Some Observations on Nudists in the Hittite World

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 64 - 91, 24.03.2024

Zekiye Nihan Kırçıl

https://doi.org/10.33469/oannes.1379844

Öz

Nudity, which has always manifested itself in human history and is sometimes considered one of the biggest taboos, has been treated in different ways in many societies and cultures. Although nudity is quite natural in some cultural circles, this situation is evaluated within the framework of beauty and idealism, while in some understandings, nudity is considered immoral and shameful. When we look at the cuneiform texts left behind by the Hittites, who established political dominance in Anatolia in the 2nd millennium BC, we can still see some concrete examples of nudity, although we do not have a wide range of information on how this issue was handled. Nudity, which we encounter in various Hittite festivals and is considered natural, was accepted as a ritualistic act by the Hittites. According to the Hittite cuneiform texts analyzed, the officials who were naked were singers, dancers, ALAN.ZU9, dog-men, and hapiya-men. While the naked performance of some of these officials is sometimes considered a form of entertainment to make people and gods laugh, it also suggests that nudity may be related to hunting, which had an important place in the past. At the same time, although nudity in the Hittite world sometimes expresses humiliating and degrading situations, there are some situations where the act of goodness is emphasized in relation to the dressing of naked people. In mythology, it was sometimes necessary to clothe naked gods to protect them from negative situations, while sometimes the nudity of goddesses, who were depicted naked and symbolized abundance and fertility, was used as a means to seduce evil people. In this study, we will try to examine how nudity, which is still a controversial issue today, is reflected in the Hittite world through Hittite cuneiform sources.

Anahtar Kelimeler

The Hittites, Nudists, Naked Officials in the Hittites, Nudity in Hittite Festivals, Hittite Cuneiform Texts

Hitit Dünyasında Çıplaklara Dair Bazı Gözlemler

Öz

İnsanlık tarihinde daima kendini gösteren zaman zaman ise en büyük tabulardan bir tanesi sayılan çıplaklık, birçok toplumda ve kültürde farklı şekillerde işlenmiştir. Bazı kültür çevrelerinde çıplaklık oldukça doğal bir durum olsa da bu durum güzellik ve idealizm çerçevesinde değerlendirilmiştir. Kimi zaman ise bazı anlayışlarda çıplaklık ahlaksız ve utanç verici olarak kabul edilmiştir. M.Ö. 2.binyılda Anadolu’da siyasi hakimiyet kuran Hititlerin geride bıraktığı çiviyazılı metinlere bakıldığında, bu konunun işleniş biçimine dair çok çeşitli bilgiler olmasa da yine de çıplaklığa dair bazı somut örnekler görülmektedir. Çeşitli Hitit bayramlarında karşılaşılan ve doğal kabul edilen çıplaklık, Hititlerde ritüelistik bir eylem olarak kabul edilmiştir. İncelenen Hitit çiviyazılı metinlere göre çıplak olan görevliler şarkıcılar, dansçılar, ALAN.ZU9, köpek adamlar ve hapiya-adamlardır. Bu görevlilerden bazılarının çıplak performans sergilemesi kimi zaman insanları ve tanrıları güldürmek için bir eğlence biçimi olarak değerlendirilirken, çıplaklığın geçmişte önemli bir yere sahip olan avcılıkla ilgili olabileceğini de düşündürmektedir. Aynı zamanda Hitit dünyasında çıplaklık, bazen aşağılayıcı, küçük düşürücü durumları ifade etse de çıplak kimselerin giydirilmesiyle ilişkili olarak iyilik eyleminin vurgulandığı bazı durumlar da bulunmaktadır. Mitolojide ise olumsuz durumlardan korunmak adına bazen çıplak olan tanrıları giydirmek gerekirken bazen de çıplak tasvir edilen ve bolluk ile bereketi simgeleyen tanrıçaların çıplaklığı kötü kimseleri baştan çıkarmak adına araç olarak kullanılmıştır. Bugün hala tartışmalı bir konu olan çıplaklığın Hitit dünyasına nasıl yansıdığı ise bu çalışmada Hititçe çiviyazılı kaynaklar sayesinde irdelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hititler, Çıplaklar, Hititlerde Çıplak Görevliler, Hitit Bayramlarında Çıplaklık, Hititçe Çiviyazılı Metinler

