1980 Darbesinden 28 Şubat Post Modern Darbe Süreci ve Sonrası Giresun’da Milli Görüş Hareketi: Refah Partisi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 521 - 542, 02.08.2022

Ali Yılmaz

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1102155

Öz

Türkiye’de kendisini daha muhafazakâr ve dindar sayanların desteğini alan Necmettin Erbakan, 1980 öncesi başbakan yardımcısı olarak Türk insanına hizmet imkânı bulmuştur. Yeni söylemleri ile halkın teveccühünü kazanan Erbakan, 1980 askeri darbesiyle hem partisi kapatılmış hem de kendisi ve yakın çalışma arkadaşlarının çoğu siyasi yasaklı olmuştur. Sıradan bir parti olmaktan öte bir dava partisi olarak kapatıldıktan sonra yeni oluşan şartlarda da seçmen kitlesini kaybetmemek için çeşitli argümanlar geliştirerek bütün illerde sempatizanlarını bir arada ve dinamik tutmaya çalışmıştır. Sıkıyönetim sürecinden demokrasiye geçişle birlikte Milli Görüş hareketi de siyasi arenada Refah Partisi ile yoluna devam etmiştir. Necmettin Erbakan, 1980 sonrası dünyadaki ekonomik gelişmeleri de iyi tahlil ederek “Adil Düzen” mottosu ile siyasal arenada yeni bir söylem geliştirmiştir. Türkiye’yi güçlü ve lider ülke yapma vaadi, İslam birliği ideali, millilik, antiemperyalizm ve antisiyonizm söylemleri insanlar arasında kabul görmüştür. Ayrıca cemaat ve tarikatlara göre daha kuşatıcı ve ümmetçi duruşu, köyden kente göçte varoşlarda ezilen kesimin sözcülüğüne soyunması bu hareketi daha da güçlendirmiştir. O, askeri yönetim sonrası partileşme sürecinde 1980 öncesi Milli Selamet Partisinden İzmir milletvekili adayı Turgut Özal’ın kurduğu Anavatan Partisinin 1980 sonrası iktidara gelmesinin zorluklarını aşarak 1996 yılında koalisyonun başbakanı olarak hükümete gelip millete hizmet etme fırsatı bulmuştur. Bu çalışmada, Milli Görüş hareketinin devamı olan Refah Partisinin Giresun ili özelinde kuruluşu, yapılanması ve iktidar süreci ile iktidardan uzaklaştırılma süreci irdelenecektir. Refah Partisi, ilk seçimlere 1984 yerel seçimleriyle girmiş, her ne kadar bu seçimlerde Türkiye ortalamasının altında bir oy alınmış olsa bile sonraki girdiği bütün seçimlerde oy oranlarını artırarak Giresun’da Türkiye ortalamasının üzerinde oy almıştır. Bu başarının altında yatan sebep, 1980 öncesinde sahalarda olmayan kadınların sahalara inmesi, medyayı daha etkin kullanma, tarikat-siyaset çatışmasının Giresun’a yansımamasıdır. Hareketin gençlik yapılanması olarak kurulan Milli Gençlik Vakfı ve diğer sivil toplum örgütleri çalışmalarıyla 28 Şubat 1997 post modern darbe sürecinde iktidar etme ve sonraki süreç Giresun özelinde değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Milli Görüş, Adil Düzen, Refah Partisi, 28 Şubat, Giresun

National Vision Movement in Giresun from the 1980 Coup to the Post-Modern Coup Process of February 28 and the Aftermath: The Welfare Party

Öz

Necmettin Erbakan, supported in Turkey by those who considered themselves as more conservative and religious, had the opportunity to serve the people of Turkey in the capacity of Deputy Prime Minister before 1980. Erbakan's new discourse had won him the favor of the public; however, in the wake of the 1980 military coup, his party was closed down and he, along with most of his close colleagues, was banned from politics. After his party, which was a party with a cause rather than an ordinary one, was closed down, he tried to keep his sympathizers united and active by developing various arguments in order to preserve his electorate in the newly developing conditions. In conjunction with the transition from martial law to democracy, the National Vision Movement continued its course in the political arena with the Welfare Party. Necmettin Erbakan cultivated a new discourse in politics with the motto of "Fair Order" by successfully analyzing the economic developments in the world after 1980. His promise to make Turkey a strong and prominent country, his ideals of Islamic unity, his discourse of nationalism, anti-imperialism and anti-Zionism were accepted by the public. Additionally, his more comprehensive and Pan-Islamist stance compared to the religious jamaats and sects, and the fact that he undertook to be the voice of the people who suffered in the slums following rural-to-urban migration, strengthened the movement. The Motherland Party, founded by Turgut Ozal, who had been the National Salvation Party's Izmir candidate for the parliament before 1980, faced some difficulties while coming into power after 1980, following the military administration. Erbakan surpassed those difficulties, acquired a position in the government as the prime minister of the coalition in 1996 and served the nation. This study explores the establishment and structuring of the Welfare Party, a continuation of the National Vision Movement, in Giresun, as well as the process of its coming to power and later being removed from it. The first elections the Welfare Party took part in were the local elections of 1984, and although the votes it received were below the country average that year, the party increased its vote rates in all subsequent elections and received more votes than the Turkey average in Giresun. The reasons behind this success are that women, who had not been active in politics before 1980, began to participate more, the media was used more effectively, and Giresun was not affected by the conflict between religious sects and politics. This study will examine the efforts of the National Youth Foundation, established as the youth organization of the movement, and other non-governmental organizations during and after the February 28, 1997 post-modern coup process in the context of Giresun.

