Trade and Foreign Merchants in the Black Sea in the context of Ahdnames (15th and 17th centuries)

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 12, 319 - 336, 01.12.2015

Mikail Acıpınar

Öz

The Black Sea, became an inner sea following the Ottoman conquests in the region after 1453,
had a lively international trade network before the Turkish conquest. The framework of
international trade maintained by Italian traders in the region prior to Turkish dominion was
determined by ahdnames granted to European states as from the second half of the 15th century.
Thus, it was added a special article about Black Sea trade to ahdnames given also to France,
England and Holland as from 16th and 17th centuries, in addition to Italian city states as Venice,
Florence and Genoa. But it is seen that this trade was not completely put into practice during
the centuries due to Ottoman administrator’s distinct attitude to Black Sea. In this context,
some foreign merchant vessels entered the Black Sea were also ejected without trading. In this
article, it will be determined some problematics on international trade in the Black Sea in terms
of extant ahdnames, including that of Florentines granted by the emperor of Trebizond in 1460,
other Ottoman archival documents and sources.

Anahtar Kelimeler

Black Sea, Ahdnames, Trade, Prohibition, European merchants, Ottoman Empire

AHİDNÂMELER ÇERÇEVESİNDE KARADENİZ’DE TİCARET VE YABANCI TÜCCARLARIN DURUMU (XV-XVII. YÜZYILLAR)

Öz

İstanbul’un zaptından sonra gerçekleştirilen Osmanlı fetihleri neticesinde bir iç deniz hüviyetine bürünen Karadeniz, bu tarihten önce uluslararası canlı bir ticaret trafiğine sahipti. Osmanlı hâkimiyetinin tesis edilmesinden önce İtalyan tüccarların hâkim olduğu bölgedeki ticaretin çerçevesi 15. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yabancı devletlere verilen ticari imtiyazlarla çizilmişti. Nitekim Karadeniz’de ticaret yapabilmeleri için Venedik, Floransa ve Ceneviz gibi İtalyan şehir devletlerinin yanı sıra, XVI. ve XVII. yüzyıllardan itibaren Fransa, İngiltere ve Hollanda gibi devletlere bahşedilen ahidnâmelere de bu ticaretle ilgili özel maddeler eklenmişti. Ancak Osmanlı idarecilerinin Karadeniz’e yönelik farklı yaklaşımlarından ötürü söz konusu imtiyazların yüzyıllar boyunca tam olarak uygulanmadığı görülmektedir. Bu bağlamda bölgeye ulaşan yabancı tüccar gemilerinin ise herhangi ticari bir faaliyette bulunamadan Karadeniz’den çıkarıldıkları anlaşılmaktadır. Çalışmamızda, 1460 yılında Trabzon Rum İmparatoru tarafından Floransalılara verilen kapitülasyon da dâhil olmak üzere, mevcut ticari imtiyazlar, Osmanlı arşiv belgeleri ve yabancı kaynaklar üzerinden Karadeniz’de uluslararası ticaret sorunsalı üzerinde bazı tespitlerde bulunulacak; özel durumlar dışında ihracı yasaklanan mallar ve ticari ürünler ele alınarak Osmanlı idaresinin bölgeye bakış açısı değerlendirilecektir

Anahtar Kelimeler

Karadeniz, Ahidname, Ticaret, Yasak, Avrupalı Tüccarlar, Osmanlı Devleti