Fethedilen Arap Ülkelerindeki Vakıf Kütüphaneleri Osmanlılar Tarafından Yağmalandı mı?

İsmail E. Erünsal

doi:10.18589/oa.130667

Were the Endowment Libraries in Arab Countries Plundered by the Ottomans?

Yıl 2014, Cilt: 43 Sayı: 43, 19 - 66, 01.06.2014

İsmail E. Erünsal

Öz

This article examines the claim that the collections of the manuscript libraries in Istanbul came into being by transferring the collections of endowment libraries in the conquered territories, especially from cities such as Cairo and Aleppo following the conquests of Yavuz Sultan Selim. Since the origin of this claim is Ibn Iyas’ Bedâ’iü’z-Zuhûr fi Vekâyi‘i’d-Duhûr we will first evaluate this claim, and then proceed to an assessment of certain conclusions reached on the basis of this claim. We will also discuss loss of books due to neglect and abuse of library staff in addition to foreign invasions and natural disasters such as fire and flood, and the role of book trade in the erosion of endowed library collections

Anahtar Kelimeler

endowment libraries, Islamic manuscripts, book trade, plunder of library collections

Kaynakça

Abdul Latif Abdullah bin Dohaish, “Libraries of Madina-al-Munawwara (During The Ottoman Period), Pakistan Library Bulletin, c. 11/1-2, Karachi 1980, s. 1-12.
Abdüllatif Abdullah b. Düheyş, “Mektebâtü’l-Medineti’l-Münevvere fi’l-Ahdi’l-Osmanî”, Mecelletü Külliyeti’ş-Şerî‘ati ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, c. III/3, Mekke 1397-1398, s. 7-13.
Abdülcebbâr Abdurrahmân, “Tesrîbü’t-Turâsi’l-Arabîyyi’l-Mahtut ile’l-Mektebeti’l- Avrubiyyeti ve’l-Amerikiyye”, Âfâku’s-Sekâfeti ve’t-Turâs, c. VIII/31, Dubai 2000, s. 48-66.
Abdülcelil Hasan Abdülmehdi, el-Hareketü’l-Fikriyye fi Zılli’l-Mescidi’l-Aksa fi’l-Asreyni’l- Eyyubî ve’l-Memlûkî, Amman 1980.
Abdülkadir Bedran, Münâdemetü’l-Atlâl ve Müsâmeretü’l-Hayâl, Dımaşk 1986.
Abdullah Abdülcebbâr, et-Tayyârâtü’l-Edebiyyeti’l-Hadîse fi Kalbi’l-Cezîreti’l-Arabiyye, Ka- hire 1959.
Abdüllatif İbrahim, Dirâsât fi’l-Kütüb ve’l-Mektebâti’l-İslâmiyye, Kahire 1962.
Abdüllatif İbrahim, el-Mektebetü’l-Memlûkiyye, Kahire 1962.
Afşar, İrec, “Fihrist-i Kitâbhâne-i Sadrüddin-i Konevî”, Tahkikât-ı İslâmî, c. X, no. 1-2 (Tahran 1374/1996), s. 477-502.
Allana, Ghulam Ali, “Development of Libraries During the Fatimid Caliphate in Egypt”, Sind Quarterly, c. 14/4 (1986), s. 31-37; 51-56.
Altun, Ara, “Kütahya’nın Türk Devri Mimarisi, Bir Deneme”, Kütahya, İstanbul 1981-82.
Anameriç, Hakan, “Osmanlılarda Kütüphane Kültürü ve Bilimsel Yaşama Etkisi”, VI. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, c. II, yay. haz. Şebnem Ercebeci, An- kara 2009. s. 555-583.
Anderle, Donald F.-Robert Rainwater, “The Collection”, Islamic Manuscripts in the New York Public Library, yay. haz. Barbara Schmitz, Oxford 1992, s. I-XXI.
el-Ankarî, Hamd b. Abdullah, Mektebâtü’d-Devleti’s-Suudiyyeti’l-Ulâ el-Mahtûta, Dirâsetün Tahliliyyetün li-Avâmili iİntikaliha ve İndirâsihâ Ba‘de Sukuti’d-Der‘iyye, Riyad 2009.
