Öz
Osmanl klasJk çaƭnda XVI. yüzyl sonlarna kadar hanedana mensup ƾehzadelerJn, tecrübe kazanmak üzere gönderJldJklerJ sancaklardakJ JdarJ
uygulamalar konusunda cJddJ bJr kaynak eksJklJƭJ söz konusudur. Bununla beraber
tarafmdan Baƾbakanlk Osmanl ArƾJvJ’nde ƾehzade dJvannda tutulan baz defterler Jlk defa teƾhJs edJlmJƾ ve bunlarn hem ƾekJl hem de mahJyetlerJ üzerJne baz
deƭerlendJrmeler yaplmƾtr. Burada yaymlanan defter de ƾehzade dJvanna aJt olup
daha çok tayJn, terë ve malJ konular JhtJva eden küçük tezkJrelerden ve üzerJnde yer
alan kararlardan oluƾmaktadr. KanunJ’nJn oƭlu Ɨehzade SelJm’Jn (II.) ManJsa’dakJ
JdarecJlJƭJnJn Jlk yllarn (1544-1546) JçJne alan ve onun görüƾüne sunulan tezkJrelerJ JhtJva eden bu kaytlar “kazyye” ƾeklJnde sunulduƭu JçJn “kazayâ defterJ” adyla
tarafmdan tanmlanmƾtr. DefterdekJ konular Osmanl taƾrasnda hanedan mensubu bJr JdarecJnJn karƾ karƾya kaldƭ meseleler ve JlgJlendJƭJ hususlar anlamak
bakmndan önemlJ olduƭu kadar, bürokratJk olarak taƾradakJ ƾehzade dJvannn
JƾleyJƾJ hakknda da ëkJr vermektedJr.
Anahtar Kelimeler
Kazayâ defterJ Ɨehzade SelJm Ɨehzade dJvan Taƾra bürokrasJsJ ManJsa Saray
Kaynakça
- Bibliyografya Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BA), D.BŞM, nr. 23 İstanbul Bab Mahkemesi Sicilleri, nr. 3 Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), nr. D. 34, D. 9873; E. 6058/1. Yayınlanmış Eserler Arıkan, Zeki (nşr.): “Manisa’nın 1 Numaralı Şer’iyye Sicilindeki Osmanlı Tarihi”, Osmanlı Araştırmaları, X (1990), s. 99-136. Bayerle, Gustav (ed.): The Hungarian Letters of Ali Pasha of Buda 1604-1616, Budapest: 1991. Beldiceanu Steinherr, Irène - Ganchou, Thierry: “Tarhaniyat/Menemen, de Byzance a l’Empire otoman”, Turcica, 38 (2006), s. 47-122. Bilgin, İlhami: “Manisa Sarayı”, 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Bildiriler, Ankara 1983, s. 41-54. Emecen, Feridun M.: XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2013. Emecen, Feridun M.: “Osmanlı Divanının Ana Defter Serileri: Ahkâm-ı Mîrî, Ahkâm-ı Kuyûd-ı Mühimme ve Ahkâm-ı Şikâyet”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, III/5 (İstanbul 2005), s. 107-139. Emecen, Feridun M.: Osmanlı Klasik Çağında Hanedan Devlet ve Toplum, İstanbul: Timaş Yayınları 2011. Emecen, Feridun M.: “Şehzadenin Mutfağı: III. Mehmed’in Şehzadelik Döneminde Manisa Sarayına Ait Bir Mutfak Masraf Defteri”, Tarihin İçinde Manisa, Manisa: Manisa Belediyesi Kültür Yayınları, 2007, s. 73-114. Emecen, Feridun M.: “Taşra Bürokrasisinin Kaynakları: Şehzâde Divan Defterleri”, Tarih Boyunca Türk Tarihinin Kaynakları Semineri: Bildiriler (İstanbul 1997), s. 91-100. Emecen, Feridun M. – Bostan, İdris: “Dubrovnik Arşivi’ndeki Osmanlı Belgeleri ile İlgili Rapor”, Belleten, LXII/235 (Ankara: 1999), s. 917-920. FERİDUN M. EMECEN 277 Emecen, Feridun M. – Şahin, İlhan: “Osmanlı Taşra Teşkilatının Kaynaklarından 957-958 (1550-1551) Tarihli Sancak Tevcih Defteri”, Belgeler, XIX/23 (Ankara 1998), s. 53-121. İpşirli, Mehmet: “Beylerbeyi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, VI (Ankara 1992), s. 73. Mete, Zekai: “Osmanlı Taşrasında Bürokratik Muamelat: Sancakbeyi Belge ve Defterleri”, Osmanlı Araştırmaları, XIX (1999), s. 181-221. Öztürk, Necdet (Nşr.): “Kazasker Vusûlî Mehmed Çelebi ve Selim-nâme’si”, Türk Dünyası Araştırmaları, 50 (İstanbul 1987), s. 9-108. Sándor, Takáts – Ferencz, Eckhart – Gyula, Szekfü (Ed.): A Budai Basák Magyar Nyelvü Levelezése 1553-1589, Budapest: 1915. Sevin, Necla A.: “Bozdağ ve Gölcük’teki Yok Olan Osmanlı Yayla Sarayları”, Küçükmenderes Harman, I/5 (Ödemiş: Mayıs 2012), s. 14-15. Tok, Emine: Manisa Yakınlarında Bir Ortaçağ Kalesi: Yoğurtçu Kale, Manisa: Manisa Belediyesi Kültür Yayını 2012. Uluçay, Çağatay: “Kanuni Sultan Süleyman ve Ailesi ile İlgili Bazı Notlar ve Vesikalar”, Kanuni Armağanı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1970, s. 237-241. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı: “Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzadeleri”, Belleten, XXXIX/156 (Ankara 1975), s. 659-696. Üçbaylar, Enis: “Saray-ı Âmire (Manisa Sarayı), Manisa, I (1982), s. 39-46.
