TRİPOLİS TERRİTORYUMU’NDA BULUNAN LYDİA SERAMİKLERİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 17, 29.03.2023

Mehmet Ok Bahadır Duman

https://doi.org/10.33469/oannes.1143727

Öz

Antik Dönem’de Phrygia, Karia ve Lydia sınırlarının kesiştiği Messogis/Aydın dağlarının doğusunda ve Maiandros/Büyük Menderes Nehri’nin kenarında bir alanda kurulan Tripolis, günümüzde Denizli ili, Buldan ilçesi Yenicekent mahallesi sınırları içerisinde, Büyük Menderes Nehri’nin batısıyla modern yerleşim arasında yer almaktadır.
Çalışmanın konusunu oluşturan Lydia seramikleri, Tripolis’in kuzeybatısında yer alan ve günümüzde yerel halkın tarım arazisi olarak kullandığı Avtepesi mevkiinde bulunmuş ve koruma altına alınmıştır. Toplu halde bulunan seramikler arasında, bir adet pyxis ve iki adet minyatür kap yer almaktadır. Minyatür kaplar birbirine yakın formda olmakla beraber boyutları farklılık göstermektedir. Kulpları dışında büyük bölümü korunmuş olan pyxisin ise dış yüzeyinde süslemeler yer almaktadır.
Söz konusu seramikler, kil, içerik ve astar yapıları dikkate alınarak, farklı yerleşimlerde bulunan benzer örneklerle karşılaştırılmıştır. Söz konusu buluntuların benzerleri, farklı yerleşim alanlarında mezar hediyesi olarak değerlendirilmiştir. Eserlerin, Sardis’te bulunan benzer örnekleri ve diğer kentlerde bulunan seramiklerle çağdaş olmasından yola çıkılarak, MÖ 6. yüzyıla tarihlendirilmesi önerilebilir. Ayrıca, kent merkezinde yapılan kazılarda, Lydia seramiklerinin Geç Hellenistik Dönem’e tarihlenen örnekleri de bulunmuştur.
Tripolis, stratejik ve jeopolitik konumu nedeniyle Antik Dönem boyunca bölgelerarası ticaret yollarının geçiş noktası olmuştur. Bu çalışmada yer alan buluntularla kentin, Lydia Bölgesi ile MÖ 6. yüzyılda etkileşim içerisinde olduğu düşünülebilir. Buluntular, kentin kronolojik boşluğunun doldurulmasına katkı sağlaması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Lydia, Tripolis, Minyatür Kap, Pyxis

LYDIAN POTTERY FROM TERRITORY OF TRIPOLIS

Öz

Established in a region east of the Messogis/Aydin mountains where the borders of Phrygia, Caria, and Lydia intersected and at the edge of the Maiandros/Büyük Menderes River in ancient times, Tripolis is today located within the borders of Yenicekent neighborhood of Buldan district in the province of Denizli, which is between the western side of the Büyük Menderes River and the modern settlement area.
This study focuses on Lydian ceramics that were found and taken under protection in Avtepesi located in the northwest of Tripolis and used as agricultural land by the local people today. There was one pyxis and two miniature pots among the ceramics found in bulk. Although the miniature pots were close to each other, their sizes varied. Pyxis, which was mostly preserved except for its handles, was ornamented on its outer surface.
Taking into account their clay, content, and slip structures, the ceramics in question were compared with similar samples found in different settlements. Findings similar to those in question were evaluated as burial gifts in different settlements. It can be suggested that the works date back to the 6th century BC based on contemporaneity with similar examples found in Sardis and ceramics found in other cities. In addition, samples of Lydian ceramics dating back to the Late Hellenistic Period were also found during the excavations in the city center.
Due to its strategic and geopolitical location, Tripolis was a crossing point for interregional trade routes during the Ancient Period. With the findings in this study, it can be argued that the city interacted with the Lydia Region in the 6th century BC. The findings are important in terms of filling the chronological gap of the city.