Arslan, Emir Şekip, “Mektebâtü’l-Medineti’l-Münevvere”, Mecelletü’l-Mecma‘i’l-‘İlmi’l- Arabî, c. 25, Dımaşk 1950, s. 494-495.
Atçeken, Zeki, “İplikçi (Altun-Aba) Medresesinin Bilinmeyen Bir Yönü ve Osmanlılar Zamanında Bakım ve Kullanılması”, Vakıflar Dergisi XXII (1991), s. 315 -321.
Baer, Gabriel, Agyptian Guilds in Modern Times, Jerusalem 1964, s. 40; Susan Jane Staffa, Conquest and Fusion: The Social Evolution of Cairo, A. D. 642-1850, Leiden 1977.
Basiretçi Ali Efendi, İstanbul Mektupları, yay. haz. Nuri Sağlam, İstanbul 2001.
Bayraktar, Hilmi, XIX. Yüzyılda Halep Eyaleti’nin İktisadî Vaziyeti, Elazığ 2004.
Bayram, Mikail, “Anadolu Selçukluları Zamanında Konya’da Dinî ve Fikrî Hareketler”, Dünden Bugüne Konya’nın Kültür Birikimi ve Selçuk Üniversitesi, Konya 1999, s. 1-59.
Bilge, Mustafa L., “Ârif Hikmet Kütüphanesi”, DİA. III, İstanbul 1991, s. 366-376;
Böcüzâde Süleyman Sâmi, Kuruluşundan Günümüze Isparta Tarihi, İstanbul 1983.
Bruinessen, Martin Van ve Hendrik Boeschoten, Evliya Çelebi in Diyarbekir, Leiden 1988.
Burton, Richard F., Personal Narrative of a Pilgramage to el-Medinah and Meccah, c. I, London 1855, s. 147-148.
el-Câbirî, Halid Muhsin Hassan, el-Hayatü’l-İlmiyye fi’l-Hicaz Hilale’l-Asri’l-Memlûkî, London 2005.
Can, M., “Selçuklular Devri Konya Kütüphaneleri Tarihçesi”, Selçuk Üniversitesi Selçuk Dergisi, c. II/l (1986), s. 45-58.
el-Cebertî, Abdurrahman b. Hasan ‘Acâ’ibü’l-Âsâr fi’t-Terâcim ve’l-Ahbâr, yay. haz. Abdür- rahim Abdurrahman Abdürrahim, c. I, Kahire 1998.
el-Cebertî, Abdurrahman, ‘Acâ’ibü’l-Âsâr fi’t-Terâcim ve’l-Ahbâr, c. III, yay. haz. Thomas Philip ve Moshe Perlman, Stuttgart 1994.
Conrad, Lawrence I., “The Khalidi Library”, Ottoman Jerusalem the Living City: 1517-1917, yay. haz. Sylvia Auld ve Robert Hillenbrand, London 2000,s. 191-209.
Cunbur, M., “Selçuklu Devri Konya Kütüphanesi”, Selçuk Üniversitesi, Selçuk Dergisi, c. II/l (1986), s. 37-44.
Çifçi, Fâzıl, Kastamonu Câmileri-Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserler, Ankara 1995.
Dallaway, Jacques, Constantinople Ancienne et Modern, et Description des Côtes et Isles de l’Archipel et de la Troade, traduit de l’Anglais par André Morellet, tome premier, Paris 1797.
Emecen, Feridun M., Yavuz Sultan Selim, İstanbul 2010.
Erdoğru, M. Akif, “Murad Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâyetinde Vakıflar I “, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. XVIII, no. 1 (2003), s. 119-160.
Erünsal, İsmail E., Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri, Ankara 2008.
Erünsal, İsmail E., Osmanlılarda Sahaflık ve Sahaflar, İstanbul 2013.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi, c. 9, yay. haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dan- koff, İstanbul 2009.
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, c. 10, yay. haz. Kahraman, Seyit Ali -Yücel Dağlı-Robert Dan- koff İstanbul 2007.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi, yay. haz. Yücel Dağlı-Seyit Ali Kahraman-Robert Dankoff, c. 7, İstanbul 2003, s. 103.