Öz
ɨere Js a dearth of documentatJon regardJng admJnJstratJve practJces of
Ottoman prJnces Jn provJnces where they were sent as governors untJl the end of
the sJxteenth century so that they could gaJn practJcal experJence. PrevJously, I had
located Jn PrJme MJnJstry’s ArchJves Jn Istanbul certaJn regJsters (defter) produced
Jn prJncely courts and made some remarks about theJr format and characterJstJcs.
BelongJng to a prJncely court as well, the regJster under scrutJny here consJsts of
petJtJons regardJng appoJntments, promotJons and other ënancJal dealJngs as well
as answers to those petJtJons. It covers PrJnce SelJm’s (future SelJm II) ërst years as
governor of ManJsa (1544-1546). After the manner they were presented to the sultan (kazyye), I named such regJsters as kazayâ defterJ. Issues Jncluded Jn thJs regJster
demonstrate us problems that an Ottoman prJnce had to deal wJth durJng hJs governorshJp and gJve us an Jdea about how prJncely bureaucracy functJoned.
Anahtar Kelimeler
Kazayâ regJster PrJnce SelJm PrJncely court ProvJncJal bureaucracy ManJsa Court.
Kaynakça
- Bibliyografya Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BA), D.BŞM, nr. 23 İstanbul Bab Mahkemesi Sicilleri, nr. 3 Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), nr. D. 34, D. 9873; E. 6058/1. Yayınlanmış Eserler Arıkan, Zeki (nşr.): “Manisa’nın 1 Numaralı Şer’iyye Sicilindeki Osmanlı Tarihi”, Osmanlı Araştırmaları, X (1990), s. 99-136. Bayerle, Gustav (ed.): The Hungarian Letters of Ali Pasha of Buda 1604-1616, Budapest: 1991. Beldiceanu Steinherr, Irène - Ganchou, Thierry: “Tarhaniyat/Menemen, de Byzance a l’Empire otoman”, Turcica, 38 (2006), s. 47-122. Bilgin, İlhami: “Manisa Sarayı”, 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Bildiriler, Ankara 1983, s. 41-54. Emecen, Feridun M.: XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2013. Emecen, Feridun M.: “Osmanlı Divanının Ana Defter Serileri: Ahkâm-ı Mîrî, Ahkâm-ı Kuyûd-ı Mühimme ve Ahkâm-ı Şikâyet”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, III/5 (İstanbul 2005), s. 107-139. Emecen, Feridun M.: Osmanlı Klasik Çağında Hanedan Devlet ve Toplum, İstanbul: Timaş Yayınları 2011. Emecen, Feridun M.: “Şehzadenin Mutfağı: III. Mehmed’in Şehzadelik Döneminde Manisa Sarayına Ait Bir Mutfak Masraf Defteri”, Tarihin İçinde Manisa, Manisa: Manisa Belediyesi Kültür Yayınları, 2007, s. 73-114. Emecen, Feridun M.: “Taşra Bürokrasisinin Kaynakları: Şehzâde Divan Defterleri”, Tarih Boyunca Türk Tarihinin Kaynakları Semineri: Bildiriler (İstanbul 1997), s. 91-100. Emecen, Feridun M. – Bostan, İdris: “Dubrovnik Arşivi’ndeki Osmanlı Belgeleri ile İlgili Rapor”, Belleten, LXII/235 (Ankara: 1999), s. 917-920. FERİDUN M. EMECEN 277 Emecen, Feridun M. – Şahin, İlhan: “Osmanlı Taşra Teşkilatının Kaynaklarından 957-958 (1550-1551) Tarihli Sancak Tevcih Defteri”, Belgeler, XIX/23 (Ankara 1998), s. 53-121. İpşirli, Mehmet: “Beylerbeyi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, VI (Ankara 1992), s. 73. Mete, Zekai: “Osmanlı Taşrasında Bürokratik Muamelat: Sancakbeyi Belge ve Defterleri”, Osmanlı Araştırmaları, XIX (1999), s. 181-221. Öztürk, Necdet (Nşr.): “Kazasker Vusûlî Mehmed Çelebi ve Selim-nâme’si”, Türk Dünyası Araştırmaları, 50 (İstanbul 1987), s. 9-108. Sándor, Takáts – Ferencz, Eckhart – Gyula, Szekfü (Ed.): A Budai Basák Magyar Nyelvü Levelezése 1553-1589, Budapest: 1915. Sevin, Necla A.: “Bozdağ ve Gölcük’teki Yok Olan Osmanlı Yayla Sarayları”, Küçükmenderes Harman, I/5 (Ödemiş: Mayıs 2012), s. 14-15. Tok, Emine: Manisa Yakınlarında Bir Ortaçağ Kalesi: Yoğurtçu Kale, Manisa: Manisa Belediyesi Kültür Yayını 2012. Uluçay, Çağatay: “Kanuni Sultan Süleyman ve Ailesi ile İlgili Bazı Notlar ve Vesikalar”, Kanuni Armağanı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1970, s. 237-241. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı: “Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzadeleri”, Belleten, XXXIX/156 (Ankara 1975), s. 659-696. Üçbaylar, Enis: “Saray-ı Âmire (Manisa Sarayı), Manisa, I (1982), s. 39-46.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 10 Ağustos 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 |