Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının Rolü ve Krizlerdeki Etkileri

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 147 - 155, 25.03.2019

Mehmet Günal

Öz

 1990’lı yıllarda farklı ülkelerde yaşanan ekonomik krizler
ve 2008 yılında Amerika’dan dünyaya yayılan küresel ekonomik krizle birlikte
adları daha fazla duyulmaya başlayan rating kuruluşları, dünya finans sektörü
üzerindeki etkileri ve tartışmalı notları nedeniyle sıkça gündeme gelmektedir.
S&P, Moody’s ve Fitch Ratings dünya çapındaki derecelendirme kuruluşları
arasında en büyük oyuncular olarak görülmektedir. Bu üç büyük kuruluş,
özellikle de son 10 yıldır yapmış olduğu derecelendirmelerindeki
tutarsızlıkları ve zamansızlıkları yüzünden birçok politikacı ve yatırımcı
tarafından daha çok tartışılmaya ve sorgulanmaya başlamıştır. Kredi
derecelendirme sektöründe faaliyet gösteren üç büyük şirketin sadece
şirketlere, kuruluşlara ve ülkelere not vererek yatırımcılara ve borçlanıcılara
yardım etmekten ziyade, bazı siyasi amaçlara hizmet ettiği yolunda şüpheler ve
tartışmalar artmıştır. Türkiye açısından baktığımızda 1994 ve 2000-2001 krizlerinde
de rating kuruluşları tartışılmış olmakla birlikte, son dönemde ABD’nin
ülkemize uyguladığı yaptırımlar ve buna bağlı olarak döviz kurlarının ani
yükselişinin de etkisiyle daha çok tartışılır olmuştur. Bu çerçevede,
çalışmamızda rating kuruluşlarına yapılan eleştiriler ve dünyada yaşanan
krizlerdeki etkileri ile Türkiye’ye verdikleri notlar ve etikleri ele
alınmıştır.Dünya üzerinde yaşanan krizler
dikkate alındığında, derecelendirme kuruluşlarının verdiği notların yanıltıcı
olduğu ve bu krizleri önceden öngörme kabiliyetlerinin olmadığı kanısı oluşmuştur.
Yüksek not alan ülkelerin kısa süre sonra finansal krize girmeleri, şirketlerin
iflas etmeleri bu kurumların ekonomik çöküşlerdeki aktörlerden biri olarak
görülmesine neden olmuştur. Bu nedenle son zamanlarda bazı ülkelerin kendi kurdukları
derecelendirme kuruluşlarıyla ya da üç büyük kuruluş dışındaki kuruluşlarla
çalışmaya başladığı gözlemlenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Rating, Kredi Derecelendirme, Rating Kuruluşları, Kriz

Kaynakça

• Amadau, N.R.S. (2009). The Systemic Regulation of Credit Rating Agencies and Rated Markets (Working paper no. 09/129). Washington DC: IMF. Ayaz, M. S. (2013). Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşları: Eleştirel Bir Bakış. Bilgesam. URL: http://www.bilgesam.org/incele/230/-uluslararasi-kredi-derecelendirme-kuruluslari--elestirel-bir-bakis/#.W5JJpkYzbcs Balmumcu, Ö. (2006) Küreselleşme Sürecinde Finansal Krizler ve Kamu Borç Stoku İlişkisi: Türkiye Örneği, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. BDDK. (2007). Sermaye Ölçümü ve Sermaye Standartlarının Uluslararası Düzeyde Uyumlaştırılması (Yeni Basel Sermaye Uzlaşısı) Basel Bankacılık Denetim Komitesi, Uluslararası Ödemeler Bankası, 34-37. Belkıs, S. (2014). Kredi Derecelendirmesi. Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, 7-11. Berber, A. B. (2013). Derecelendirme Kuruluşları, 3-5. URL: http://www.fitchratings.com.tr/ftp/derecelendirme/drc_23.pdf (E.T: 22.02.2009). Boyacıoğlu, M. A. (2005). Bankalarda Derecelendirme (Rating) ve Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Ampirik Bir Çalışma ( Yayımlanmış Doktora Tezi), İstanbul: İktisadi Araştırmalar Vakfı, 114-115. Eren, E. (2010). Derecelendirme Kuruluşları Tarafından Verilen Notlar Sebebiyle Üçüncü Kişilerin Uğrayabileceği Zararlardan Kaynaklanan Sorumluluğun Hukuki Niteliği, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 4(2), 123-124. URL: https://www.bddk.org.tr/websitesi/turkce/Raporlar/BDDK_Dergi/9069erkan.pdf Ganguin, B., Bilardello, J. (2005). Fundamentals Of Corporate Credit Analysis. The McGraw-Hill Companies, 20. Gür, H.T., Öztürk, H. (2011). Ülke Riski, Derecelendirme Kuruluşları, Aksaklıklar ve Yeni Düzenlemeler. Sosyoekonomi Dergisi, 16(16), 69-77. Hoti, S., McAleer M. (2005). Modelling The Riskiness In Country Risk Ratings (First Edition). Netherlands: Elsevier B.V., 2. Jorion, P., Liu, Z., Shi, C. (2004), International Effects of Repulation FD: Evidence From Rating Agencies, University of California, s.7, URL: http://www.merage.uci.edu/~jorion/papers%5CregFD.pdf (E.T: 28.02.2009). Karagöl, E. T., Mıhçıokur, Ü. İ. (2012). Kredi Derecelendirme Kuruluşları: Alternatif Arayışlar, SETA Rapor. Ankara, 18, 28. SEC, Annual Report on Nationally Recognized Statistical Rating Organizations. 2017. URL: https://www.sec.gov/ocr/reportspubs/annual-reports/2017-annual-report-on-nrsros.pdf Meydan, C .(2010) Bağımsız Derecelendirme Şirketlerinin Kurumsal (şirket) Derecelendirme Yaklaşımları Çerçevesinde Bir Derecelendirme Uygulaması. Maliye-Finans Yazıları Dergisi, 86, 4-5. Nye, R. P., Eke, S. (2004). Türkiye’de Kredi Derecelendirmesi, Activeline. 38, 14. Papaikonomou, V. L. (2010). Credit Rating Agencies and Global Financial Crisis Need for a Paradigm Shift in Financial Market Regulation. Studies in Economics and Finance, 27(2), 162-163. Ryan, J. (2012). The Negative Impact of Credit Rating Agencies and Proposals for Better Regulation. Research Division EU Integration Stiftung Wissenschaft and Politik German Institute for International and Security Affairs, Berlin. Setty, G., Dodd, R. (2003). Credit Rating Agencies: Their Impact on Capital Flows to Developing Countries, Financial Policy Forum (Special Policy Report 6). Washington D.C: Derivatives Study Center. Şimşek, E. (2009). Global Krizin Suçlusu Derecelendirme Kuruluşları mı?, 22.04.2009. URL: http://ekonomi.haber7.com/ekonomi/haber/397120-global-krizin-suclusu-derecelendirme-kuruluslari-mi.pdf Toraman, C., Yürük M. F. (2014), Kredi Derecelendirme Kuruluşları ve Finansal Krizlere Etkileri, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (3) 1, 127-154. Yazıcı, M. (2009). Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının Önemi ve Denetimi. Maliye ve Finans Yazıları, 82, 4.