NEVŞEHİRLİ SADRAZAM DAMAT İBRAHİM PAŞA’NIN BÂNÎLİĞİNDEKİ ÜRGÜP ÇEŞMELERİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 127 - 145, 25.03.2019

Halil Sözlü , Fırat Allak

Öz

 Osmanlı
tarihinde “Nevşehirli” olarak bilinen
Damat İbrahim Paşa, Osmanlı sadrazamları içerisinde adından sıkça söz ettiren
önemli sadrazamlardan biridir. İstanbul’a köyü Muşkara’dan (bugünkü Nevşehir)
gelmiş ve dönemin padişahı III. Ahmet’le yolları kesiştiği andan itibaren
siyasi ve kültürel anlamda önemli işlere imza atmıştır. Kültürel anlamda
yaptığı önemli işlere baktığımızda, başkent İstanbul’un yanı sıra doğduğu yer
olan Nevşehir’de birçok yapı grubunun banîliğini üstlenmiştir. Bu yapı
gruplarının bir kısmını çeşmeler oluşturmaktadır. Bu makalede[1] Damat İbrahim Paşa’nın banîliğini
üstlendiği Nevşehir’in Ürgüp ilçesinde bulunan çeşmeler ele alınıp tanıtılması
amaçlanmıştır. Kitabelerinden anlaşılacağı üzere çeşmeler, Damat İbrahim Paşa
tarafından yaptırılmıştır. İlçede yer alan on çeşmeden üç tanesi günümüze
ulaşamamış, bu çeşmelerin kitabeleri bugün Ürgüp Müzesinde muhafaza
edilmektedir. Çeşmeler taş malzemeden inşa edilmiş, genel olarak sade bir
görünüme sahip olup, az da olsa süsleme öğeleri bulunmaktadır. İncelediğimiz bu
eserler malzeme-teknik ve süsleme bakımından hem kendi içerisinde hem de dönem
içerisindeki yeri karşılaştırılıp değerlendirilmiştir.

---

[1] Bu makale, Yüzüncü Yıl
Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından
desteklenen “Nevşehirli Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın Banîlik Faaliyetleri”
adlı yüksek lisans tezi SOB – 2016  –
YL5530, No’lu Proje kapsamında üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nevşehir, İbrahim Paşa, Banîlik, Ürgüp

Kaynakça

• Aktepe M. (1993). “Damat İbrahim Paşa”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt VIII, 1993, s 441-44.Altınay A. R. (2010). Lale Devri (1718-1730), Birinci Basım, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.Allak F. (2017). Nevşehirli Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın Banîlik Faaliyetleri Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.Arıkan İ, (2013). Nevşehirli Damat İbrahim Paşanın Hayatı ve Devlet Adamlığı, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Bilge A. (1966). Nevşehir ve Lale Devri, Konya.Buz A. (2009). Sokullu’dan Damat Ferite Osmanlı Sadrazamları, İstanbul.Çerçi F. (2003) Damad İbrahim Paşa ve Nevşehir, Birinci Basım, İlya Basım ve Yayınevi, İzmir. Elmacı O. (2008). Ürgüp Tarihi, Birinci Basım, Ürün Yayınları, Ankara. Eravşar O. (1993) Ürgüp ve Çevresindeki Türk-İslam Devri Yapıları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.Erdal Z. (2014). Aksaray’da Türk Devri Mimarisi, Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van. Hakverdioğlu M. (2007). Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’ya Sunulan Kasideler, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van. Koçyiğit F. (2013). Lale Devri İstanbul Çeşmeleri, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.Mutlu M. (2014). Konya’da Su Mimarisi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van. Sözlü H. (2014). Balıkesir’de Türk Devri Mimari Eserleri, Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van. Tektaş N. (2002). Osmanlıda İkinci Adam Saltanatı Sadrazamlar, Birinci Basım, Çatı Kitapları, İstanbul.