HAÇ BİÇİMLİ MÜHÜR BASKISINDAKİ TUDHALİYA’LAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 211 - 224, 29.03.2023

Murat Aydın

https://doi.org/10.33469/oannes.1234152

Cited By: 1

Öz

MÖ 2. bin yılda, Anadolu’da ilk merkezi devleti kuran Hititlerden günümüze sayısız eser ulaşmıştır. Devletin merkezi Boğazköy-Hattuşa’da ilebir dönem başkentlik yapmış Ortaköy-Şapinuva’da ve döneme tarihlendirilen diğer Hitit kentlerinde yapılan kazılar, bu uygarlığın tanınması açısından önemli veriler sunmaktadır. Kazılarda ele geçirilen devlet arşivi niteliğindeki yazılı belgeler, devletin yapısı, yayılma politikası, bürokrasisi gibi işleyiş ile ilgili bilgilerin yanı sıra Hitit krallarının kimler olduğu konusunda da araştırmacıları aydınlatmaktadır. Yüz yılı aşkın süren çalışmalar her ne kadar Hititler hakkındaki bilinenleri çoğaltsa da bazı tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Bu tartışmaların başında kronoloji gelmektedir. Hitit tarihinde, Tudhaliya, Hattuşili, Huzziya gibi benzer isimleri taşıyan kişilerin krallık yapıp yapmadığı veya hangi zamanda tahta çıktığının kesin bilinememesi süregelen bir sorundur. Mevcut belgeler bu sorunları çözmeye destek olmakla beraber bazı soruların net cevabını karşılayamamaktadır. Bu duruma örnek teşkil eden ve bu çalışmanın konusunu oluşturan “Haç biçimli mühür baskısı”, bir yandan Hitit kronoloji sorununun çözümüne katkı sunarken beraberinde yeni soruları da gündeme taşımıştır.
Haç biçimli mühür baskısı gün yüzüne çıktığından beri kronoloji üzerindeki tartışmaları devam etmiştir. Bu çalışmada, “Haç Biçimli mühür baskısı” üzerinde yer alan isimlerden Tudhaliya’lar hakkında yeni belge ve bilgilerle bu tartışmalara ışık tutmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hititler, Tudhaliya, Taduhepa, Şapinuva, Mühür Baskısı

AN EVALUATION ON THE NAME TUDHALIAS ON CRUCIFORM SEAL

Öz

Countless artifacts have survived from the Hittites, who established the first central state in Anatolia in the 2 nd millennium BC. Excavations in Boğazköy-Hattusa, the center of the Hittite State, andOrtaköy-Şapinuva, which was the capital for a period also other ancient cities belonging to the Hittite period provided very important data to understand the Hittite civilization. Written documents, like state archives obtained during the excavations, enlighten the researchers about who the Hittite kings were as well as the information about the function of the state, such as the expansion policy and bureaucracy. Although the studies that lasted for more than a century enhanced what is known about the Hittites, they also raised some discussions. The leading discussion on Hittites is the issue of chronology. One of the ongoing problems of the Hittite history is related to the people with the same names. The fundamental question is whether these people with similar names as Tuthalia Hattusili or Huzziya became kings or not. If they did become kings the other problematic issue is the time of their enthronement. The Existing documents help to solve the problem yet, they do not provide any clear answers to the same question. Cruciform seal, which sets an example for this discussion and is the subject of this study, contributes to the solution of the problem of Hittite chronology and brings new questions to the agenda.
Discussions on chronology have continued since the cruciform seal impression came to light.In this study, it is aimed to shed light on these discussions with new documents and information about the name Tudhaliya, which is one of the names on the Cruciform seal impression.