Eymen Fuad Seyyid, “İntikalü Mahtûtâti’l-‘Arabiyye ilâ Türkiyyâ ve Eserühü fi Tavtîdi’s- Sıbğati’l-İslâmiyye li’l-Hilâfeti’l-Osmaniyye”, Buhûsu’l-Mu’temeri’d-Düvelî Havle’l- ‘İlmi ve’l-Ma‘rife fi’l-‘Âlemi’l-‘Osmânî, yay. haz. Salih Sa‘davî, takdim: Ekmelüddin İhsanoğlu, İstanbul 2000, s. 293-302.
Eymen Fuad Seyyid, Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye: Târihühâ ve Tatavvuruhâ, Kahire 1996.
Eymen Fuad Seyyid, el-Kitâbu’l-Arabi’l-Mahtut ve İlmü’l-Mahtutât, c. II, Kahire 1997.
Eyüp Sabri Paşa, Mir’âtü’l-Haremeyn, c. II, İstanbul 1304.
el-Ezher: Tarihuhu ve Tatavvuruhu, Kahire, 1403, s. 225.
Fitzgerald, Timothy Jude, Ottoman Methods of Conquest: Legal Imperialism and the City of Aleppo 1480-1570, Yayımlanmamış doktora tezi, Harvard Üniversitesi 2009.
Fleischer, Cornell H., Tarihçi Mustafa Âli, Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı, çev. Ayla Ortaç, İstanbul 1996, s. 189.
Fleming, Barbara, “Memlûk Saray ve Garnizonlarında Edebî Faaliyetler”, çev. Cengiz Tomar, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, no. 12, İstanbul 2005, s. 209-220.
Fuad Seyyid, “Nassânı Kadîmâni fi i‘âreti’l-Kütüb”, Mecelletü Ma‘hedi’l-Mahtûtâti’l- ‘Arabiyye, c. IV/1, Kahire 1958, s. 125-133.
Gümüşoğlu, Dursun, Tâcü’l-ârifîn Seyyid Ebu’l-Vefâ Menakıbnâmesi, İstanbul 2006.
Hanna, Nelly, “Cultural life in Mamluk households (late Ottoman period)”, The Mamluks in Egyptian politics and socety, yay. haz. Thomas Philip-Ulrich Haarman, Camb- ridge 1998, s. 196-204.
Hanna, Nelly, In Praise of Books, A Cultural History of Cairo’s Middle Class, Sixteenth to the Eighteenth Century, Syracuse, New York 2003.
Hicaz Vilayeti Sâlnâmesi, Sene-i Hicriye 1305, Mekke-i Mükerreme.
Hinz, Walter, Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd, çev. Tevfik Bıyıklıoğlu, Ankara 1948.
Hitti, Philip K.-Nabih Amin Faris-Butrus Abd-al-Malik, Descriptive Catalogue of the Gar- ret Collection of Arabic Manuscripts in the Princeton University Library, Princeton 1938.
Holt, P. M., “The Study of Arabic Historians in Seventeenth Century England: The Background and the Work of Edward Pococke”, BSOAS, c. XIX/3, London 1957, s. 444-455.
İbn İyâs, Bedâ’iü’z-Zuhûr fi Vekâyi‘i’d-Duhûr, yay. haz. Muhammed Mustafa, c. V, Kahire 1404/1984.
İbrahim Rif ’at Paşa, Mir’âtü’l-Haremeyn, Kahire 1925.
İnalcık, Halil, “Osmanlı İdare, Sosyal ve Ekonomik Tarihiyle İlgili Belgeler: Bursa Kadı Sicillerinden Seçmeler”, Türk Tarih Kurumu Belgeler, c. X, no. 14 (Ankara 1981), s. 1-91.
İzzüddin bin Zuğaybe, “Rahîlü’l-Mahtûtât. el-Mevtü’l-Masnû‘ bi-Eydînâ ve Eydi Ğayrinâ”, Âfâku’s-Sakâfeti ve’t-Türâs, c. XVI, no. 64, Dubai 2009, s. 4-5.
Jidejian, Nina, Tripoli Through the Ages, Beirut 1980.
