Bir Sefaret Hikâyesi (1665–1666): Kara Mehmed Paşa, Viyana Günleri, Elçilik Heyeti ve Sefaretnamesi

Yıl 2025, Cilt: 65 Sayı: 65, 95 - 149, 27.05.2025

Özgür Kolçak

https://doi.org/10.18589/oa.1719218

Öz

Osmanlı ve Habsburg sarayları, 10 Ağustos 1664’te Vasvar’ta imzaladıkları antlaşmayla aralarında bir süredir devam eden savaşı sonlandırdılar. Vasvar antlaşmasının son maddesinde büyükelçi statüsünü haiz iki elçinin karşılıklı teati edilmesine karar verildi. Kara Mehmed Paşa 1665’te gittiği Habsburg payitahtı Viyana’da IV. Mehmed adına elçilik görevini yerine getirdi. Bu yazı, Kara Mehmed’in sefaret hizmetine seçilişi, Viyana yolculuğu, elçilik heyetinin kimlerden oluştuğu, büyükelçinin Viyana’da karşılaştığı teşrifat vs. konularını Avusturya ve Osmanlı arşiv kaynakları muvacehesinde ele almaktadır. Makale, Kara Mehmed Paşa elçiliği üzerine bugüne değin yapılan çalışmaların değerlendirmesiyle başlamakta ve elçiliğin tarihsel tecrübesi ana kaynaklar temelinde bir kez daha yazılmaktadır. Sefaret heyetinin üyelerini tespit etmek için sergilenen uğraş ve yazının sonunda Kara Mehmed’in sefaretnamesinde ifade ettiklerinin metin tahliline tabi tutulması çalışmanın özgün yanlarını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı , Habsburg , Diplomasi , Kara Mehmed , Sefaretname , Teş- rifat , Elçilik Heyeti.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri Avusturya Devlet Arşivi/Österreichisches Staatsarchiv (OeStA) Haus, Hof-, und Staatsarchiv (HHStA) Türkei I/138; Türkei I/139, Konv. 1, vr. 72a -147b. [=Diarium, Franz de Mesgnien-Meninski’nin elçilik günlüğü] Ältere Zeremonialakten (ÄZA), Zeremonialprotokoll, II. Cilt. Finanz- und Hofkammerarchiv Reichsakten 307, vr. 1097-1375 (Kara Mehmed Paşa sefaretine ilişkin belgeler fasikülü). Avusturya Milli Kütüphanesi/Österreichische Nationalbibliothek (ÖNB) Handschriftensammlung, Cod. 8565. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) Ali Emiri, IV. Mehmed, 84/9941; 93/9912 Bâb-ı Defterî, Baş Muhasebe Kalemi (D. BŞM.) 209; 223; 1080 İbnülemin, Hariciye 1/49; 2/153 Kamil Kepeci (KK.) 1960 Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.) 4625 Mühimme Defteri (MD) 95 Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA) d. 2352/50, d. 2352/942; e. 560/92 Yabancı Arşivler (YB.), 04, 2/49