THE EFFECT on PERCEPTIONS of SELF-SUFFICIENCY of EMPLOYEES of ROLE AMBIGUITY and ROLE CONFLICT in ORGANIZATIONS

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 16 - 34, 30.03.2016

Engin Kanbur , Mustafa Canbek , Kubilay Özyer

Öz

Business environment’s structure which is evolving, developing and being
complicated more, day by day, leads employees to undertake various
roles. While employees striving to perceive the requirements of roles
which they’ve undertaken, occasionally, priorities of these roles could
be confused. The belief of individual’s about his/her self-sufficiency
will acquire strength when he/she recognizes the requirements of his/her
roles, accurately and in case of compatibility to the process of
implementing requirements of roles. In this manner, this study
essentially investigates the affects of role ambiguity and role conflict
on employees’ perceptions of their self-sufficiency. The findings of
this study indicate role ambiguity and role conflict have negative and
significant affect on the perceptions of employees’ self-sufficiency.
Measures taken by managers to overcome role ambiguity and role conflict
can strengthen the perceptions of employees’ self-sufficiency and it can
be said that win-win aproach in the light of Social Exchange Teory,
will fall into place in terms of organization – employee.

Anahtar Kelimeler

Role Ambiguity, Role Conflict, Perceptions of Self-Sufficiency

ÖRGÜTLERDE ROL BELİRSİZLİĞİ VE ROL ÇATIŞMASININ ÇALIŞANLARIN ÖZ-YETERLİLİK ALGILARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Öz

İş dünyasının her geçen gün daha karmaşıklaşan, değişen ve gelişen
yapısı çalışanları farklı roller üstlenmeye yöneltmektedir. Çalışanlar
üstlendikleri bu rollerin gereğini algılamaya çalışırken bazen de bu
rollerin öncelik konumları karışmaktadır. Bireyin kendi yeterliliğine
ilişkin inancının ise üstlenilen rollere atfedilen beklentiler
çalışanlar tarafından net bir biçimde algılandığında ve bu rollerin
yerine getirilmesi sürecinde uyum sağlandığında güçleneceği
düşünülmektedir. Bu bağlamda araştırmada, örgütlerde rol belirsizliği ve
rol çatışmasının çalışanların öz-yeterlilik algıları üzerindeki etkisi
araştırmanın temel sorunsalı olarak incelenmektedir. Araştırmadan elde
edilen bulgular rol belirsizliği ve rol çatışmasının çalışanların
öz-yeterlilik algıları üzerinde negatif yönlü ve belirleyici bir rol
oynadığını göstermektedir. Yöneticilerin gerek rol belirsizliğini
gerekse de rol çatışmasını giderici tedbirler almasının çalışanların
öz-yeterlilik algılarını güçlendireceği ve sosyal mübadele ışığında
kazan-kazan yaklaşımının örgüt- çalışan açısından anlam kazanacağı bu
araştırma ile ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, Öz-yeterlilik Algısı