Anahtar Kelimeler

Hitties, Tudhaliya, Taduhepa, Şapinuva, Seal impression

Kaynakça

• ARIKAN, Y., 1994. Mursili’nin Veba Duaları (CTH 378), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• AYYILDIZ, S., 2017. “Hitit Dünyasında Fal Anlayışı”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 42, Mart, ss. 367-382.
• CARRUBA, O., 1998. “Hethitische Dynasten zwischen Altem und Neuem Reich”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Ed.: Sedat Alp - Aygül Süel, Uyum Ajans, Ankara, ss. 87–107.
• COLLAN: Collaquium Anatolicum/Anadolu Sohbetleri, İstanbul.
• DE MARTINO, St., 2005: “Hittite Letters from the Time of Tutḫaliya I/II, Arnuwanda I and Tutḫaliya III”, Altorientalische Forschungen 32, ss. 291-321.
• DINÇOL, A. M. - Dinçol, B. - Hawkins, J. D. - Wilhelm, G.,1993. “The ‘Cruciform Seal’ from Boğazköy-Hattusa”, IM, 43, ss. 87–106.
• FORLANINI, M., 2005. “Hattušili II. Geschöpf der Forscher oder vergessener König?”, Altorientalische Forschunger (AoF) 32, ss. 230–245.
• GOETZE, A. 1930: “Die Pestgebetedes Muršiliš”, Kleinasiatische Forschungen, ss. 161-251.
• HERBORDT, S. - Bawanypeck, D. - Hawkins, J. D., 2011. Die Siegel der Grosskönige und Grossköniginnen auf Tonbullen aus dem Nişantepe-Archiv in Hattusa, Botta 23, Darmstadt.
• MILLER, J. L., 2004. Studies in the Origins, Development and Interpretation of the Kizzuwatna Rituals, StBoT 46, Wiesbaden.
• REYHAN, E., 2017. Hitit Devletinde Siyaset ve Yönetim Direktif, Yemin ve Sadakat, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• SCHWEMER, D., 2002. “Karaciğer Falı, Talih Falı, Kuş Uçuşu Falı ve Düş Yorumları. Alamet Yorumunun Türleri ve İşlevleri”, Hititler ve Hitit İmparatorluğu, 1000 Tanrılı Halk. Die Hethiter und ihr Reich, das Volk der 1000 Götter, Ed.:W. Jakob, Bonn, ss. 453-455.
• SINGER, I., 2002. Hittite Prayers, (WAW 11), Atlanta.
• STAVI, B., 2011. The Genealogy of Suppiluliuma I, Altorientalische Forschungen 38: ss. 226-239.
• SOYSAL, O., 2012. “Kantuzzili: “Genç” Tuthaliya İçin Kral Naibi?”, Coll. An. XI, ss. 309-346.
• SÜEL, A., 1995. “Ortaköy’ün Hitit Çağındaki Adı”, Belleten, C. LIX, Sa. 225, Ankara, ss.271-283.
• SÜEL, A., 1998. “Ortaköy-Şapinuwa Tabletlerinin Tarihlendirilmesi”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Ed.: Sedat Alp - Aygül Süel, Uyum Ajans, Ankara, ss.551-558.
• SÜEL, A., 2005. “Ortaköy/Şapinuwa Ören Yerinde 2003 Yılı Çalışmaları”,26. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2.Cilt, 24-28 Mayıs 2004, Konya, Ankara, ss.243-250.
• SÜEL, A., 2014. “Ortaköy-Şapinuva Tabletleri Işığında Anadolu Suriye İlişkileri Üzerine“, 4. Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumuu, 6 Aralık 2013, Çorum, ss.71-76.
• SÜEL, M., 2008. “Ortaköy-Şapinuva’da bulunan bir Grup Kalıp“, Muhibbe Darga Armağanı, Hazırlayanlar: Taner Tarhan, Aksel Tibet, Erkan Konyar, Sadberk Hanım Müzesi Yayını, Şubat, İstanbul, ss. 475-484.
• ZSOLT S., 2020. “The Ancestors of Labarna I and the Cruciform Seal”, Asia Anteriore Antica. Journalof Ancient Near Eastern Cultures 2, ss.181-191.