Mustafa Kemal Paşa'nın Yol Arkadaşlarının Cumhuriyet'in İlanına Tepkileri

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 3, 665 - 675, 28.11.2017

Serkan Ünal

Öz

 Mustafa Kemal Paşa’nın Yol Arkadaşlarının Cumhuriyet’in
İlanı’na Tepkileri

The Reactions Of Mustafa Kemal Pasha’s Companions To The
Proclamation Of The Turkish Repuclic

Özet  

Milli Mücadele’nin yol
haritasını belirleyen kararlar, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a ulaşmasından
bir ay kadar sonra, 1919 yılının Haziran ayında Amasya’da alınmıştı. İşgale
uğrayan vatanın kurtarılması amacıyla Mustafa Kemal Paşa, Milli Mücadele
sırasında işte bu kararların altına imza atan Kâzım Karabekir ve Ali Fuat Paşalar
yanında Eski Bahriye Nazırı Rauf ve Bandırma Vapuru yolcularından Refet Beyler
ile bir yol arkadaşlığı yapmıştı. Bu arkadaşlığın temelleri esas itibarıyla Mütareke
İstanbulu’nda atılmış, Amasya ise bu işin fiilen başladığı yer olmuştu. Milli
Mücadele sırasında yol arkadaşları arasında bir takım sıkıntılar yaşanmış olsa
da, dönemin birleştirici niteliği nedeniyle bir yol ayrılığı yaşanmamıştı. Milli
Mücadele’nin zaferle sona ermesinin ardından yol arkadaşlığını temelinden
sarsacak gelişmeler yaşanacak, Mustafa Kemal Paşa’nın özellikle yeni Türkiye
devletini inşa etmek için düşündüklerini hayata geçirmesi sürecinde bir yol
ayrımına gelinecekti. Bu makale yol
arkadaşlarını yol ayrımına götüren bir gelişme olan Cumhuriyet’in ilanına Mustafa
Kemal Paşa’nın Milli Mücadele sırasındaki yol arkadaşlarının verdiği tepkileri
ele almaktadır.

Anahtar kelimeler: Cumhuriyet, Mustafa
Kemal Atatürk, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele.

Abstract

The decisions in the
course of action of the Turkish National Struggle was taken in Amasya, July
1919, about a month after Mustafa Kemal Pasha’s arrival in Samsun. In Amasya, Mustafa
Kemal set a long term fellowship with Kâzım Karabekir, Rauf, the ex-minister of
navy, Ali Fuat and Refet, one of the passenger of the steamer of Bandırma, who
signed the Amasya Decisions to save the Turkish homeland. The fellowship
actively started in Amasya, but was designed in
İstanbul during the armistice period. Although they had some problems during the
Turkish war of independence, they didn’t come to the end of the road due to the
unifying milieu of the National Movement. In the period started after the final
victory, the fellowship began to crumble and came to the end when Mustafa Kemal
started to put his idea into action in order to establish a new Turkish state.
This article focuses on the  reactions of
Mustafa Kemal’s companions to the proclamation of the Turkish Repuclic, which
is the end of the road for companions.

Key words: Republic, Mustafa Kemal Ataturk, Kâzım
Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele.

Not: Yazar Serkan Ünal’a ait ‘Yol Arkadaşlığından Yol
Ayrımına Amasya Askeri Örgütü’ adlı doktora tezinden üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Mustafa Kemal Atatürk, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele

Kaynakça

• a) Zabıtlar ve Süreli Yayımlar TBMM Zabıt Ceridesi, 12 Ocak 1922. _________________, 30 Ekim 1922. __________________, 1 Kasım 1922. __________________, 24 Ekim 1923. __________________, 29 Ekim 1923. Anadolu’da Yenigün, 29 Teşrîn-i Evvel 1923. ________________, 31 Teşrîn-i Evvel 1923. ________________, 4 Teşrîn-i Sânî 1923. ________________, 13 Teşrîn-i Sânî 1923. ________________, 14 Teşrîn-i Sânî 1923. Hakimiyet-i Milliye, 14 Teşrîn-i Evvel 1923. _______________, 16 Teşrîn-i Evvel 1923. _______________, 28 Teşrîn-i Evvel 1923 _______________, 29 Teşrîn-i Evvel 1923. _______________, 2 Teşrîn-i Sânî 1923. _______________, 11 Teşrîn-i Sânî 1923. _______________, 14 Teşrîn-i Sânî 1923. _______________, 16 Teşrîn-i Sânî 1923. Takvim-i Vakayi, 15 Mayıs 1919. Tercüman-ı Hakikat, 29 Teşrîn-i Evvel 1923. Tevhid-i Efkâr, 14 Teşrîn-i Evvel 1923. ___________, 16 Teşrîn-i Evvel 1923. ___________, 1 Teşrîn-i Sânî 1923. ___________, 7 Teşrîn-i Sânî 1923. b) Kitap ve Makaleler Akşin, S. (2001). Türkiye’nin Yakın Tarihi. Ankara: İmaj Yay. Alpkaya, F. (2009). Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu (1923-1924). İstanbul: İletişim Yay. Atatürk, M.K. (1997). Nutuk. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Atatürk, M.K. (2006). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Atay, F. R. (2004).Çankaya. İstanbul: Pozitif Yay. Aydemir, Ş. S. (1999). Tek Adam. C.II, İstanbul: Remzi Kitabevi. Cebesoy, A. F. (2007). Siyasi Hatıralar-Büyük Zaferden Lozan’a Lozan’dan Cumhuriyete. İstanbul: Temel Yay. Demirel, Y. ve Konur, Osman Zeki (yayına haz.). (2002). CHP Grup Toplantısı Tutanakları (1923-1924), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay. İnönü, İ. (1987). Hatıralar. C.II, İstanbul: Bilgi Yayınevi. Kandemir F. (1963). Rauf Orbay’ın Hatıraları. Yakın Tarihimiz, C.IV, İstanbul :Vatan Gazetecilik ve Matbaacılık T.A.Ş. Kandemir, F. (1965). Hatıraları ve Söyleyemedikleri ile Rauf Orbay. İstanbul: Sinan Matbaası. Karabekir, K. (1991). Paşaların Kavgası. İstanbul: Emre Yay. Karabekir, K. (2008). İstiklâl Harbimiz. C.I-II, İstanbul: Yapı Kredi Yay. Mumcu, U. (haz.). (2009). Kâzım Karabekir Anlatıyor. Ankara: Um:ag Vakfı Yay. Okyar, F. (1980). Üç Devirde Bir Adam. İstanbul: Tercüman Yay. Özdemir, M. (1992). Refet Bele. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara. Özkaya, Y. (1993). Türk Basınında Cumhuriyetin İlanının Öncesi ve Sonrası. Atatürk Yolu Dergisi, 3(11), 279-310. Polat, B. (2014). Milli Mücadele Taraftarlığından Cumhuriyet Karşıtlığına Velid Ebuzziya. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 14(28), 149-174. Süslü, A. ve Balcıoğlu, M. (1999). Atatürk’ün Silah Arkadaşları-Atatürk Araştırma Merkezi Şeref Üyeleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. Turan, Ş. (2009). Türk Devrim Tarihi. C.II, Ankara: Bilgi. Yalçın, E. (2011). Kurtuluş Savaşı Komutanları Ekseninde Cumhuriyet Rejimi Tartışmaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10(22), 115-139.