Anahtar Kelimeler

Lydia, Tripolis, Miniature Pot, Pyxis

Kaynakça

• ABAY, E. ‒ DEDEOĞLU, F., 2005., “2003 Yılı Denizli/Çivril Ovası Yüzey Araştırması”, AST XXII/2, ss. 41-50.
• BİLGİN, A. İ. ‒ DİNÇ R., ÖNDER, M., 1996. “Lydia’daki İki Tümülüs’te Temizlik Kazısı Çalışmaları”, Arkeoloji Dergisi, 4, ss. 207-222.
• BOARDMAN, J.‒ HAYES, J. W., 1966. Excavation at Tocra 1963-1965, Tehe Archaic Deposits I, Thames and Hudson, London.
• CAHILL, N. D., 2011.“Sardis, 2009”, Kazı Sonuçları Toplantısı 32/3, ss. 358-367.
• CAHILL, N. D., 2010. “Sardeis Şehri/The City of Sardis”, Ed.: N. D. Cahill, Lidyalılar ve Dünyalıları/The Lydians and Their World, ss. 75-106.
• COHEN, G. M., 1995. The Hellenistic Settlements in Europe, The Islands, and Asia Minor, California.
• ÇOKAY‒KEPÇE, S., 2009. “The Pottery from Burdur Uylupınar Necropolis”, Adalya XII, ss. 29-76.
• ÇOKAY, Ş. S., 2003. Karaçallı Nekropolü, İstanbul üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Klasik Arkeoloji Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• D’ANDRIA, F., 2017. Hades ve Kybele Arasında Hierapolis Ploutonion’unda Yeni Arkeolojik Buluntular”, Colloquium Anatolicum 16, 217-244.
• DİNÇ, R., 1994. “Lydia’da Bulunan Bir Çocuk Mezarı”, Arkeoloji Dergisi, 2, ss. 57-59.
• DUMAN, B., 2017. “Tripolis’in Yeri, Önemi ve Kısa Tarihi”, Ed: B. Duman, Tripolis ad Maeandrum, Tripolis Araştırmaları I, Ege Yayınları, ss. 1-16.
• DUMAN, B., 2013. “Son Arkeolojik Araştırmalar ve Yeni Bulgular Işığında Tripolis ad Maeandrum”, Cedrus (I), ss. 179-200.
• FRENCH, D. 1998. “Pre-and Early-Roman Roads of Asia Minor, The Persian Royal Road”, Iran, Vol. 36, ss. 15-43.
• GİDER ‒ BÜYÜKÖZER, Z. 2014. Z. Gider-Büyüközer, “Börükçü Nekropol Alanından Bir Arkaik Mezar, An Archaic Tomb from Börükçü Necropolis”, Tüba-Ar, 17, ss. 111-128.
• GREENEWALT, C. H. Jr. 2010. Greenewalt, “Lidya’da Çömlekçilik”, Lidyalılar ve Dünyalıları/ The Lydians and Their World, (Ed. Prof. Dr. N. D. Cahill), ss. 107-124.
• GREENEWALT, C. H. Jr. ‒ Cahill, N. D. – Dedeoğlu, H. – Herrmann, P., 1990. “The Sardis Campaign of 1986”, Preliminary Reports of ASOR-Sponsored Excavations 1983-87, Bulletin of the American Schools of Oriental Research, Supplementary Studies, No. 26, ss. 137-177.
• GREENEWALT, C. H. Jr., 1972. “Two Lydian Graves at Sardis”, California Studies in Classical Antiquity, Vol. 5, ss. 113-145.
• GREENEWALT, C. H. Jr., 1968. “Lydian vases from Asia Minor”, California Studies in Classical Antiquity, Vol. 1, ss. 139-154.
• GREENEWALT, C. H. Jr., 1966. Lydian Pottery of the Sixth Century B.C. The Lydion and Marbled Ware, (Ph. D. Thesis), University of Pennsylvania, Michigan.
• GÜRTEKİN ‒ DEMİR, R. G., 2007. “Provincial Productions of Lydian Pottery”, Anatolian Iron Ages 6: The Proceedings of the Sixth Anatolian Iron Ages Symposium held at Eskişehir-Turkey, 16-19 August 2004, Eds.: A. Çilingiroğlu, A. Sagona Ancient Near Eastern Supplement 20, Leuven, ss. 47-77.
• GÜRTEKİN ‒ DEMİR, R. G., 2002. “Lydian Painted Pottery at Daskyleion”, Anatolian Studies Vol. 52, ss. 111-143.
