An Archaeological Approach to the Deluge Myth

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 451 - 470, 29.09.2023

Engin Kekeç

https://doi.org/10.33469/oannes.1279285

Öz

The fact that the oldest written sources about a great deluge which is common from the Mayan and Aztec myths in America to the myths of the Australian Aborigines, were found in Mesopotamia, points to this place as the starting point of the disaster. The oldest written sources about a great flood story from the Mayan and Aztec myths of America to the myths of the Australian Aborigines being found in Mesopotamia, implies that this place must be the starting point of the disaster. Understanding whether this event is based on a historical fact is the main purpose of this study. For this purpose, the results of paleoclimatic and paleogeographic researches, the layers associated with the flood in the excavated archaeological settlements, the archaeological and philological data related to shipping and navigation, and the relevant sections in the cuneiform tablets were evaluated in a comparative way. Cores taken from glaciers and thick alluvial fills which were found during the excavations of various cities in Northern and Southern Mesopotamia, showed that climatic changes or disasters took place in different periods. However, this should be considered as smaller disasters due to global warming and cooling processes, rather than a flood that would cover the entire land and the life on it, as mentioned in the Torah. Considering even the harshest seasonal changes in the Holocene, it does not seem possible to talk about a flood disaster that would swallow Mount Ararat, which is about 4300 m high relative to the area it is located, or Cudi, which is 1000 m high on average compared to its surroundings. Even if such a flood was possible, at the time when the first philological data about this event were created (3rd millennium BC), it can be said that there is no ship of a size and durability comparable to Noah's Ark in the history of shipping going beyond archaeologically and philologically.

Anahtar Kelimeler

Mesopotamia, Gilgamesh, Torah, Mount Ararat, Paleoclimate

Tufan Mitosu Üzerine Arkeolojik Bir Yaklaşım

Öz

Amerika’daki Maya ve Aztek efsanelerinden Avustralya Aborijinlerin efsanelerine kadar uzanan büyük bir selle ilgili en eski belgelerin Mezopotamya’da bulunmuş olması, felaketin başlangıç noktası olarak buraya işaret etmektedir. Bu olayın tarihsel bir gerçeğe dayanıp dayanmadığını anlamak, çalışmanın esas amacını oluşturmaktadır. Bunun için paleoiklimsel ve paleocoğrafi araştırmaların sonuçları, kazısı yapılan arkeolojik yerleşimlerdeki selle ilişkili katmanlar, gemicilik ve denizcilikle ilgili arkeolojik ve filolojik verilerle çivi yazılı tabletlerdeki ilgili bölümler karşılaştırmalı bir şekilde değerlendirilmiştir. Buzullardan alınan karotlarla Kuzey ve Güney Mezopotamya’daki bazı kentlerin kazıları sırasında saptanan kalın alüvyal dolgular, farklı dönemlerde iklimsel değişikliklerin veya afetlerin gerçekleştiğini göstermiştir. Fakat bunu, Tevrat’ta bahsedildiği gibi tüm karayı ve onun üstündeki yaşamı sular altında bırakacak ölçüde bir tufan yerine, küresel ısınma ve soğuma süreçlerine bağlı olarak gerçekleşen daha küçük afetler olarak dikkate almak gerekmektedir. Holosen’deki en sert mevsim değişimleri dahi dikkate alındığında, bulunduğu alana göre nispi yüksekliği ortalama 4300 m olan Ağrı Dağı veya etrafına göre ortalama 1000 m yüksekte bulunan Cudi’yi yutacak bir sel felaketinden bahsetmek mümkün görünmemektedir. Böyle bir sel felaketi mümkün olsa dahi, bu olayla ilgili ilk filolojik verilerin oluşturulduğu dönemde (MÖ 3. binyıl) ve ötesine giden gemicilik tarihinde Nuh’un gemisiyle karşılaştırılabilecek büyüklükte ve dayanıklılıkta bir geminin mevcut olmadığı arkeolojik ve filolojik olarak söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mezopotamya, Gılgamış, Tevrat, Ağrı Dağı, Paleoiklim

