Türkiye Selçuklu Sultanı IV. Rükneddin Kılıcarslan ile Eşi Gumaç Hatun’un Mevlânâ Celâleddîn-İ Rûmî ile Münasebeti

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 239 - 247, 26.12.2019

Sedat Sayın

Öz

Mevlânâ İran
edebiyatının en önemli âlim ve sûfî şairlerindendir. 1209’da Belh’te doğmuştur. İlk eğitimini Sultânü’l-ulemâ lakabıyla
tanınan babası Bahâeddin Veled’den aldıktan sonra eğitimine Halep ve Şam’da
devam etmiştir. Babasının ölümünden sonra babasının müritleri tarafından varis
olarak görülmüş ve müderrislik yapmıştır.

Mevlevilik
XIII. yüzyılda Konya’da kurulmuş, temeli Mevlânâ’nın görüşlerine dayanan bir
tarikattır. Tasavvufî yorumlardan oluşan Mevlevilik Mevlânâ’nın görüş ve
düşünceleri etrafında oluşmuştur. Mevlânâ başta Selçuklu sultanları ve hanedanın diğer mensupları
olmak üzere zamanın Selçuklu yöneticileriyle çok yakın münasebetlerde
bulunmuştur. Hatta bazı hükümdar ve Selçuklu yöneticilerinin onun müridi olduğu
da bilinmektedir. Bu münasebetler sayesinde hükümdar ve emirler, Mevlânâ’nın
sohbetlerinde bulunmuş, onun düşüncelerinden büyük oranda etkilenmiştir.

Çalışmamızda
dönemin siyasi olayları çerçevesinde Mevlânâ Celâleddîn-i
Rûmî, IV. Rükneddin Kılıcarslan ve eşi Gumaç Hatun’un hayatı anlatıldıktan
sonra Mevlânâ ile aralarındaki ilişkiler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, IV. Rükneddin Kılıcarslan

Kaynakça

• Aksarayi, Kerîmüddin, Müsâmeretü’l-Ahbâr, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• Altun, Ara, Gömaç Hatun Türbesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.XIV, İstanbul 1996, s. 149.
• Bal, Mehmet Suat, Türkiye Selçuklu Devleti Tarihinde Bir Dönüm Noktası; II. İzzeddin Keykâvus Dönemi, Tarih Araştırmaları Dergisi, S. 38, Ankara 2005, s. 239-258.
• Bekmez, Ayşegül, Anadolu Selçuklu Döneminde Kadınların Mimari Etkinlikleri, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Van 2016.
• Çubukçu, İbrahim Agah, Mevlânâ ve Felsefesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26 (1), Ankara 1984, s. 97-118.
• Değirmençay, Veyis, Sultan Veled Divanı, Demavend Yayınları, İstanbul 2016.
• Dertli, Gülay, Anadolu Selçuklularında Hanedan Evlilikleri, Karabük Üniversitesi Tarih Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Karabük 2014.
• Eflâkî, Ahmed, Menâkibu’l-ârifîn, İntişârât-i Donyâyi Ketâb, Tahran 1362 hş.
• Eflaki, Ahmet, Ariflerin Menkıbeleri (Çev: Tahsin Yazıcı), Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Ekici, Kansu, Anadolu Selçuklu Devletinde Üç Kardeş Devri (1246–1266), Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Bölümü, Isparta 2015.
• Güzel, Ahmet, Mevlânâ’nın Çağına ve Çağımıza Tesirleri, İstem, Yıl:5, Sayı:10, 2007, s.171 – 192.
• Hacıgökmen, Mehmet Ali, Mevlâna Celaleddin-i Rumî’nin Selçuklu Sultanları ile İlişkileri, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2014, Sayı: 36, s. 117.
• Karaismailoğlu, Adnan – Örs, Derya, Mesnevî-i Maʻnevî, Akçağ Yayınları, Ankara 2007.
• Semerkandî, Devletşah, Tezkiretu’ş-şu’arâ, İntişârât-i Esâtîr, Tahran 1382 hş.
• Serdar, Murat, 12. ve 13. Yüzyıllarda Tokat’ın Temel Özellikleri, Tokat Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, cilt 1, Tokat 2014.
• Sevim, Ali-Yücel, Yaşar, Türkiye Tarihi (Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
• Sümer, Faruk, Kılıcarslan IV, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 25, Ankara 2002, s. 404-405.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Neşriyat Yayınları, Ankara 2018.
• Uzunoğlu Sayın, Esengül, Mevlânâ ve Bir Gazelinin İncelemesi, II. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Nevşehir 2019.
• Veled, Sultan, Velednâme (tsh. Celâl Humâî), Çâphâne-yi Stâre-yi Kum, Tahran 1376 hş.