• GÜRTEKİN ‒ DEMİR, R. G., 1998, Lydia Seramiğindeki Yabancı Etkiler, EgecÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• HÜRMÜZLÜ, B., 1995. Klazomenai’de MÖ 7. ve 6. Yüzyıl Bezemeli Vazo Formları, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• JOUKOWSKY, M. S., 1986. Prehistoric Aphrodisias I, Belgium.
• KIZILTEPE BİLGİN, P., 2018. Afyonkarahisar Yüzey Araştırmaları Işığında İçbatı Anadolu’da Demir Çağı Seramiği, Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• KONAKÇI, E., 2017. “Prehistorik Tripolis: Akkaya (Yenice) ve Hamambükü Höyük”, Ed.: Bahadır Duman, Tripolis Araştırmaları (1), ss. 23-46.
• KONAKÇI, E., 2014. “Laodikeia’nın ilk Yerleşimi Asopos Tepesi”, Ed.: Celal Şimşek, 10. Yılında Laodikeia, Laodikeia Çalışmaları 3, ss. 87-122.
• KÖSE, V., 2017. “Nehirler, Kıyılar ve Kentler”, Anadolu/ Anatolia, 43, ss. 179-210.
• KROLL, J. H., 2010. “Sardeis Sikkeleri”, Lidyalılar ve Dünyalıları/ The Lydians and Their World, Ed.: Prof. Dr. N. D. Cahill, ss. 143-156.
• LEMOS, I. S., 2002. The Protogeometric Aegean, The Archaeology of the Late Eleventh and Tenth Centuries BC, New York.
• MAGIE, D., 1950. “Roman Rule in Asia Minor, To The End of The Third Century After Christ, Volume II. Princeton, New Jersey.
• NAYIR, K., 1981. “Alahidir Tümülüsleri Kazısı”, Anadolu Araştırmaları, ss. 115-129.
• OK, M., 2018. Tripolis Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği, Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Denizli.
• ÖZÜDOĞRU, Ş., 2020. Kibyra, Kibyra Kazı ve Araştırmaları Monografi Serisi I, Arkeoloji ve Sanat Yayımları, İstanbul.
• RAMSAY, W. M., 1890. The Historical Geography of Asia Minor, London.
• ROOSEVELT, C. H., 2008. “Lale Tepe: A Late Lydian Tümülüs Near Sardis, 1. Introduction, Excavation, and Finds”, Archaeological Exploration of Sardis Report 4, Love for Lydia, Ed.: N. D. Cahill, Cambridge, Mass, ss. 1-24.
• ROTROFF, S. ‒ OLIVER, Jr. A. 2003. The Hellenistic Pottery From Sardis: The Finds Through 1994, London.
• RUMPF, A., 1920. “Lydische Salbgefässe”, Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts Athenische Abteilung, 45, ss. 163-170.
• SCHAUS, G. P., 1992. “Imported West Anatolian Pottery at Gordion”, Anatolian Studies Vol. 42, ss. 151-177.
• STRABON., 2000. Kullanılan Metin ve Ceviriler: The Geography of Strabo, With an English translation by H. L. Jones, I-VIII. London, New York 1917-1932 (The Loeb Classical Library), Coğrafya, Çev.: A. Pekman, İstanbul.
• STUTZINGER, D., 2005. “Eine Karische Keramşk des Frühen 6. Jh. V. Chr. İm Archaologischen Museum Frankfurt”, Ramazan Özgan’a Armağan, ss. 401-420.
• TEMİZ, S. H., 2020. “Uşak Müzesi’nden Bir Grup Lydion, A Group of Lydions from Uşak Museum”, Cedrus, VIII, ss. 211-222.
• TIRPAN, A. A., 1997. “Buluntular Işında Lagina ve Yakın Çevresinin Tarihi Süreci”, S. Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, Sayı 11, ss. 75-98.
• WRIGLEY, S., 2011. The Lydion: Revealing Connectivity across the Mediterranean in the Sixth Century B.C. (Thesis), University of Sydney.
• YAĞIZ, K., 2012. Kuzeybatı Anadolu’da İ.Ö. 1. Bin’de Ölü Gömme Gelenekleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• YENİ. S., 2010. Demir Çağlar’da Yukarı Menderes Havzası, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.