Johnson, Elmer D., A History of Libraries in the Western World, New York 1965.
Kâmil el-Bâlî el-Halebî eş-Şehîr bi’l-Ğazzî, Kitabu Nehri’z-Zeheb fi Târihi Haleb, c. I, Haleb 1991.
Karaöz, Sadık, Manisa İli Kütüphaneleri, Manisa 1974.
Kayaoğlu, İsmet, “Candaroğlu İsmail Bey Vakfiyesi”, X. Türk Tarih Kongresi, Bildiriler, c. III, Ankara 1991, s. 1041-1047.
Kemikli, Bilal, “Şeyhülislam Arif Hikmet Beyefendi’nin Vakfiyesi ve Medine-i Münevvere’de Tesis Ettiği Kütüphanesi”, Revak, no. 5, Sivas 1994, s. 51-58.
Kemikli, Bilal, Şâir Şeyhülislâm Ârif Hikmet Beyefendi, Hayâtı-Eserleri-Şiirleri, Ankara 2003.
Kucur, Sadi S., Sivas Tokat ve Amasya’da Selçuklu ve Beylikler Devri Vakıfları-Vakfiyelere Göre- Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi 1993.
Kuran, Aptullah, Anadolu Medreseleri, c. 1, Ankara 1969.
Kutbuddin el-Hanefî, Tarihü’l-Kutbî, Mekke 1950.
Kutbüddin Nehrevâlî, Kitâbu’l-İ’lâm bi-A’lâmi Beyti’llâhi’l-Harâm, haz. Wüstenfeld, Göt- tingen 1274.
Laidlaw, Christine, The British in The Levant, Trade and Perceptions of the Ottoman Empire in the Eighteenth Century, London 2010.
Lane, Edward William, An Account of the Manners and Customs of the Modern Egyptians, Written in Egypt During the Years 1833, -34, and -35, Partly From Notes Made During a Former Visit to that Country in the Years 1825. -26, -27, and -28 by Edward William Lane, London 1860.
Liebrenz, Boris, “The Library of Ahmad al-Rabbat. Books and their Audience in 12th to 13th/18th to 19th Century Syria”, Marginal Perspectives on Early Modern Ottoman Culture: Missionaries, Travellers, Booksellers, yay. haz. Ralf Elger- Ute Pietruschka, Halle (Saale) 2013, s. 17-59.
MacKay, Pierre A., “The Manuscripts of the Seyahatnâme of Evliya Çelebi, Part I: the Archetype”, Der Islam, c. LII/2, Berlin 1975, s. 278-298.
Mackensen, S. R. “Moslem Libraries and Sectarian Propoganda”, AJSL, c. 51. (1934-1935), s. 83-113.
Mahmud Fahûrî, “el-Mektebât fi Haleb mine’l-Asri’l-‘Osmanî ile’l-Yevm”, ‘Âdiyâtü Haleb, c. 8-9, Haleb 1998, s. 365-372.
Makâlatu’l-‘Allâme ed-Doktor Mahmud Muhammed et-Tanâhî, Kısmü’l-Evvel, Beyrut 2003.
Meshal, Reem, “Antagonistic Sharî‘as and the Construction of Orthodoxy in Sixteenth- Century Ottoman Cairo”, Journal of Islamic Studies, c. 21/2, Oxford 2010, s. 183- 212.
Miklós, Maróth, “The Library of Sultan Bayezid II”, Irano-Turkic Cultural Contacts, ya- yına haz: Eva M. Jeremiàs, Piliscsaba, 2003, s. 11-132.
Muhammed Ali Fehim Beyyumi, Muhassasatü’l-Haremeyni’ş-Şerîfeyn fi Mısr ibâne’l-Asri’l- Osmanî: 923-1220 h/1517-1805 m., Kahire 2001.
Muhammed b. Abdullah Bâ-Cûde, Nesrü’l-Kalem fî Tarihi Mektebeti’l-Harem, Riyad 2002.
Muhammed Bessâm el-Îş, “Dımaşk Beyne’l-Mâzi ve’l-Hâzır, Dımaşk 2006.
