FOOD AND NUTRITION CULTURE IN ANCIENT EGYPTIAN SOCIETY

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 127 - 148, 20.03.2021

Tülay Şahin

Öz

Food and nutrition culture is more than the performance of a simple activity to satisfy the biological needs of the humankind. The developments in the nutrition process have progressed in tandem with the anthropological development of humans. The internal dynamics of the nutrition culture have changed and evolved during the time elapsed between hunter-gatherer communities feeding on wild plants and animals and those engaging in agriculture after the transition to sedentism. The start of agricultural activities is one of the most prevailing factors which made an impact on the nutrition culture. Socio-politic, economic, cultural, and religious dynamics have started to affect the nutrition system, especially with the establishment of villages, towns, and states after the transition to sedentary life. These dynamics have been observed more severely and clearly in societies with sharper class differences. Societies have both positive and negative impacts on the food and nutrition culture of the geography where they belong. A civilization established on fertile land has the power to sustain itself, while another civilization which lacks the same conditions may remain dependent on outside resources on the production front. Throughout the history, civilizations which supplied their food from their own lands were well-prepared for threats such as famine and could overcome these threats with relative ease. In this regard, Ancient Egypt was a rather fortunate civilization. By virtue of the prolificacy of the River Nile, Ancient Egyptians were able to include a variety of foods in their diets, from agricultural products to seafood. While such a variety existed, not all parts of the society could maintain an equally rich diet. The internal socio-politic, economic, and cultural (religion) dynamics within the Ancient Egypt were, without a doubt, the most prevalent reasons for such difference. This study examines how these dynamics have impacted and shaped the food and nutrition culture of the Ancient Egyptian society.

Anahtar Kelimeler

Ancient Egypt, Food, Nutrition, Society, Nutrition Culture

ESKİ MISIR TOPLUMUNDA YEME VE BESLENME KÜLTÜRÜ

Öz

Yeme ve beslenme kültürü, insanoğlunun biyolojik ihtiyacını karşılayan basit bir eylem olmanın çok ötesindedir. Beslenme sürecindeki gelişmeler, insanlığın antropolojik gelişimiyle birlikte ilerlemiştir. Avcı- toplayıcı toplulukların yabani bitkileri ve yabani hayvanları yemesinden, yerleşik hayata geçişle birlikte tarımın yapılmasına kadar olan zamanda, beslenme kültürünün de kendi iç dinamikleri değişmiş ve gelişmiştir. Tarımsal faaliyetlerin başlaması beslenme kültürünü en çok etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Özellikle yerleşik hayata geçişle birlikte köylerin, kentlerin ve en önemlisi devletlerin kurulmasıyla beslenme sistemine sosyo-politik, ekonomik, kültürel ve dinsel dinamiklerde etki etmeye başlamıştır. Sınıfsal farkların keskin olduğu toplumlarda bu dinamikler daha sert ve net olmuştur. Toplumların içinde yaşadığı coğrafyanın yeme ve beslenme kültürüne olumlu etkisi olabileceği gibi olumsuz etkisi de olabilir. Verimli bir coğrafyada kurulmuş bir medeniyet kendi kendine yetebilen bir güce sahipken, aynı şartlara sahip olmayan bir medeniyet, üretim noktasında dışarıya bağımlı kalabilmektedir. Tarih boyunca kendi besinini kendi topraklarından sağlayan medeniyetler, kıtlık gibi tehlikelere karşı hazırlıklı olmuş ve bu tehlikeyi kolay atlatabilmiştir. Eski Mısır, bu açıdan oldukça şanslı bir medeniyet olmuştur. Nil Nehri’nin getirdiği bereketle Mısır halkı, tarımsal ürünlerden, deniz ürünlerine kadar çeşitli besinleri yeme ve beslenme kültürüne dahil edebilmiştir. Besinlerde çeşitlilik olmasına rağmen, toplumun her kesimi eşit oranda iyi bir beslenme düzenine sahip olamamıştır. Şüphesiz ki; bu duruma etki eden faktörlerin başında Antik Mısır’ın kendi içinde oluşturduğu sosyo-politik, ekonomik ve kültürel (din) dinamikler gelmektedir Çalışmamızda bu dinamiklerin Eski Mısır toplumunun yeme ve beslenme kültürüne etkisi ve onu nasıl şekillendirdiği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Eski Mısır, Yemek, Beslenme, Toplum, Beslenme Kültürü