Kaynakça

• ALP, S., 1999. Hititlerde Şarkı, Müzik ve Dans / Hitit Çağında Anadolu'da Üzüm ve Şarap, Kavaklıdere Kültür Yayınları No:6, Ankara.
• ALP, S., 2003. Hitit Güneşi, Tübitak Yayınları, Ankara.
• ALEXANDER, R. L., 1991. “Šaušga and the Hittite Ivory from Megiddo”, Journal of Near Eastern Studies 50, ss.161-182.
• ARDZINBA, V. 2010. Eskiçağ Anadolu Ayinleri ve Mitleri, Ankara.
• ARIKAN, Y., 2002. “Hitit Belgelerinde Körler”, Anadolu arşivleri/Archivum Anatolicum 4, ss.207-224.
• BALTACIOĞLU, H., 1995a. Alaca Höyük Sfenksli Kapı’ya ait Altı Kült Görevlisi Kabartması Konusunda Bazı Gözlemler, Ankara.
• BALTACIOĞLU, H., 1995b. Alaca Höyük Sfenksli Kapı’ya Ait Bir Kabartma Konusunda Yeni Gözlemler, Ankara.
• BALTACIOĞLU, H., 1996. Alacahöyük Sfenksli Kapıya Ait Üç Kabartmada Saptanan Bir Ünvan ve Kökeni, Anadolu Araştirmalari / Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung 14, ss.93-103.
• BECKMAN, G. - BRYCE, T. - CLINE, E., 2011. The Ahhiyawa Texts, Atlanta.
• BURGIN, J. M., 2019. Functional Differentiation in Hittite Festival Texts. An Analysis of the Old Hittite Manuscripts of the KI.LAM Great Assembly, Studien zu den Boğazköy-Texten 65, Wiesbaden.
• CAMMAROSANO, M., 2006. Il decreto antico-ittita di Pimpira, Firenze.
• DARGA, M., 1992. Hitit Sanatı, İstanbul.
• DURU, R. 2016. Tarım’ dan Yazı’ ya Burdur Yöresi ve Yakın Çevresi’ nin Altıbin Yılı (MÖ 8000- MÖ 2000), Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA), Antalya.
• ERBAŞI, F. S., 2010. “Bir erginleme töreni olarak Haššumaš bayramı”, Süel A. (ed.), 7 Hit Congr VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 25-31 Ağustos 2008 − Acts of the VIIth International Congress of Hittitology, Çorum, August 25-31, 2008, ss.693-702.
• FRIEDRICH, J., 1952-1954. Hethitisches Wörterbuch. Kurzgefasste kritische Sammlung der Deutungen hethitischer Wörter. 1.-4. Lieferung, Heidelberg.
• GILAN, A., 2015. Formen und Inhalte althethitischer Literatur, Texte der Hethiter 29, Heidelberg.
• GRODDEK, D., 2004. Hethitische Texte in Transkription KUB 20, Dresdner Beiträge zur Hethitologie 13, Dresden.
• GRODDEK, D., 2009. Hethitische Texte in Transkription. KUB 2, Dresdner Beiträge zur Hethitologie 30, Wiesbaden.
• GÜTERBOCK, H. G. - HOFFNER, H. A., 1989. The Hittite dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. Vol. L-N, fasc. 4: nai- to nutarnu-, (CHD 3/4) Chicago.
• HAAS, V., 1994. Geschichte der hethitischen Religion, Leiden.
• HODDER, I, 2016. “Ups and Downs at Çatalhöyük 2016”, Çatalhöyük 2016 Archive Report by members of the Çatalhöyük Research Project, ss.7-16.
• KAMMENHUBER, A., 1961. Hippologica Hethitica, Wiesbaden.
• KIRÇIL, Z. N., 2023. Hititçe Çiviyazılı Kaynaklara Göre Tetešhapi ve Kültü, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• KLINGER, J., 2008. “Rituale”, Texte aus der Umwelt des Alten Testaments. Neue Folge. Bd 4. Omina, Orakel, Rituale und Beschwörungen 4: ss.187-206.
• KLOEKHORST, A., 2008. Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon, Leiden.
• KULAÇOĞLU, B. 1992. Tanrılar ve Tanrıçalar, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara.
• KULAKOĞLU F., 2019. “Anadolu’dan Bir Hitit Kült Sahnesinin Akdeniz Kültür Coğrafyasındaki Yeri”, Kültürlerin Bağlantısı Başlangıcından Roma Dönemi Sonuna Kadar Eski Yakın Doğuda Ticaret ve Bölgelerarası İlişkiler, Connecting Cultures Trade and Interconnections in the Ancient Near East from the Beginning until the End of the Roman Period, Editörler/Editors Vasıf Şahoğlu - Müge Şevketoğlu - Yiğit H. Erbil, Anadolu/Anatolia, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dergisi, ss.205-226.