Kaynakça

• AALTEN, G., 2011. “Çağdaş Zamanda Hz. Nuh’un Gemisinin Tanıkları”, III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, 12-14 Ekim 2010, Ağrı, ss. 412-416.
• AVCI, M., 2001. “Ağrı Dağı'nda Karmaşık Bir Yerakması. Nuh'un Gemisi”, Mavi Gezegen, 4, ss. 32-36.
• BAMBER, J. L. – Westaway, R. M. – Marzeion, B. – Wouters, B., 2018. "The Land Ice Contribution to Sea Level during the Satellite Era", Environmental Research Letters, 13, ss. 1-21.
• BAUMGARDNER, J., 2014. “Noah’s Flood: The Key to Correct Interpretation of Earth History”, Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyum Bildirileri, Şırnak Üniversitesi, 27-29 Eylül 2013, Şırnak, ss. 55-98.
• BAYBAL, S., 2014. “Gılgamış Destanı’nda Geçen Nuh Tufanı’nın Tevrat’taki Yansımaları Üzerine”, Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyum Bildirileri, Şırnak Üniversitesi, 27-29 Eylül 2013, Şırnak, ss. 209-222.
• BLANCHON, P., 2011. “Meltwater Pulses”, Encyclopedia of Modern Coral Reefs: Structure, Form and Process, Ed.: David Hopley, Springer-Verlag Earth Science Series, Townsville, ss. 683-690.
• BOTTÉRO, J., 2013. Gılgamış Destanı. Ölmek İstemeyen Büyük İnsan, Çev.: Orhan Suda, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• BUTTRICK, G. A., 1962. The Interpreter’s Dictionary of the Bible: An Illustrated Encyclopedia, Abingdon Press, New York.
• CANCIK, H. – Schneider, H., 2004. “Gilgamesh”, Brill's New Pauly: Encyclopaedia of the Ancient World, C. 5, Brill Publishing, Leiden, ss. 852-853.
• CASSON, L., 2002. Antik Çağda Denizcilik ve Gemiler, Çev.: Gürkan Ergin, Homer Yayınları, İstanbul.
• COLE, S. W. – GASCHE, H., 1998. “Second and First Millenium BC Rivers in Northern Babylonia”, Mesopotamian History and Environment, Series II, Ed.: Hermann Gasche – Michel Tanret, University of Ghent and the Oriental Institute of the University of Chicago, Belgium, ss. 1-53.
• DALLEY, S., 2000. Myths from Mesopotamia. Creation, the Flood, Gilgamesh, and Others, Oxford University Press, New York.
• DASGUPTA, S. – MEISNER, C., 2009. Climate Change and Sea Level Rise, Environment Department Papers Climate Change Series 118. Environment Department World Bank, Washington, DC.
• EROĞLU, E., 2007. Kutsal Kitaplardaki Tufan Olayının Tarihi Temelleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• FINKEL, I., 2014. The Ark Before Noah, Nan A. Talese Doubleday Press, London.
• FOSTER, B. R., 1995. From Distant Days: Myths, Tales, and Poetry of Ancient Mesopotamia, Md: CDL Press, Bethesda.
• GEORGE, A. R. – AL-RAWI, F. N. H., 1996. "Tablets from the Sippar Library VI. Atra-hasis", Iraq, 58, ss. 147-190.
• HABERMEHL, A., 2014. “The Role of Science in Determining the Resting Place of the Ark”, Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyum Bildirileri, Şırnak Üniversitesi, 27-29 Eylül 2013, Şırnak, ss. 443-460.
• HÄMMERLY-DUPUY, D., 1968. "Some Observations on the Assyro-Babylonian and Sumerian Flood Stories", Andrews University Seminary Studies (AUSS), 6/1, ss. 1-18.
• İLMİYE ÇIĞ, M., 2012. Sümerlilerde Tufan Tufan’da Türkler, Kaynak Yayınları, İstanbul.
• İNAN, H. Y., 2003. Kozmos’tan Kuantum’a, Doruk Yayınları, İstanbul.
• JOTHERİ, J. – ALLEN, M. B. – WİLKİNSON, T. J., 2015. "Holocene Avulsions of the Euphrates River in the Najaf Area of Western Mesopotamia: Impacts on Human Settlement Patterns", Geoarchaeology: An International Journal, 31/3, ss. 175-193.
• KAYAN, İ., 2012. “Kuvaterner'de Deniz Seviyesi Değişmeleri”, Kuvaterner Bilimi, Ed.: N. Kazancı ve A. Gürbüz, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, ss. 59-78.
• KILIÇ, Y. – ESER, E. 2022. Nuh Tufanı: Yazılı Kaynaklar Işığında Mukayeseli Tufan Olayı, Çizgi Kitabevi, İstanbul.
• KIYMET, K., 2013. “Hititler’de Bir Tufan Öyküsü: Atra(m)haši”, The Journal of Academic Social Science Studies, 6 /2, ss. 731-746.
