İki Yazarın Hatıraları Üzerine Bir Karşılaştırma: Kırk Yıl ve Edebî Hatıralar’da Hüseyin Cahit Yalçın

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 302 - 311, 17.07.2020

Can Şen

Öz

Karşılaştırmalı edebiyat incelemeleri büyük ölçüde hikâye, roman, tiyatro gibi kurmaca türler ile şiir üzerine yapılmaktadır. Bu makalemizde daha farklı olarak iki yazarın hatıralarını karşılaştırmalı olarak değerlendireceğiz. Türk edebiyatında Servet-i Fünûn dönemi üzerine yapılan çalışmalarda önemli birer kaynak olan Halit Ziya Uşaklıgil’in Kırk Yıl (1936) ve Hüseyin Cahit Yalçın’ın Edebî Hatıralar (1935) eserlerini ele alacağımız çalışmamızda Hüseyin Cahit Yalçın’ın Halit Ziya’nın hatıralarında nasıl yer aldığını kendi hatıralarıyla karşılaştırarak irdelemeye çalışacağız.
Servet-i Fünûn hareketi içerisinde hikâye ve roman yazarı olarak yer alan Hüseyin Cahit Yalçın’ın edebî hayatı üzerine hazırlanan çalışmalar diğer Servet-i Fünûn yazarlarına kıyasla daha kısıtlıdır. Bunda Hüseyin Cahit Yalçın’ın yazarlığının Halit Ziya ve Mehmet Rauf’un gölgesinde kalması kadar onun II. Meşrutiyet’ten sonra gazetecilik ve siyasete yönelmesi sebebiyle bu tarihten sonra edebiyatla bağlarının zayıflaması da etkilidir. O, II. Meşrutiyet’ten itibaren daha ziyade polemikçi bir gazeteci ve siyasî bir figür olarak Türk tarihinde yer almıştır.
Birden çok eseri karşılaştırmalı olarak değerlendirmenin sunacağı eleştirel mesafe ve nesnellik imkânından yararlanmayı amaçladığımız makalemizde Hüseyin Cahit’in Servet-i Fünûn dönemi faaliyetlerine eğilerek onun edebî kişiliği üzerine yapılan incelemelere katkıda bulunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Cahit Yalçın, Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünûn, Hatıra, Karşılaştırmalı Edebiyat

A Comparison on The Memoirs of Two Authors: Hüseyin Cahit Yalçın in Kırk Yıl (Forty Years) and Edebî Hatıralar (Literary Memoirs)

Öz

Comparative studies of literature are mostly carried out on poetry and fictional genres such as stories, novels, and theatre. However, in this paper, the memoirs of two authors will be evaluated comparatively. In this study, where Kırk Yıl (Forty Years, 1936) by Halit Ziya Uşaklıgil and Edebî Hatıralar (Literary Memoirs, 1935) by Hüseyin Cahit Yalçın, which are important resources for the studies conducted on the Servet-i Fünûn period in Turkish Literature, will be discussed, we will try to examine how Hüseyin Cahit Yalçın is involved in Halit Ziya’s memoirs by comparing it with his own memoirs.
Studies conducted on the literary life of Hüseyin Cahit Yalçın, who takes part as a story writer and a novelist in the movement of Servet-i Fünûn, are more limited compared to other writers of Servet-i Fünûn movement. Both the fact that the writing of Hüseyin Cahit Yalçın was overshadowed by Halit Ziya and Mehmet Rauf, and that his ties with literature weakened after he went into journalism and politics after the 2nd Constitutional Era were effective in this. He appeared in Turkish history as a polemicist journalist and a political figure after the 2nd Constitutional Era.
In this paper, which aims to benefit from the critical distance and objectivity offered by evaluating multiple works comparatively, we will try to contribute to the studies Hüseyin Cahit Yalçın’s literary identity by focusing on the activities of Servet-i Fünûn.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Cahit Yalçın, Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünûn, Memoir, Comparative Literature

Kaynakça

• Akar, Ş. K. - Karakoç, İ. (2004). Siyasî Tarih Kaynağı Olarak Hatırat ve Gezi Notları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), 383-421.
• Aytaç, G. (1997). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Aytaç, G. (2016). Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2019). Fikret. İstanbul: Everest Yayınları.
• Çetin, N. (2012). Nesir Türleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çığrı Yıldırım, A. (2018). Servet-i Fünûn Romanında Trajik Durum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Enginün, İ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gözütok, T. (2016). Hüseyin Cahit’in Hayal İçinde Romanı Üzerine Bazı Notlar. Delice, H. İ. (Ed.) Bartın Üniversitesi Uluslararası Edebiyat ve Toplum Sempozyumu Bildiriler Kitabı 1. Cilt içinde (s. 251-262). Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları.
• Gülşen, H. (2014). Şahabettin Süleyman’ın Tenkidat-ı Edebiyelerinde Hippolyte Taine Tesiri. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Huyugüzel, Ö. F. (1984). Hüseyin Cahit Yalçın’ın Hayatı ve Edebî Eserleri Üzerinde Bir Araştırma. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Huyugüzel, Ö. F. (2004). Halit Ziya Uşaklıgil. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İnci, H. (2011). Hüseyin Câhid Yalçın’ı Hikâyeleriyle Hatırlamak. Şahin, Ö. (Haz.) Hüseyin Cahit Yalçın, Seçme Hikâyeler içinde (s. 7-8). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Okay, O. (2017). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özdemir, E. (1994). Yazınsal Türler. Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Şahin, V. (2019). Hüseyin Cahit Yalçın ve “Hayâl İçinde” Kurgusal Bir Evren. Aşkaroğlu, V. (Ed.) 2. Uluslararası Dergi Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s. 88-102). Giresun.
• Tarım, R. (2003). Mehmed Rauf. TDV İslâm Ansiklopedisi, 28, 515-517.
• Tümer, C. Ş. (1994). “Mektep” Mecmuası - Tahlilî Fihrist, İnceleme ve Seçilmiş Yazılar (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Uşaklıgil, H. Z. (2017). Kırk Yıl. Uçman, A. (Haz.). İstanbul: YKY.
• Yalçın, H. C. (1935). Edebî Hatıralar. İstanbul: Akşam Kitaphanesi Neşriyatı.