Muhammed Es’ad Talas, “el-Mahtûtât ve Hazâ’inühâ fi Haleb”, Mecelletü Ma’hedi’l- Mahtûtâti’l-Arabiyye, c. I/1, Kahire 1955, s. 8-36.
Muhammed Hüseyin Zeydân, “el-Vesâ’ik Tetekellem”, ed-Dâre, c. I/1, Riyad 1975, s. 160- 193.
Muhammed Kürd Ali, “el-Kütüb ve’l-Mekâtib fi’ş-Şâm, Akdemü’l-Hazâ’in ve Enfesü’l- Kütüb”, el-Muktataf 74/5, Beyrut 1929, s. 505-512.
Muhammed Kürd Ali, “Mesâ’ibü’l-Kütüb ve’l-Mekâtib fi’ş-Şâm”, el-Muktataf 74/4, Beyrut 1929, s. 385-388.
Muhammed Kürd Ali, Kitabu Hıtati’ş-Şâm, c. VI, Dımaşk 1928.
Muhammed Lebib el-Betenûnî, er-Rıhletü’l-Hicaziyye, Kairo 1329.
Muhammed Mâhir Hammâde, Rıhletü’l-Kitâbi’l-Arabî ilâ Diyâri’l-Ğarb Fikren ve Mad- deten, Beyrut 1992.
Muhammed Muti‘ Hâfız, el-Medresetü’l-Ömeriyye bi-Dımaşk ve Fezâ’ilü Müessisihâ Ebu Ömer Muhammed b. Ahmed el-Makdisî es-Sâlihî, Dımaşk 2005.
Mustafa Işkî Efendi, Ta’tîr, c. III, Istanbul Universitesi Kütüphanesi, T.Y. 1490.
Nakib Nakavî, “Seyrî der-Kitâbhanehâ-yı İslâmî”, Mişkât, no. 21 (Meşhed 1367/1989), s. 158-164.
Nasır Abdullah Osman, Kable en Ye’tî’l-Ğarb: el-Hareketü’l-İlmiyye fi Mısr fi’l-Karni’s-Sâbi‘ ‘aşer, Kahire 2006.
Nasır Abdullah Sultan el-Berekâtî, “et-Tatavvuru’t-Tarihî li-Mektebeti’l-Haremi’l- Mekkiyyi’ş-Şerîf ”, el-‘Usûr, c. II/2, Riyad 1987, s. 321-334.
Özgüdenli, Osman G., “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Farsça Yazmaların Öyküsü: Bir Giriş”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c. 27, no. 43, Ankara 2008, s. 1-75.
Özgüdenli, Osman G., “Şeyh Safîu’d-dîn Erdebilî’nin Türbesinde Bulunan Kitaplar”, Mar- mara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi, no. 10, İstanbul 2001, s. 43-56.
Petry, Carl F., The Civilian Elite of Cairo in the Later Middle Ages, Princeton 1981.
Pinto, Olga, “The Libraries of the Arabs During the Time of Abbasids”, IC, c. III/2 (1929), s. 210-243.
Rahimov, Ebulfez, “Safevîlerin Türkiye’ye Hediye Gönderdiği Kitaplar”, Türk Kültürü, c. XXXIII, no. 386 (Ankara 1995), s. 344-352.
Raymond, André, Artisans et Commerçants au Caire au XVIIIe siècle, c. I, Damas 1973.
Richard, Francis, “Lecteurs ottomans de manuscrits persans au XVIIIe siècle”, Revue des Mondes Musulmans et de la Méditerranée, no. 87-88, Aix-en-Provence 1999, s. 79-83.
Ritter, Hellmut, “Autographs in Turkish Libraries”, Oriens, c. VI/1, Leiden 1953, s. 63-90.
Roman, Stephan, The Development of Islamic Library Collections in Western Europe and North America, London 1990.
Şaban Abdülaziz Halife, “Evvelü Lâ’ihatin li-Dâri’l-Kütübi’l-Mısriyye: Safhatün Mechûletün Fi Tarihi Mektebeti’l-Arabiyye”, Mecelletü’l-Mektebâti ve’l-Ma‘lûmâti’l- Arabiyye, c. III/4, Kahire 1403, s. 6-81.
