Timur’u Geçmek: Akkoyunluların Osmanlılara Karşı Üstünlük İddiaları

Yıl 2019, , 27 - 56, 21.06.2019

Vural Genç

https://doi.org/10.18589/oa.632234

Öz

Osmanlı ve İran dünyasında meşruiyeti için kıyasıya rekabet edilen Timur, 15.

ve 16. yüzyıllarda her iki dünyada da çok farklı imajlarla tanındı. Güçlü mirası ve

yenilmezliği Timur’u her iki dünyadaki mevcut imajının ötesinde üstünlük gibi bir

başka tartışmanın daha temel figürü yaptı. Timur, kendisinden sonra Acem dünyasının

temsilcilerinin Rumî dünyayla olan rekabetlerinde meşruiyetine sığınılan bir merci,

güçlerin rakiplerinkiyle karşılaştırılmasında temel alınan bir kıstas olmaya devam

etti. Bu makale kendilerini Timur’un mirasçıları olarak takdim eden Akkoyunluların,

rakipleri Osmanlılara karşı üstün oldukları iddiasını Timur üzerinden dile getirme

çabalarını ve bunun yankılarını konu edinir.

Anahtar Kelimeler

Akkoyunlu, Osmanlı, Timur, Uzun Hasan, Fatih Sultan Mehmed

Surpassing Timur: Superiority Claims of the Aqquyunlus Over the Ottomans

Öz

Kaynakça

• Bibliyografya Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), A. DVN. MHM. d. 26, hkm. no. 78. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), E. 566/48. TSMA. E. 576/9. TSMA. E. 698/56. TSMA. E. 881/21. TSMA. E. 11602. Diğer Kaynaklar Abubakr-i Tihrânî: Kitab-ı Diyarbakriyya, I-II, haz. Necati Lugal-Faruk Sümer, Ankara: TTK Yayınları 1993. Baykal, Bekir Sıtkı: “Uzun Hasan’ın Osmanlılara Karşı Katî Mücadele Hazırlıklar ve Osmanlı-Akkoyunlu Harbinin Başlaması,” Belleten, 21 (1957), s. 261-296. Binbaş, İlker Evrim: “Structure and Function of the Genealogical Tree in Islamic Historiography,” Horizons of the World: Festschrift for İsenbike Togan, ed. İlker Evrim Binbaş, Nurten Kılıç-Schubel, İstanbul: İthaki Yayınları 2011, s. 465-544. Chann, Naindee Signh: “Lord of the Auspicious Conjuction Origins of the Sahib-Qiran,” Iran and the Caucasus, 13 (2009), s. 93-110. Emecen, Feridun M.: “İlk Osmanlı Kroniklerinde Timur İmajı,” İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası, İstanbul: Timaş Yayınları 2012, s. 271-283. Emecen, Feridun M.:“İhtirasın Gölgesinde Bir Sultan: Yıldırım Bayezid,” Osmanlı Araştırmaları/ The Journal of Ottoman Studies, 43 (2014), s. 67-92. Emecen, Feridun M.: “Cihangirliğin Yeniden İnşası: Sahib-Kıran Sultan Selim Han,” Yavuz Sultan Selim Han Dönemi ve Bursa, ed. N. A. Günay, Bursa: Osmangazi Belediyesi Yayınları 2018, s. 26-44. Fazl Allah Ibn Ruzbihan Khunji Isfahani: Tarikh-i Alam-ârâ-yı Amini, haz. Muhammed Akbar Ashiq, Tehran: Entesharat-e Miras Maktob 2003. Feridun Ahmed Bey: Münşeâtü’s-Selâtîn, I-II, İstanbul: Matbaa-i Amire 1274. Fleischer, Cornell: “The Lawgiver as Messiah: The Making of the Imperial Image in the Reign of Süleyman, Soliman le Magnifique et son temps: actes du colloque de Paris, Galeries nationales du Grand Palais, 7–10 mars 1990, Süleymân the Magnificent and his time: acts of the Parisian Conference, Galeries nationales du Grand Palais, 7–10 March 1990, ed. Gilles