http://www.esrefatabey.com.tr/upload/tibbi_jeoloji_dosya173 (Erişim Tarihi 25 Mart 2018).
• Doll, R. and Peto J., (1985). Effects on Health of Exposure to Asbestos, Health and Safety Commision, HSE Books London England, 68p, http://www.hse.gov.uk/asbestos/assets/docs/exposure.pdf (Erişim Tarihi 12 Ocak 2019).
• Topçu, F., (2002). Asbest ve Plevra, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Diyarbakır, http://www.journalagent.com/eurasianjpulmonol/pdfs/SOLUNUM_4_SUP_1_144_148.pdf (Erişim Tarihi 20 Ocak 2019).
• Ömeroğlu, S.N. ve Göksedef, D., (2019). Perikard Hastalıklar, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp FakültesiKalp ve Damar Cerrahisi Ana Bilim Dalı. http://194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/suat-nail-omeroglu/ Perikard%20 hastal%FDklar%FD.doc, (Erişim Tarihi 21 Şubat 2019).
• Yıldız T. ve Ateş G., (2010). Asbest ile İlişkili Plevra ve Akciğer Hastalıkları, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Diyarbakır Klinik Gelişim Dergisi, 23(4):49-55 s, http://www.klinikgelisim.org.tr/kg_234/9.pdf (Erişim Tarihi 20 Ocak 2019).
• Çevre Bakanlığı, (1993). Zararlı Kimyasal Maddelerin ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliği. 11 Temmuz 1993 tarih ve 21634 sayılı Resmî Gazete.
• Çevre ve Orman Bakanlığı, (2010). Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik. 29 Ağustos 2010 27687 sayılı Resmî Gazete.
• Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2013). Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik. Aile, Çalışma ve Resmî Sosyal Hizmeter Bakanlığı, 25 Ocak 2103 tarih 28539 sayılı Gazete.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2012). 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun. 15 Aralık 2012 tarihli ve 28498 sayılı Resmî Gazete.
• Safe Work-NSW, (2016). How to Manage and Control Asbestos in the Workplace, Code of Practice, NSW-New South Wales Government, September, 2016:60p, http://www.safework.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0014/50081/how-to-manage-control-asbestos-workplace-code-of-practice-0916.pdf (Erişim Tarihi 20 Nisan 2019).
• OSHA 3096, (2002). Asbestos Standard fort he Construction Industry, OSHA Occupational Safety and Health Administration, U.S. Department of Labour, 2002:68p, https://www.osha.gov/Publications/osha3096.pdf (Erişim Tarihi 18 Kasım 2018).
• Dumitri, R.S., (2008). FTIR Asbestos Presence Identification in the Occupational Environment, Department of Physical Chemistry Anelele Univercity Bucharest, December 2008:5p, https://pdfs.semanticscholar.org/1f34/c7b63710b95b52277e3e78229c219574113d.pdf (Erişim Tarihi 2 Nisan 2019).
• Ventura, D.G., Vigliaturo, R., Giere, R., Pollastri, S., Gualtieri, A.F., and Iezzi, G., (2018). Infra Red Spectroscopy of Regulated Asbestos Amphiboles, Roma, August, 2018.
• https://www.researchgate.net/publication/327205335_FTIR_Spectroscopy_of_the_Regulated_ Asbestos_Amphiboles,(Erişim Tarihi 26 Temmuz 2019).
• WebMineral, (2019). Minerology Database. http://www.webmineral.com/. (Erişim Tarihi 1 Temmuz 2019). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2004). Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkım Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği. 18 Mart 2004 tarih 25406 sayılı Resmî Gazete.
• Perçin, F. and Haydan, E., (2017). Maturation Pyramid of Occupational Health and Safety, Engineering Sciences (NWSAENS), 12(4):262-270. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/357088(Erişim Tarihi 20 Ağustos 2020).