Sapan, Süheyl, “Emânâtü’l-Menkûle mine’l-Hücreti’n-Nebeviyye ila İstanbul “, Mecelletü Merkezi Buhûsi ve Dirâsâti’l-Medîneti’l-Münevvere” c. 2, Medine, 2002, s. 11-40.
Sapan, Süheyl, “Mukteniyâtu’l-Hücreti’n-Nebeviyyeti’ş-Şerîfeti bi-mucibi Takriri Osmanî ‘âm 1326 H.”, Mecelletü Merkezi Buhûsi ve Dirâsâti’l-Medîneti’l-Münevvere” c. 1, Medine 2002, s. 47-97.
Sarıcaoğlu, Fikret, “Kâtib Çelebi’nin Otobiyografileri”, İÜ. Edebiyat Fakültesi Tarih Der- gisi, no. 37, İstanbul 2001-2002, s. 297-319.
Sema Zeki el-Mehâsinî, “Dârü’l-Kütübi’l-Vataniyyeti’z-Zâhiriyye fi Dımaşk”, Mecelletü’l- Mektebât ve’l-Ma‘lûmâti’l-Arabiyye, c. III/3, London 1983, s. 102-126.
es-Seyyid es-Seyyid en-Neşşâr, Dirâsât fi Târihi’l-Kütüb ve’l-Mektebât, Dârü’s-Sekâfeti’l- İlmiyye, [t.y.].
es-Seyyid es-Seyyid en-Neşşâr, Târihü’l-Mektebât fi Mısr, el-Asru’l-Memlûkî, Kahire 1993.
Şeyhülislâm ve’l-İmâmü’l-Hümâm el-Müverrihü’l-Mısrî eş-Şeyh Muhammed b. Ebi’s- Sürûr el-Bekrî es-Sıddıkî, Nusratu ehli’l-İmân bi-Devleti âli ‘Osmân, yay. haz. Selim Ebu Câbir, Akademiyyetü’l-Kasimî 2012.
Shivtiel, Avihai, “The Arabic Manuscripts at the University of Cambridge and Position of the Cairo Genizah Documents among other Collections”, From Codicology to Technology, Islamic Manuscripts and their Place in Scholarship, yay. haz. Stefanie Brinkman-Beate Wiesmüller, Berlin 2009.
Şihâbüddin Ebi’s-Senâ Mahmud b. Abdullah el-Âlûsî, Ârif Hikmet Hayâtuhu ve Me’âsirühu, yay. haz. Muhammed el-‘Id el-Hatravî, Beyrut 1983.
Soysal, Özer, Türk Kütüphaneciliği, c. IV, Ankara 1999.
Spies, O., “Die Bibliotheken des Hidschas, ZDMG. 90 (1936), s. 96-98.
Süheyl Melâzî, “el-Mektebât fi Haleb”, ‘Âdiyâtü Haleb, c. 8-9, Haleb 1998, s. 375-381.
et-Tabbâh, Muhammed Râğıb, “Dârü’l-Kütüb fi Haleb Kadîmen ve Hadisen”, Mecelletü’l- Mecma‘i’l-‘İlmi el-‘Arabî, c. XV/7-8, Dımaşk 1937, s. 299-310.
et-Tabbâh, eş-Şeyh Râğıb, İ’lâmü’n-nübela bi-tarihi Haleb eş-şehba’, c. VI, Haleb 1923.
Taha Veli, el-Mesâcid fi’l-İslâm, Beyrut 1988.
Tarrazi, Filib di, Hazâ’inü’l-Kütübi’l-Arabiyye fi’l-Hafikayn, c. I, III, Beyrut 1947-1948.
Tashkandy, Abbas Saleh, A Descriptive Catalogue of the Historical Collection of the Scientific Manuscripts at the Library of ‘Arif Hikmat in Madine, Saudi Arabia, basılmamış doktora tezi, University of Pittsburgh 1974.