• KÖROĞLU, K., 2012. Eski Mezopotamya Tarihi. Başlangıcından Perslere Kadar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• KRAMER, S. N., 1967. "Reflections on the Mesopotamian Flood", Penn Museum Expedition Magazine, 9/4, ss. 12-18.
• KRAMER, S. N., 1983. “The Sumerian Deluge Myth: Reviewed and Revised”, Anatolian Studies, Special Number in Honour of the Seventy-Fifth Birthday of Dr. Richard Barnett, Vol. 33, ss. 115-121.
• KRAMER, S. N., 2002. Tarih Sümer’de Başlar, Çev. Hamide Koyukan, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• KUHRT, A., 2007. Eski Çağ da Yakındoğu. Yaklaşık MÖ 3300-330, Çev. Dilek Şendil, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• LA HAYE, T. – MORRİS, J., 1976. The Ark on Ararat, Thomas Nelson Inc. Publishers, New York.
• MOROZOVA, G., 2005. “A Review of Holocene Avulsions of the Tigris and Euphrates Rivers and Possible Effects on the Evolution of Civilizations in Lower Mesopotamia”, Geoarchaeology: An International Journal, 20, ss. 401-423.
• ROBERTS, N. – BRAYSHAW, D. – KUZUCUOĞLU, C. – PEREZ, R. – SADORİ, L., 2011. “The mid-Holocene Climatic Transition in the Mediterranean: Causes and Consequences”, The Holocene, 21/1, ss. 3-13.
• NOAH’S ARK MINISTRIES INTERNATIONAL 2011. “Nuh’un Gemisi Araştırmasında Yeni Bir Kanıt Bulundu - Ağrı Dağı’nda Çok Eski Bir Ahşap Yapı Keşfedildi”, II. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, 12-14 Ekim 2010, Ağrı, ss. 476-482.
• OSMONT, D. – SIGL, M. – EICHLER, A. – JENK, T. M. – SCHWİKOWSK, M., 2019. "A Holocene Black Carbon Ice-Core Record of Biomass Burning in the Amazon Basin from Illimani, Bolivia", Climate of the Past, 15, ss. 579-592.
• ÖZDOĞAN, M., 2006. “Büyük Sırrın Arkeolojik Keşfi: Nuh Tufanı”, Atlas Dergisi, 157, ss. 58-73.
• ÖZTÜRK, Ö., 2009. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü, Phoenix Yayınları, Ankara.
• PRICE, S. – EMILY, K., 2003. The Oxford Dictionary of Classical Myth and Religion. Oxford University Press, New York.
• RYAN, W. – PITMAN, W., 2011. Nuh Tufanı - Tarihi Değiştiren Olaya İlişkin Yeni Keşifler, Çev.: Dursun Bayrak, Akılçelen Kitaplar, Ankara.
• SCHNEIDER, W. – SALAMEH, E, 2014. “Uncommon and Impact‐Suspicious Geologic Phenomena across Jordan and Adjacent Areas, Arabian Plate", Open Journal of Geology, 4, ss. 680-717.
• SELİM, Ö., 2014. “İslami Kaynaklara Göre Nuh Kavmi, Nuh Tufanı ve Nuh’un Gemisinin Yeri”, Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyum Bildirileri, Şırnak Üniversitesi, 27-29 Eylül 2013, Şırnak, ss. 27-32.
• SIART, C. – EITEL, B., 2013. "Santorini Tephra on Crete: A Mineralogical Record of Bronze Age Environmental Change", Tagungen des Landesmuseums für Vorgeschichte Halle 9, Ed.: Herald Meller – François Bertemes – Hans Rudolf Bork – Roberto Risch, Landesmuseums für Vorgeschichte in Halle, Germany, ss. 77-87.
• SISSAKIAN, V. K. – ADAMO, N. – AL-ANSARI, N. – ABDULLAH, M. – LAUE, J., 2020. “Sea Level Changes in the Mesopotamian Plain and Limits of the Arabian Gulf: A Critical Review”, Journal of Earth Sciences and Geotechnical Engineering, 10/4, ss. 87-110.
• TEKİN, A., 2016. “Son Kalkolitik ve Tunç Çağları’nda (G.Ö. 6000-3200) Göller Bölgesi’nin İklim Modellemesi: Makrofiziksel İklim Modeli Sonuçları”, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 32, Trakya Üniversitesi Yayınları, Edirne, ss. 91-104.
• THOMPSON, W. R., 2004. “Complexity, Diminishing Marginal Returns, and Serial Mesopotamian Fragmentation”, Journal of World-Systems Research, 10/3, ss. 613.
• WENXIANG, W. – ZHENG, H. – HOU, M. – QUANSHENG, G., 2017. “The 5.5 cal ka BP Climate Event, Population Growth, Circumscription and the Emergence of the Earliest Complex Societiesin China", Science China Earth Sciences 61/2, ss. 1-14.