Kaynakça

• Adıgüzel, O. (2012). İşle İlgili Stres, Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin Beklenen Personel Devri Üzerine Etkisi: Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi. 4(3), 163-169.
• Akbolat, M, Işık, O. ve Uğurluoğlu, Ö. (2011). Sağlık Çalışanlarının Kontrol Odağı, İş Doyumu, Rol Belirsizliği ve Rol Çatışmasının Karşılaştırılması, H.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 29(2), 23-48.
• Akbulut, E. (2006). Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleklerine İlişkin Öz Yeterlik İnançları”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 34-44.
• Akgündüz, Y. (2011). Konaklama İşletmelerinde İş Doyumu, Yaşam Doyumu ve Öz Yeterlilik Arasındaki İlişkinin Analizi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 180-204.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı, Sakarya Kitabevi, İstanbul.
• Aylar, F. ve Aksin A. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlilik İnanç Düzeyleri ve Problem Çözme Becerileri Üzerine Bir Araştırma (Amasya Örneği), Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 299-313.
• Baggerly, J. ve Osborn, D. (2006). School Counselor’s Satisfaction and Commitment: Correlates and Predictors, Professional School Counseling, 9(3), 197-205.
• Bandura, A. (1995). Self-Efficacy in Changing Societies. Edit. Albert Bandura, Cambridge University Pres, Cambridge. Bandura, A. (1993). Perceived Self-Efficacy in Cognitive Development and Functioning, Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
• Basım, N., Erkenekli, M. ve Şeşen, H. (2010). Birey Davranışındaki Kontrol Odağının Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Algısı ile İlişkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma, Amme İdaresi Dergisi, 43(1), 145-165.
• Basım, H. N., Korkmazyürek, H. ve Tokat, A. O. (2008). Çalışanların Öz Yeterlilik Algılamasının Yenilikçilik ve Risk Alma Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 121-130.
• Biddle, B. J. (1961). The Present Status of Role Theory. Social Psychology Laboratory, University of Missouri, Columbia.
• Bolat, İ. O. (2011). Öz Yeterlilik ve Tükenmişlik İlişkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Etkisi, Ege Akademik Bakış, 11(2), 255-266.
• Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development, Harvard University Press, ABD. Cardon, M. S. ve Kirk, C. P. (2015). Entrepreneurial Passion as Mediator of the Self-Efficacy to Persistence Relationship, Entrepreneurship: Theory & Practice, 39(5), 1027-1050.
• Ceylan, A. ve Ulutürk, Y. H. (2006). Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, İş Tatmini ve Performans Arasındaki İlişkiler, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (1), 48-58.
• Çetin, F. ve Fıkırkoca, A. (2010). Rol Ötesi Olumlu Davranışlar Kişisel ve Tutumsal Faktörlerle Öngörülebilir mi?, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4), 41-66.
• Çetin, F. (2011). Örgüt İçi Girişimcilikte Öz Yeterlilik Algısı ve Kontrol Odağının Rolü, Business and Economics Research Journal, 2(3), 69-85.
• Çubukcu, Z. ve Girmen, P. (2007). Öğretmen Adaylarının Sosyal Öz-Yeterlik Algılarının Belirlenmesi, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 57-75.
• Erel, D. (2000). The Concept of Self-Efficacy and Self-Efficacy-Performance Relationship, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 55(4), 13-35.
• Evers, W. J. G., Brouwers, A. ve Tomic, W. (2002). Burnout and Self-Efficacy: A Study on Beliefs When Implementing An Innovative Educational System in the Netherlands, British Journal of Educational Psychology, 72, 227-243.
• Fisher, R. T. (2001). Role Stress, the Type A Behavior Pattern, and External Auditor Job Satisfaction and Performance, Behavioral Research in Accounting, 13(1), 143-170.
• Fried, Y., Shirom, A., Gilboa, S., Cooper, C. (2008). The Mediating Effects of Job Satisfaction and Propensity to Leave on Role Stres-Job Performance Relationships: Combining Meta-Analysis and Structural Equation Modeling”, International Journal of Stress Management, 15, 305-328.
• Gözüm, S. ve Aksayan, S. (1999). Öz-Etkililik-Yeterlilik Ölçeğinin Türkçe Formunun Güvenilirlik ve Geçerliliği, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 2(1), 21-34.
• Greco, A., Steca, P., Pozzi, R., Monzani, D., D’Addario, M., Villani A., Rella, V., Giglio, A., Malfatto, G. ve Parati, G.(2013). Predicting Depression from Illness Severity in Cardiovascular Disease Patients: Self-efficacy Beliefs, Illness Perception, and Perceived Social Support as Mediators, International Journal of Behavioral Medicine, 21, 221-229.
• Hall, S. ve Vance, E. A. (2010). Improving self-efficacy in Statistics: Role of Self-Explanation and Feedback, Journal of Statistics Education, 18(3), 1-22.
• Judeh, M. (2011). Role Ambiguity and Role Conflict as Mediators of the Relationship between Orientation and Organizational Commitment, International Buss. Research, 4(3), 171-181.