Kaynakça

• ALCOCK, J.P., 2006. Food in the Ancient World, Greenwood Press, Westport CT.
• BOBER, P.P., 2014. Antikçağ ve Ortaçağda Sanat, Kültür ve Mutfak, Çev.: Ülkü Tansel, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• BRIER, B. – H. HOBBS, 1999. Daily Life of the Ancient Egyptians, Greenwood Press, Westport CT.
• CIVITELLO, L., 2019. Mutfak & Kültür İnsanın Beslenme Tarihi, Çev.: Z. Nilüfer Nahya-Saim Örnek, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• ÇETİNKAYA, N., 2020. “Mısır Uygarlığı”, Gastronomi ve Yiyecek Tarihi, Ed.: Atilla Akbaba-Neslihan Çetinkaya, Detay Yayıncılık, Ankara, ss.111-113.
• DAVID, R., 2003. Handbook to Life in Ancient Egypt, University of Manchester, New York.
• DE MIEROOP, M. V., 2019. Eski Mısır Tarihi, Çev.: Ali Oğuz Bozkurt, Homer Kitabevi, İstanbul.
• FREEMAN, C., 2013. Mısır,Yunan ve Roma Antik Akdeniz Uygarlıkları, Çev.: Suat Kemal Angı, Dost Kitabevi, Ankara.
• GERISCH, R. – W. WETTERSTORM – M.A. MURRAY, 2008. “Egypt’s Oldest Olive”, Ancient Egypt Research Associates Groundbreaking Archaelogy , 9/2, ss. 3.
• GEZGİN, İ., 2014. Sanatın Mitolojisi, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• GÜRSOY, D., 2012. Baharat ve Güç, Oğlak Yayıncılık, İstanbul.
• GÜRSOY, D., 2014. Deniz Gürsoy’un Gastronomi Tarihi, Oğlak Yayıncılık, İstanbul.
• HARARI, Y.N., 2015. Hayvanlardan Tanrılara Sapiens İnsan Türünü Kısa Bir Tarihi, Çev.: Ertuğrul Genç, Kolektif Kitap, İstanbul.
• HARRIS, M., 2020. İnekler Domuzlar Savaşlar ve Cadılar, Çev.: M. Fatih Gümüş, İmge Kitabevi, Ankara.
• HART, G., 1990. Ancient Egypt , A. Dorling Kindersley Book , Great Britain
• HERODOTOS., 2004. Herodot Tarihi, Çev.: Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• IŞIN, P. M., 2019. Avcılıktan Gurmeliğe Yemeğin Kültürel Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• IKRAM, S., 2001. “Diet”, The Oxford Encylopedia of Ancient Egypt, Ed.: Donald B.Redford, Oxford University Press, Oxford,ss.390-395 (https://www.academia.edu/3265947/Diet).
• İNAN, A., 1992. Eski Mısır Tarih ve Medeniyeti, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• LEWIN, R., 2000. Modern İnsanın Kökeni, Çev.: Nazım Özüaydın, Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara.
• MEHDAWY, M. – A. HUSSEIN, 2010. The Pharaoh’s Kitchen Recipes From Ancient Egypt’s Enduring Food Traditions, The American University in Cairo Press, Cairo.
• ÖZBEK, M., 2020. Beslenme Kültürü ve İnsan, İmge Kitabevi, Ankara.
• PICARDO, N., 2015. “Beslenme”, 30 Saniyede Antik Mısır Antik, Ed.: Peter Der Manuelian, Çev.: Cengiz Yücel, Caretta Kitap, İstanbul, ss.140.
• SCHLÖGL, H.A., 2019. Eski Mısır, Çev.: Firuzan Gürbüz Gerhold, Alfa Yayıncılık, İstanbul.
• SHAW, I. - P. NICHOLSON, 2002. Dictionary of Ancient Egypt, The American University in Cairo Press, Cairo.
• STANDAGE, T., 2020. İnsanlığın Yeme Tarihi, Çev.: Gencer Çakır, Maya Kitap, İstanbul.
• TALLET, P., 2015. “ Food in Ancient Egypt ‘’ A Companion to Food in the Ancient World, Ed.: John Wilkins- Robin Nadeau, Wiley Blackwell, ss. 323
• WELLS, C., 1984. Sosyal Antropoloji Açısından İnsan ve Dünyası, Çev.: Bozkurt Güvenç, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• VERCOUTTER, J., 2016. Eski Mısır, Çev.: Emine Çaykara, İletişim Yayınları, İstanbul
• WILKINSON, R. H., 2016. Eski Mısır’ın Bütün Tanrı ve Tanrıçaları, Çev.: Ahmet Fethi Yıldırım, Alfa Yayıncılık, İstanbul.