Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Anadolu’da Yabancı Tüccarlar

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 189 - 207, 21.09.2020

Gamze İme

Öz

Ticaret yaşamın şüphesiz vazgeçilmez gereksinimlerin biridir. Bu yüzden insanlar arası ilişkilerin başlamasıyla ticaretin tarihi başlamıştır. Ticaret ve pazar anlayışı eski çağlardan beri vardır ve birbirine sıkıca bağlıdır. Anadolu’nun uluslararası düzeydeki ticari faaliyetlerine dair ilk izler hakkında bilgi sahibi olmamızda arkeolojik ve filolojik buluntular en önemli kaynaklardır. Kayseri’nin 25 km ötesinde yer alan Kültepe Höyüğü MÖ 2. binyılın ilk çeyreğine tarihlendirilen Eski Asur lehçesiyle yazılmış çivi yazılı tablet koleksiyonuna sahiptir. Söz konusu belgelerin büyük bir kısmı Asurlu tüccarlara ait olup Asur Ticaret Kolonileri Çağı olarak adlandırılan dönem hakkında önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bugün sayıları 25.000’e yaklaşmış bu belgeler, Anadolu’da 2. binyılın başlarından itibaren ağırlıklı olarak Asurlu tüccarların bulunduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, günümüzden yaklaşık 4000 yıl önce Anadolu’ya ticaret için gelen yabancı tüccarlar ve onların ticari faaliyetleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tüccar, Eski Anadolu, Kültepe, Ticaret

Teşekkür

Bu çalışmayı gerçekleştirmemde, değerli bilgilerini benimle paylaşan, ne zaman kendisine danışsam bana kıymetli zamanını ayırıp büyük bir ilgiyle ve sabırla bana faydalı olabilmek için elinden gelenin fazlasını sunan, samimiyetini ve güler yüzünü benden esirgemeyen danışman hoca statüsünü layıkıyla yerine getiren kıymetli hocam Doç. Dr. Remzi KUZUOĞLU’na teşekkürlerimi bir borç biliyor ve şükranlarımı sunuyorum

Foreign Traders in Anatolia During the Age of Assyrian Trade Colonies

Öz

Trade is undoubtedly one of the indispensable requirements of life. Therefore, the history of trade has begun with the beginning of relations between people. The understanding of trade and market has existed since ancient time sand is firmly interconnected. Archeological and philological finding sare the most important sources in our knowledge about the first traces of the commercial activities of Anatolia. Located 25 km beyond Kayseri, Kültepe Mound has a collection of cuneiform tablets written in the Old Assyrian dialect dated to the first quarter of the 2nd Millennium BC. Most of these documents belong to Assyrian merchants and contain important in formation about the period called Assyrian Trade Colonies Age. Today, the number of these documents is close to 25,000, showing that there were mainly Assyrian merchants in Anatolia since the beginning of the 2nd Millennium. In this study, foreign traders who came to Anatolia about 4000 years ago and their commercial activities will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Merchant, Ancient Anatolia, Kültepe, Trade