• MARTIN, Ö. S., 2022. Giyim Kuşam ve Çıplaklık: Tarihöncesi Çağlarda Yakındoğu’da Giyim Kültürü, Sakin Kitap, İzmir.
• MARTINO, S. DE, 1984. “Il LÚALAN.ZÚ come “mimo” e come “attore” nei testi ittiti”, Studi micenei ed egeo-anatolici 24: ss.131-148.
• MARTINO, S. DE, 1985. “Nudità rituale e senso del pudore nella letteratura ittita”, Oriens antiquus, Rivista del Centro per le Antichità e la Storia dell’Arte del Vicino Oriente 24: ss.253-262.
• MARTINO, S. DE, 1998-2001. “Nacktheit. A. II. Bei den Hethitern”, Reallexikon der Assyriologie 9: ss.65-66.
• MARTINO, S. DE, 2018. “Nudità di uomini e dèi nell'Anatolia ittita”, M. Barbanera (ed.), Figure del corpo nel mondo antico: ss.45-65.
• MCMAHON, G., 1991. The Hittite State Cult of the Tutelary Deities. Assyriological Studies 25, Chicago.
• MELLAART, J., 1967. Çatal Hüyük A Neolithic Town in Anatolia, McGraw-Hill, New York.
• MILLER, J. L., 2013. Royal Hittite Instructions and Related Administrative Texts, Atlanta.
• MOUTON, A., 2011. “Réflexions autour de la notion de rituel initiatique en Anatolie hittite. Au sujet de la fête haššumaš (CTH 633)”, Journal of Ancient Near Eastern Religions 11: ss.1-38.
• NEU, E., 1996. Das hurritische Epos der Freilassung Bd. 1: Untersuchungen zu einem hurritisch-hethitischen Textensemble aus Ḫattuša, Studien zu den Boğazköy-Texten 32, Wiesbaden.
• ÖZTÜRK, G., 2019. Yeni Kazılar Işığında MÖ. 3. Binyıl’ın Sonunda ve MÖ. 2. Binyıl’ın Başında Kültepe Mühür ve Mühür Baskıları, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• PUHVEL, J., 1991. Hittite Etymological Dictionary, Vol.3: Words beginning with H, Berlin - New York.
• SIEGELOVÁ, J., 1971. Appu-Märchen und Ḫedammu-Mythus, Studien zu den Boğazköy-Texten 14, Wiesbaden.
• SINGER, I., 1983-1984. The Hittite KI.LAM Festival, Studien zu den Boğazköy-Texten 27-28, Wiesbaden.
• SİPAHİ, İ. T., 2014. “Son Yıllardaki Çalışmaların ve Buluntuların Işığında Eski Hitit Kabartmalı Vazoları Üzerine Değerlendirmeler (An Assessment on the Old Hittite Relief Vases in the Light of Recent Research and Materials)”, Anadolu 40, ss.21-43.
• SOFFER, O. - ADOVASIO, J. M. - HYLAND, D. C., 2000. “The “Venus” Figurines”, Textiles, Basketry, Gender, and Status in the Upper Paleolithic. Current Anthropology, Volume 41, Number 4, August-October.
• SOYSAL, O., 1989. Mursili I. - Eine historische Studie. PhD Dissertation, Würzburg.
• SÜEL, A., 1985. Hitit Kaynaklarında Tapınak Görevlileri ile İlgili Bir Direktif Metni, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara.
• TAGGAR-COHEN A., 2006a. Hittite Priesthood, Texte der Hethiter 26, Heidelberg.
• TAGGAR-COHEN A., 2006b. “The NIN.DINGIR in the Hittite Kingdom: A Mesopotamian priestly office in Hatti?”, Altorientalische Forschungen 33, ss.313-327.
• TÜRKOĞLU, S. 2002. Tarih Boyunca Anadolu’da Giyim Kuşam, İstanbul.
• ÜNAL, A., 1998. “Weitere Deutungsversuche der Orthostatenreliefs am Sphinxtor von Alaca Höyük aus philologischer Sicht: Zur Identität des nackten Menschen auf dem Westfries”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri Çorum 16-22 Eylül 1996/Acts of the IIIrd International Congress of Hittitology Çorum, September 16-22: ss.293-604.
• ÜNAL, A., 2007. Multilinguales Handwörterbuch des Hethitischen/A Concise Multilingual Hittite Dictionary / Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü, Hamburg.
• ÜNAL, A., 2016. Hititlerde ve Eski Anadolu Toplumlarında Din, Devlet, Halk ve Eğlence, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• YILDIZ, D., 2022. “Giysilerin Tarihsel Sürecine Genel Bir Bakış”, The Journal of Social Science, Year 6, Volume 6, Number 11.