Anahtar Kelimeler

National Vision, Fair Order, the Welfare Party, February 28, Giresun

Kaynakça

• Aktürk, H. Turhan, F. (2017). İslam Birliğine Giden Yolda Hac İbadeti: Milli Görüş ve Hac, Turkish Studies, 12 (8), 378-392.
• Andaç, H. (2006). 28 Şubat Sürecinde Ordu, Medya ve Siyasal İktidar Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Arslan, A., Yürüşen, M. (1996) “İslam, Adalet ve Refah Partisi Üzerine”, Liberal Düşünce Dergisi, 1 (3), 4-12.
• Baykal, Ö., Çaha, Ö. (2020). Milli Görüş Hareketi ve Sivil Toplum, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 17 (60), 138-163.
• Bayramoğlu, A. (2007). 28 Şubat Bir Müdahalenin Güncesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bulaç, A. (2009). Göçün ve Kentin Siyaseti (MNP’den SP’ye Milli Görüş Partileri), İstanbul: Çıra Yayınları.
• Çağlar, İ. (2016). Tevarüs Etmemiş Gelenek: Süleymancılık, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 2 (2), 1-10.
• Çelebi, B. M. (2019). Sosyal Bölünmeler Sonucu Ortaya Çıkan Siyasal Partilerin ve Milli Görüş Hareketi: MSP VE RP Örneği, İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 1 (1), 34-53.
• Coşkun, C. Yanar E. (2020). Milli Görüş ve Adalet ve Kalkınma Partisi: Süreklilik ve Kopuşlar, Akademik İzdüşüm Dergisi, 5 (2), 266-280.
• Erbakan, N. (2002). Türkiye ve Ekonomi, İstanbul: Milli Gazete Yayınları.
• Erbakan, N. (2014). “MSP İkinci Büyük Kongresi Konuşması” (ed. Tacettin Çetinkaya) Prof. Dr. Necmettin Erbakan Külliyatı, Ankara: MGV Yayınları.
• Erdoğan, M. (2006). 28 Şubat Darbesi (ed. Birey Yayıncılık), 28 Şubat Postmodern Bir Darbenin Sosyal ve Siyasal Analizi”, İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Gündoğan, M. (2022). “Erbakan Hoca ve Adil Düzen”, Necmettin Erbakan, Ed: Kemal Şamlıoğlu, İstanbul: Yeni Devir Matbaacılık ve Gazetecilik A.Ş.
• John, W. C. (2014). Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımlar, trc. Selçuk Beşir Demir, Ankara: Eğiten Kitap.
• Turan, A. (1998). Said-i Nursî ve Nurculuk, Ondokuzmayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10 (10),15-24.
• Özdemir, H. (2015). 28 Şubat Süreci Arifesinde ve Ertesinde İki Milli Görüş Partisi: Refah Partisi-Fazilet Partisi (Karşılaştırmalı Bir Analiz), Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (2), 165-193. Yavuz, M. H. (2005). Milli Görüş Hareketi: Muhalif ve Modernist Gelenek, (ed. Bora T, Gültekingil M. ), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık, 6. Cilt, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, A. (2021)1980 Öncesi Giresun’da Milli Görüş Hareketinin Panoraması, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (23), 322-341.
• Yılmaz, S. (2016). Milli Görüş Hareketi: Toplumsal Hareketlerde Çerçeve Değişimi Etkisi, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5 (4), 1164-1185.
• YSK. (tarih yok). 1983-2007 yılları arasında yapılan Milletvekilleri genel seçimleri. 07.04.2022 tarihinde https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/Milletvekili/1983-2007/Giresun.pdf adresinden alındı.
• YSK. (tarih yok). 1984-1994 yılları arasında yapılan Mahalli genel seçimleri. 07.04.2022 tarihinde https://www.ysk.gov.tr/tr/mahalli-idareler-genel-secimleri-arsivi/2650 adresinden alındı.
• 24 Aralık 1995 Refah Partisi Seçim Beyannamesi (Özet). 07.04.2022 tarihinde https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/763 adresinden alındı.