Kaynakça

• ALBAYRAK, İ., 2000. “Asur Ticaret Kolonileri Döneminde Asurlu Tüccarlar ile Yerli Halk Arasındaki İlişkiler”, III. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi, Kayseri 2000.
• ALBAYRAK, İ., 2016. “Uşur-Şa-İştar’ın Arşivinden Bakır Ticareti İle İlgili Bir Mektup”, Ahmet Ünal’a Armağan, Ed.: Sedat Erkut-Özlem SirGavaz, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, ss.25-33.
• ALPARSLAN, M., Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Kültürel Miras ve Turizm Açık Öğretim Programı, İstanbul. Ana Britannica 1992. “Ebla”, C.7, Ana Yayıncılık A.Ş, İstanbul.
• BAHAR, H., 2013. Eskiçağ Uygarlıkları, Kömen Yayınları, Konya.
• BAYRAM, S., 1990. “Kültepe Tabletlerinde Geçen Yeni Bir Vade İfadesi ve Çıkan Neticeler”, X. Türk Tarih Kongresi (22-26 Eylül 1986), Cilt II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1990.
• BİLGEN, N., 2015. “Seyitömer Höyük I”, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• BİLGİÇ, E., 1990. “Kapadokya Metinlerinde Ebla”, XI. Türk Tarih Kongresi (I. Cilt), Ankara 1990.
• BOZKURT, N., 2010. “Ticaretin Felsefesi, Tarihçesi ve Etikle Olan Sıkı Bağına İlişkin Bazı Saptamalar”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, S.2, ss.153-179.
• ÇELİK, H., 2014.Eskiçağ’da Anadolu’da Dokuma (MÖ 1974-1719), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• DERCKSEN, J. G., 1996. The Old Assyrian Copper Trade in Anatolia, PIHANS 75, İstanbul-Leiden.
• DOĞAN, B., 2008. Tarih Öncesinde Ticaret ve Değiş Tokuş, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• EROL, H., 2015b. “ina maqāt ubrī lu kapsam lu hurāşam ašāmma…“YABANCILAR GELDİĞİNDE YA GÜMÜŞ YA DA ALTIN SATIN ALACAĞIM….”, Cahit Günbattı’ya Armağan, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü Sümeroloji Anabilim Dalı Yayınları, Ankara.
• EROL, H., 2015a. “Eski Asur Şehir Devletinin Ticari Tekelleşme Politikası”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 34/58, ss.425-443.
• EROL, H., 2012. “Bir Kültepe Metnine Göre Eski Asur Devrinde Subartu Bölgesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 52/2, s.1-10.
• GÖKÇEK, G., 2015. Asurlular, Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları, Ankara.
• GÜNBATTI, C., 2012. Kültepe-Kaniş Anadolu’da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kültür Yayınları, Kayseri.
• GÜNBATTI, C., 2018. “An EponymList (KEL G) from Kültepe”, Altorientalische Forschungen, 35/1 ss.103-132.
• İPLİKÇİOĞLU, B., 2013. Eskiçağ Tarihinin Ana Hatları, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul.
• KILIÇ, Y., 2012. “Çivi Yazılı Belgelerde Subartular”, III. Uluslararası Türk Şöleni Bildirileri, Güneş Vakfı Yayınları, Erzurum.
• KÖROĞLU, K., 2006. Eski Mezopotamya Tarihi, İletişim Yayıncılık, İstanbul.
• KRAMER, S. N., 2002. Sümerler, (Çev. Özcan Buze), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• KULAKOĞLU, F. - ÖZTÜRK, G., 2015., “New Evidence for International Trade in Bronze Age Central Anatolia: Recently Discovered Bullae at Kültepe-Kanesh”, Antiquity, Vol: 89/343.
• KUZUOĞLU, R., 2007. Eski Asurca Metinlerde Geçen Coğrafya Adları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• KUZUOĞLU, R., 2016. “Anadolu’nun En Eski Yazılı Kaynaklarına Göre Faiz”, Uluslararası Beşerî ve Doğa Bilimleri: Problemler ve Çözüm Arayışları Kongresi (7-9 Ekim 2016, Saraybosna), Saraybosna 2016.
• MEMİŞ, E. - BÜLBÜL, C., 2012. Amurrular (Arapların En Eski Ataları), Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları, Elazığ.
• MICHEL, C. - GARELLI, P., 1996. “Heurts Avec une Principauté Anatolienne”, Festschrift für Hans Hirsch (Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes), 86. Band, Wien 1996, pp.277-290.
• SEVER H., 1987. “Asur Siyasi Tarihinin Ana Devreleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 31/1-2, ss.421-428.
• SOYSAL, O., 2015. “Akkad Kralları Sargon ve Naramsin’in Anadolu Seferleri Konusunda Bazı Ayrıntılar”, Cahit Günbattı’ya Armağan, Ed.: İ. Albayrak – H. Erol – M. Çayır, Ankara 2015, ss. 253-262.
• SOYSAL, O., 2017. “Sargon, Nūr-Dagal/N ve Purušhanda”, Samsat’tan Acemhöyük’e Eski Uygarlıkların İzinde Aliye Öztan’a Armağan, Ed.: Süleyman Özkan – Halime Hüryılmaz – Atila Türker, Ege Üniversi, İzmir, s. 217-229.
• ŞAHİN, H.A., 2004. Anadolu’da Asur Ticaret Kolonileri Devri (MÖ 1975-1725), Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi, Kayseri.
• VEENHOF, K. R., 1972. Aspects of Old Assyrian Trade and its Terminology, BRILL, Leiden.
• VEENHOF, K. R., 2003. “The Old Assyrian List of Year Eponyms Corrections, Additions and its Chronological Implications”, TTKY VI/64, Ankara.
• VEENHOF, K. R., 2011a. “Eski Asur Kronolojisi ve Kaniş”, Anadolu’nun Önsözü Kültepe Kaniş-Karumu, Ed.: Fikri Kulakoğlu-Selmin Kangal, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, ss.30-39.
• VEENHOF, K. R., 2011b. “Eski Asur Kara Ticareti’nin Yapısı”, Anadolu’nun Önsözü Kültepe Kaniş-Karumu, Ed.: Fikri Kulakoğlu-Selmin Kangal,Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, ss.56-63.
• VEENHOF, K. R., 2017. Kültepe Tabletleri VIII, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• YİĞİT, T., 2000. “Akadlar Devrinde Anadolu’nun Siyasal Yapısı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 3-4/40, ss.13-28.