Veinstein, Paris: La Documentation française 1992, s. 159-177. Fleischer, Cornell: Tarihçi Mustafa Âli: Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı, çev. Ayla Ortaç İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1996. Forbes Manz, Beatrice: “Tamerlane and the symbolism of sovereignty,” Iranian Studies, 21/1–2 (1988), s. 105–122. Genç, Vural: “Şah ile Sultan Arasında Bir Acem Bürokratı: İdris-i Bidlîsî’nin Şah İsmail’in Himayesine Girme Çabası,” Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, 46 (2015), s. 43–75. Genç, Vural: “Acem’den Rum’a”: İdris-i Bidlîsî’nin Hayatı, Tarihçiliği ve Heşt Behişt’in II. Bayezid Kısmı (1481–1512)” (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014. Genç, Vural: “An Unknown Epistle of Idrīs-i Bidlīsī: Risāla dar ‘Ilm-i Qiyāfat,” Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, 51 (2018), s. 243-270. Ghiyas Al-Din b. Humam Al-Din Khvandamir: Habib al-Siyar, III, Tehran: Entisharat-e Khayyam 1380. İdris-i Bidlîsî: Heşt Behişt, Nuruosmaniye Kütüphanesi, no. 3209. İnalcık, Halil: Devlet-i Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 2017. İnalcık, Halil: Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları 1302-1481, İstanbul: İSAM Yayınları 2010. İranlı Tarihçilerin Kaleminden Çaldıran (1514), haz. Vural Genç, İstanbul: Bengi Yayınları 2011. Jalal al-Din Davvani: “Arz-e Sipâh-e Uzun Hasan,” haz. Iraj Afshar, Majalle-ye Danishgede-ye Edebiyat, 28/3 (1335/1956), s. 26-66. Ma‘alî: Hünkârnâme, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi (TSMK), no. 1417. Quinn, Sholeh: “Notes on Timurid Legitimacy in Three Safavid Chronicles,” Iranian Studies 31/2 (1998), s. 149–158. Quinn, Sholeh: Historical Writing During The Reign of Shah ‘Abbas: Ideology, Imitation and Legitimacy in Safavid Chronicles, Salt Lake City: University of Utah Press 2000. Subtelny, Maria Eva: Timurids in Transition: Turco-Persian Politics and Acculturation in Medieval Iran, Leiden-Boston: Brill 2007. Sümer, Faruk: Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara: TTK Yayınları 1999. Tâcîzâde Sa’di Çelebi: Mecmû’a-yı Münşeât, haz. Necati Lugal, Adnan Sadık Erzi, İstanbul: İstanbul Fetih Derneği 1956. Tansel, Selahattin: Osmanlı Kaynaklarına Göre Fatih Sultan Mehmed’in Siyasi ve Askeri Faaliyetleri, İstanbul: MEB,. Yayınları 1971. Tursun Bey: Tarih-i Ebü’l-feth, haz. Mertol Tulum, İstanbul: Kapı Yayınları, 2013. Woods, John E.: “Turco-Iranica I: An Ottoman Intelligence Report on Late Fifteenth/Nineth Century Iranian Foreign Relations,” Journal of Near Eastern Studies, 38 (1979), s. 1-9. Woods, John E.: “Timur’s Genealogy,” Intellectual Studies on Islam: Essays Written in Honor of Martin B. Dickson, ed. Michel Mazzaoui, Vera Moreen, Salt Lake City: University of Utah Press 1990, s. 85-125. Woods, John E.: Akkoyunlular: Aşiret, Konfederasyon, İmparatorluk, çev. Sibel Özbudun, İstanbul: Milliyet Yayınları 1993. Yazıcızâde Ali, Selçuknâme (indeksli tıpkı basım), haz. Abdullah Bakır, Ankara: TTK Yayınları 2014.