• Keller, R. T. (1975). Role Conflict and Ambiguity: Correlates with Job Satisfaction and Values, Personel Psychology, 28, 57-64.
• Kılınç, T. (1991). Rol Çatışmasını Belirleyen Örgütsel Faktörler ve Satış Elemanlarına Yönelik Sektörel Bir Araştırma, İ. Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 20(1-2), 19-34.
• Kim, J. H. ve Park, Y. S. (2015). Effects of Emotional Labor and Self-efficacy on Psychosocial Stress of Nurses, Journal of Korean Academy of Nursing Administration, 21(1), 111-121.
• Köroğlu, Ö., Köroğlu, A. ve Alper, B. (2012). Doğaya Dayalı Gerçekleştirilen Turizm Faaliyetleri İçerisinde Turist Rehberlerinin Rolleri Üzerine Bir İnceleme, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (22), 131-139.
• Lu, H., While, A. ve Barriball, L. (2005). Job Satisfaction among Nurses: A Literature Review, International Journal of Nursing Studies, 42, 211-227.
• Luszczynska, A., Scholz, U. ve Schwarzer, R. (2005). The General Self-Efficacy Scale: Multicultural Validation Studies, The Journal of Psychology, 139 (5), 439-457.
• Luthans, F. (2011). Organizational Behaviour: An Evidence-Based Approach, McGraw-Hill, New York.
• Madera, M. J., Dawson, M. ve Neal, A. J. (2013). Hotel Managers’ Perceived Diversity Climate and Job Satisfaction: The Mediating Effects of Role Ambiguity and Conflict, International Journal of Hospitality Management, 35, 28-34.
• Mazlum, F., Dasta, M. ve Cheraghi, F.(2015). English Teachers’ Self-Efficacy Beliefs and Students Learning Approaches: the Role of Classroom Structure Perception, International Journal of Educational Psychology(IJEP), 4(3), 305-328.
• Meydan, H. C. (2011). İş Tatmini ve Öz-Yeterliliğin Örgüt İçi İç Girişimciliğe Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 25-40.
• Ok, S. (2010). Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu, Rol Çatışması, Rol Belirsizliği ve Bazı Bireysel Özelliklere Göre İncelenmesi, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, III(21), 57-67.
• Ram, N., Khoso, I., Shah, A. A. ve Chandio, R. F. (2011). Role Conflict and Role Ambiguity as Factors in Work Stress among Managers: A Case Study of Manufacturing Sector in Pakistan, Asian Social Science, 7(2), 113-118.
• Rizzo, J. R., House, R. J. ve Lirtzman, S. I. (1970). Role Conflict and Ambiguity in Complex Organizations, Administrative Science Quarterly, 15(2), 150-163.
• Rogers, D. L.(1976). Organizational Antecedents of Role Conflict and Ambiguity in Top-Level Administrators, Administrative Science Quarterly, 21, 598-610.
• Schmidt, S., Roesler, U., Kusserow, T. ve Rau, R. (2014). Uncertainty in The Workplace: Examining Role Ambiguity and Role Conflict, and their Link to Depression-A Meta-Analysis, European Journal of Work and Organizational Psychology, 23(1), 91-106.
• Semadar, A., Robins, G. ve Ferris, G. R. (2006). Comparing the Validity of Multiple Social Effectiveness Constructs in the Prediction of Managerial Job Performance, Journal of Organizational Behaviour, 27, 443-461.
• Siu, O., Spector, P. E., Cooper, C. L. ve Lu, C. (2005). Work Stress, Self-Efficacy, Chinese Work Values, and Work Well-Being in Hong Kong and Beijing, International Journal of Stress Management, 12(3), 274-288.
• Smith, S. A., Kass, S. J., Rotunda, R. J. ve Schneider, S. K. (2006). If at First You Don’t Succeed: Effects of Failure on General and Task-Specific Self-Efficacy and Performance, North American Journal of Psychology, 8 (1), 171-182.
• Solomon, M. R., Surprenant, C., Czepiel, J. A. ve Gutman, E. G. (1985). A Role Theory Perspective on Dyadic Interactions: The Service Encounter, Journal of Marketing, 49(1), 99-111.
• Specht, J. A.(2013). Mentoring Relationships and The Levels of Role Conflict and Role Ambiguity Experienced by Novice Nursing Faculty, Journal of Professional Nursing, 29(5), 25-31.
• Tang, Y. T. ve Chang, C. H. (2010). Impact of Role Ambiguity and Role Conflict on Employee Creativity, African Journal of Business Management, 4(6), 869-881.
• Teh, L. P., Yong, C. C. ve Lin, B. (2014). Multidimensional and Mediating Relationships between TQM, Role Conflict and Role Ambiguity: A Role Theory Perspective, Total Quality Management, 25(12), 1365-1381.
• Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin Öz-yeterlikleri, İş Doyumları, Yaşam Doyumları ve Tükenmişliklerinin İncelenmesi, İlköğretim Online, 10(1), 91-108.
• Topuz, A. (2006), Hemşirelerde Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği, İş Stresi ve Aralarındaki İlişkinin Belirlenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• Tunc, T. ve Kutanis, R. Ö. (2009). Role Conflict, Role Ambiguity, and Burnout in Nurses and Physicians at A University Hospital in Turkey, Nursing and Health Sciences, 11, 410-416.
• Walker, O. C., Churchil, G. A. ve Ford, N. M.(1975). Organizational Determinants of the Industrial Salesman's Role Conflict and Ambiguity, Journal of Marketing, 39, 32-39.
• Yılmaz, A. S. Ekici, (2006). Örgütsel Yaşamda Kamu Çalışanlarının Örgütsel Kaynakları Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11(1), 31-58.