Temir, Ahmet, Kırşehir Emiri Cacaoğlu Nur el-Din’in 1272 Tarihli Arapça-Moğolca Vakfiyesi, Ankara 1959.
et-Tunisî, Hammâdî Ali Muhammed, el-Mektebâtü’l-Âmmeti bi’l-Medineti’l-Münevvere, Mâdihâ ve Hâdirühâ, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Câmiâtü Melik Abdülaziz, Cidde 1981.
Turan, Osman, “Şemseddin Altun-Aba, Vakfiyyesi ve Hayatı”, Türk Tarih Kurumu Belleten, c. XI, no. 42 (1947), s. 197-236.
Turcksche boucken. The Oriental Collection of Levinus Warner, Dutch diplomat in seventeenth
century Istanbul, yay. haz. Arnoud Vrolijk-Jan Schmidt-Karin Scheper, Leiden 2013.
Twells, Leonard, The Theological Works of the Learned Dr. Pocock, to which is prefixed An Account of his life and Writings never before printed, c. I, London 1740.
Uluç, Lâle, “Ottoman Book Collectors and Illustrated Sixteenth Century Shiraz Ma- nuscripts”, Revue des Mondes Musulmans et de la Méditerranée no. 87-88 (Aix-en- Provence 1999), s. 85-107.
Uluç, Lâle, “Vezir-i Azam Sinan Paşa’dan Gelen Kitabdır-sene 999”, Gelenek, Kimlik- Bir- leşim: Kültürel Kesişmeler ve Sanat (Prof. Dr. Günsel Renda’ya Armağan), Ankara 2011, s. 245-252.
Uluç, Lâle, Türkmen Valiler Şirazlı Ustalar Osmanlı Okurlar. XVI. Yüzyıl Şiraz Elyazmaları, İstanbul 2006.
Ünal, Hüseyin Rahmi, Birgi (Tarihi, Tarihî Coğrafyası ve Türk Dönemi Anıtları), Ankara 2001.
Ünver, S., “Anadolu Selçukluları Zamanında Umumi ve Hususi Kütüphaneler”, Atatürk Konferansları II, Ankara 1970, s. 8-10.
Ünver, S., Fâtih Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı, İstanbul 1946.
Uysal, Osman, Germiyanoğulları Beyliğinin Mimarî Eserleri, Ankara 2006.
Uzluk, Feridun Nafiz, Fâtih Devrinde Karaman Eyaleti Vakıfları Fihristi, Ankara 1958.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri, Ankara 1969.
Uzunçarşılıoğlu İsmail Hakkı, Rıdvan Nâfiz, Sivas Şehri, Ankara 1928.
Varlık, Mustafa Çetin, Germiyan Oğulları Tarihi (1300-1429), Ankara 1974.
Vendome, Agathange de, Correspondance de Peiresc avec plusieurs Missionnaires et Religieux de l’Ordre Capucins, Recueillie et publiée par Le P. Apollinaire de Valence, Paris 1891.
Volney, M. C-F., Travels Through Syria and Egypt in the Years 1783, 1784, and 1785, c. II, London 1788.
Yahya Mahmud es-Sâ’atî, el-Vakf ve bünyetü’l-mektebeti’l-Arabiyye, Riyad 1988.
Yahya Mahmud es-Sâ’âtî, Vad’iyyetü’l-Mahtutâti fi’l-Memleketi’l-Arabiyyeti’s-Su’udiyye ilâ ‘Âm 1408, Riyad 1993.
Yahya Vehib Cübûrî, el-Kitâb fi’l-Hadâreti’l-İslâmiyye, Beyrut 1998.
Yavuz, Kemal, “XIII-XVI. Asır Dil Yadigârlarının Anadolu Sahasında Yazılış Sebepleri ve Bu Devir Müelliflerinin Türkçe Hakkındaki Görüşleri”, Türk Dünyası Araştırma- ları, no. 27, İstanbul 1983, s. 9-57.
Yenal, Şükrü, “Topkapı Sarayı Müzesi Enderûn Kitaplığı (Ahmet III Kitaplığı)”, Güzel Sanatlar 6 (İstanbul 1949), s. 85-90.
Yücel, Yaşar, XIII-XV. Yüzyıllarda Kuzey-Batı Anadolu Tarihi, Çoban-Oğulları Beyliği- Candar-Oğulları Beyliği, Ankara 1988.