Özbekistan’da Din Eğitimi ve Kadîm Bir Eğitim Merkezi: Kökeldaş Medresesi

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 411 - 428, 23.03.2023

Yılmaz Cankaloğlu

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1185659

Öz

Özbekistan 85-96/705-715 yıllarında Emevî hükümdarı Kuteybe b. Müslim tarafından fethedilmiştir. Bölgeye İslâm’ın girişinden sonra bu bereketli topraklar üzerinde birçok eğitim kurumunun temeli atılmış ve bilim dünyasına yön vermiş yüzlerce bilim ve fikir adamı bu topraklarda yetişmiştir. Bölgede kurulan medreselerde özellikle Fıkıh, Hadis, Tefsir, Tasavvuf, Arapça ve Kelam alanlarında yetişmiş ve alanlarında ekol olmuş birçok ilim adamı yetişmiştir. Birlikte yaşama kültürü bakımından çok başarılı bir ülke olan Özbekistan’da özellikle bağımsızlıktan sonra farklı etnik gruplar huzur ve güven içinde bir arada yaşamaktadır. Irk ve din yönünden çok renkli bir dokuya sahip olan ülkede Özbek halkının tamamına yakını Sünnî Müslümanlardan oluşmaktadır.
Kökeldaş medresesi Özbekistan’ın başkenti Taşkent şehrinde eğitim ve öğretime aktif olarak devam eden medreselerdendir. Medrese, 1551-1575 yılları arasında inşa edilmiştir. Özel bir mimârî özelliğe sahip olan medrese Taşkent şehrinin merkezinde yer almaktadır. Tarih boyunca birçok ilim adamının yetişmesinde büyük payı olan medrese aynı zamanda kervansaray olarak da kullanılmıştır. Günümüzde Ortaöğretim İslâm Bilim Yurdu olarak hizmet veren eğitim kurumu halen Özbekistan’ın en gözde ilim merkezlerinden biri sayılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Taşkent, Medrese, Kökeldaş Medresesi, Özbekistan, Eğitim

Religious Education in Uzbekistan and an Ancient Education Center: Kokeldash Madrasah

Öz

Uzbekistan, was conquered by the Umayyad ruler Kuteybe b. Muslim in the years of 85-96 / 705-715. After the arriving of Islam to the region, many educational institutions was established on these fertile lands and hundreds of scientists and intellectuals who gave direction to the world of science grew up in these lands. Many scholars who were educated in the fields of Fiqh, Hadith, Tafsir, Sufism, Arabic and Kalam and became leader in their fields were trained in the madrasahs established in the region. In Uzbekistan, which is a very successful country in terms of living together, different ethnic groups have been living together in peace and security since the independence. In the country, which has a very colorful texture in terms of race and religion, almost all of the Uzbek people consist of Sunni Muslims. Kokeldash madrasah is one of the madrasas that actively continues education and training in the capital city of Uzbekistan, Tashkent. The madrasah was built between 1551 and 1575. The madrasa, which has a special architectural feature, is located in the center of the city of Tashkent. The madrasa, which had a great share in the training of many scholars throughout history, was also used as a caravanserai. Today, the institution serving as the Secondary Education Islamic Science Center is still considered one of the most popular science centers of Uzbekistan

Anahtar Kelimeler

Tashkent, Madrasa, Kokeldash Madrasa, Uzbekistan, Education

Kaynakça

• İnatov, Babamurad. (2011). Özbegim Âbideleri, 49-50
• Munavvarov, Zohidulla. (2019). Features of The Religious And Spiritual Policy Of The Republic Of Uzbekistan: Current Trends, “Journal Social-Economic and Humanitarian Research”, 4/6.
• Özaydın, Abdulkerim. (2012). Türkler’in İslâmiyeti Kabulü. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C.47. İstanbul: TDV Yayınları, 478.
• Saray, Mehmet. (1993). Özbek Türkleri Tarihi, 56-57.
• Sultanov, Omor A. (2009). “Muhammed Salih Hoca ve O’nun Tarih-i Cedidâyi Taşkent Eseri,” 145.
• Tangirov, Obid. (2017). XIX. Asır Sonu XX. Asır Başlarında Taşkent Şehrinin Yerel Eğitim Müesseseleri Tarihi, 38.
• Taşdemirci, Ersoy. (1988). “Medreselerin Doğuş Kaynakları ve İlk Zamanları”, Erciyes Üniversitesi SBE Dergisi, 2-269.
• Bennigsen, Alexandre K. (1997). Sovyetler Birliğinde İslâmî Uyanış ve Bazı Gelişmeler. 56.
• Bozkurt, Nebi. (2012). Medrese Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C.28. İstanbul: TDV Yayınları, 323.
• Erol, Mehmet Seyfettin. (2002). Özbekistan Cumhuriyeti, XIX, 641.
• Hasanboyev, Ötkir (2014). Özbekistan’da Devlet ve Din Münasebetleri. 30-108.
• Hilgers, Irene. (2006). The Regulation and Control of Religious Pluralism İn Uzbekistan, The Postsocioloist Religious Question (Ed: Hann, Chriss), Munster, 87.