Nedensellik Bağlamında Gazâli ve Hume'da Mucize

Yıl 2022, , 121 - 129, 26.06.2022

Osman Karaağaç

https://doi.org/10.48120/oad.1064379

Öz

Tanrı’nın evrene müdahale edip etmediğiyle ilgili tartışma, Tanrı’nın varlığıyla ilgili tartışmanın doğal bir sonucudur. Tanrı’nın evrenle ilişkisi nasıldır? Geleneksel dönemlerde Tanrı’nın evrene müdahalesi mümkün olarak değerlendirilirken modern dönemlerde bilimsel verilere dayalı olarak evrenin işleyişinde birtakım yasaların olduğu tespit edilmiş, Tanrı’nın bu yasaların işleyişine müdahale edip edemeyeceği daha farklı bir şekilde tartışılmıştır. Gazâli’ye göre Allah dilediği zaman dilediği şekilde evrene müdahale edebilir. O, “bu ‘O’nun yaratıcılığının ve hâkimiyetinin gereğidir şeklinde bir yaklaşım benimsemektedir. Buna karşılık evrenin işleyişinde sıkı bir determinist anlayışa sahip olan David Hume, Tanrı istese de evreninin işleyişine müdahale edemeyeceğini, böyle bir durumun gerçekleşmesi halinde bir düzenden bahsedilemeyeceğini ifade etmektedir. Bu makalede şu amaçlanmaktadır: Mucizenin Tanrı’nın evrene müdahalesi anlamına gelip gelmediği, Tanrı’nın evrene müdahale etmesinin O’nun evreni yaratırken bir şeyleri eksik bıraktığı, bir şeylerin amaçlandığı gibi yolunda gitmediği durumlarda mucizenin devreye girdiğini ve bu durumun Tanrı için bir eksiklik olup olmadığını irdelemektir. Son zamanlarda batı düşünce dünyasında, evrende hâkim olan yasalardan dolayı evreni yaratıp bir kenara çekilmek zorunda bırakılan bir Tanrı inancı hâkim olmuştur. Bu durumda ya Tanrı’nın inkârını ya da O’nun figüratif bir varlık haline gelmesine sebep olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, Mucize, Tanrı’nın Gücü, Evrendeki Yasalar.

Teşekkür

Sayın Editör Çıkarmış olduğunuz derginizin Haziran sayısı için bir araştırma makalesi göndermiş bulunmaktayım. Şimdiden ilginiz ve emeğiniz için teşekkürler

Miracle in Imam Ghâzali and David Hume in the Context of Causality

Öz

The debate about whether God intervenes in the universe is a natural consequence of the debate about God's existence. How is God's relationship with the universe? While God's intervention in the universe was considered possible in traditional periods, it has been determined that there are some laws in the functioning of the universe based on scientific data in modern periods, and whether God can interfere with the functioning of these laws has begun to be discussed in a different way. According to Ghazali, Allah can intervene in the universe whenever He wishes. He exhibits an approach that this is a requirement of his creativity and dominance. On the other hand, David Hume, who has a strict deterministic understanding of the functioning of the universe, states that God cannot interfere with the functioning of the universe even if he wants to, and that there can be no order in the event of such a situation. The purpose of this article is to examine whether every miracle is an intervention in the universe, whether God's intervention in the universe can be understood as whether he did something wrong while creating the universe or if something did not go well as intended, and whether this is a deficiency for God. Recently, in the world of Western thought, a belief in God, who created the universe and was forced to step aside due to the laws prevailing in the universe, has prevailed. In this case, it either causes the denial of God or causes Him to become a figurative being.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Religion, Miracle, Power of God, Laws in the Universe.

Kaynakça

• Aquinas, Thomas. Summa Thelogia. çev. by Fathers of the English Dominician Province,. Ohio: Public Domain, 1947. Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 2012.
• Gazâli. Arayanların Bahçesi. çev. Abdulhalik Duran. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 2004.
• Gazâli. Ehli İçin el-Maznûnu Bihî Alâ Gayri Ehlihî. çev. Muammer Esen. Ankara: Araştırma Yayınları, 2005.
• Gazâli. El-İktisad Fi’l İtikad. çev. İbrahim Agâh Çbukçu - Hüseyin Atay. Ankara: Nur Matbaası, 1962.
• Gazâli. İhya-i Ulum’id Din. çev. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınları, 1991.
• Gazâli. Îtîkad’da Orta Yol. çev. Kemal Işık. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1971.
• Gazâli. Kimyâ-yı Saâdet. çev. Müftüoğlu Mehmed A. İstanbul: Hisar Yayınevi, ts.
• Gazâli. Parlayan Nurlar. çev. Abdulhalık Duran. Istanbul: Hikmet Nesriyat, 2010.
• Gazâli. Tehafüt_ü Felasife. çev. Bekir Karlıağa. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi: (hayatı ve faaliyeti) I. çev. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yayıncılık, 1993.
• Hume, David. Din Üstüne. çev. Mete Tunçay. İstanbul: İmge Yayınları, 1995.
• Hume, David. İnsanının Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma. çev. Münevver Özgen, 2015.
• İbn Manzur. Lisanu’l Arab. Beyrut: Darussadr, 1955.
• İbn Rüşd. Felsefe-Din Ilişkileri (Faslu’l-Makal El-Keşf an Minhaci’l-Edille). çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh, 2013.
• Karadeniz, Osman. İlim ve Din Açısından Mucize. İzmir: Marifet Yayınları, 1984.
• Karagöz, İsmail vd. (ed.). Dinî kavramlar sözlüĝü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlıǧı.
• Koç, Turan. Din Dili. İstanbul: İz Yayıncılık, 1. Basım, 1998.
• Maingay, Susan (ed.). Longman Active Study Dictionary of English. Harlow, Essex: Longman, 1995.
• Özden H.Ömer & Elmalı Osman. İlkçağ Felsefesi. İstanbul: Bilge Yayınevi, 3. Basım, 2017.
• Parlatır, İsmail - Türk Dil Kurumu (ed.). Türkçe sözlük. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu, 9. baskı.
• Peterson, Michael L - Acar, Rahim. Akıl ve inanç: din felsefesine giriş, 2012.
• Seyyid Şerif Ali b. Muhammed Cürcani. Şerhu’l Mevakıf. İstanbul, 1911.
• Süleyman Uludağ. “Keramet”. Diyanet Ansiklopedisi. XXV/265. Ankara: DİB Yayınları, 2002.
• Swinburne, Richard. Is there a God? Oxford ; New York: Oxford University Press, 1996.
• Swinburne, Richard. The Concept of Miracle. London] [New York: Macmillan; St Martin’s Press, 1970.
• Tokat, Latif. Dinde Sembolism. Ankara: Ankara Okulu yayınları, 2004.
• Ülken, Hilmi Ziya. İslam Felsefesi. İstanbul: Cem Yayınevi, 1993.
• Yiğit, Fevzi. Hikmet ve İllet- Molla Sadra’nın Nedensellik Teorisi-. İstanbul: Önsöz Yayıncılık, 2018.
• Kura̕n-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet ʿIşleri Başkanliği, 2008.
• Kutsal Kitap: Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil). İstanbul: Kitabi Mukaddes Şirketi, 2013.