Kurumsal Yönetim ve Finansal Performans: Borsa İstanbul Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 2279 - 2306, 24.07.2023

Yasin Kılıçlı , Emrullah Kıpçak

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1105106

Öz

Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul BIST-XTUMY endeksinde yer alan firmaların kurumsal yönetim uygulamalarının finansal performansları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Bu çalışmada, finansal olmayan 240 firma incelenmiştir. Bu firmaların 2020 yılı verileri analizlere dâhil edilmiştir. Çalışmada, çoklu regresyon analizi yöntemi kullanılmıştır. Sahiplik yapısı, yönetim kurulu büyüklüğü, yönetim kurulunun bağımsızlığı, denetim komitesi, kadın sayısı oranı ve CEO ikiliği olmak üzere altı kurumsal yönetim değişkeni kullanılmıştır. Ayrıca, firmaların finansal performanslarını ölçmek için ise ROA (aktif karlılık oranı), ROE (öz sermaye karlılık oranı) ve Tobin Q oranı kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, kurumsal yönetim değişkenlerinden sadece CEO ikiliği ROA üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkiye sahiptir. ROE üzerinde ise sadece, sahiplik yapısı ve denetim komitesi değişkenleri anlamlı bir etki göstermektedir. Ayrıca, yönetim kurulu büyüklüğü ve yönetim kurulunun bağımsızlığı değişkenleri Tobin Q oranı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kurumsal yönetim, finansal performans, ROA, ROE, Tobin Q, BIST

Corporate Governance and Financial Performance: A Review on Borsa Istanbul

Öz

The objective of this study is to examine the impact of corporate governance practices on the financial performance of companies included in the Borsa Istanbul BIST-XTUMY Index. In this study, 240 non-financial firms were examined. The data of these companies for the year 2020 are included in the analysis. Multiple regression analysis method was used in the study. Six corporate governance variables were used: ownership structure, the board size, board independence, audit committee, the proportion of number women, and CEO duality. In addition, ROA (return on assets), ROE (return on equity) and Tobin Q ratios were used to measure the financial performance of companies. As a result of the analysis, only CEO duality among corporate governance variables has a positive and significant effect on ROA. On the other hand, only the ownership structure and audit committee variables have a significant effect on ROE. In addition, it was concluded that the board size variables and board independence had a significant effect on the Tobin Q ratio.

Anahtar Kelimeler

Corporate Governance, Financial Performance, ROA, ROE, Tobin Q, BIST

Kaynakça

• Aggarwal, P. (2013). Impact of Corporate Governance on Corporate Financial Performance. IOSR Journal of Business and Management, 13(3), 1–5. https://doi.org/10.9790/487x-1330105.
• Akın, A. (2004). Mülkiyet Sahipliğinden Kaynaklanan Yönetim Hakkının Devri Açısından Post-Modern Yönetsel Kontrol Yaklaşımları ve Stratejileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22, 127–148. https://doi.org/10.18070/euiibfd.89449.
• Al-Matari, E. M., Al-Swidi, A. K., & Fadzil, F. H. B. (2014). Audit committee characteristics and executive committee characteristics and firm performance in Oman: Empirical study. Asian Social Science, 10(12), 98–113. https://doi.org/10.5539/ass.v10n12p98.
• Alp, A., & Kılıç, S. (2014). Kurumsal Yönetim - Nasıl Yönetilmeli. Doğan Kitap.
• Aminu, I. M., & Shariff, M. N. M. (2014). Strategic Orientation, Access to Finance, Business Environment and SMEs Performance in Nigeria: Data Screening and Preliminary Analysis. European Journal of Business and Management, 6(35), 124-131.
• Anderson, R. C., Mansi, S. A., & Reeb, D. M. (2004). Board Characteristics, Accounting Report Integrity, and The Cost of Debt. Journal of Accounting and Economics, 37(3), 315–342. https://doi.org/10.1016/j.jacceco.2004.01.004.
• Andriana, A., & Panggabean, R. R. (2017). The Effect of Good Corporate Governance and Environmental Performance on Financial Performance of the Proper Listed Company on Indonesia Stock Exchange. Binus Business Review, 8(1), 1-8. https://doi.org/10.21512/bbr.v8i1.1757.
• Atılgan, Ö. (2017). Yönetim Kurulu Büyüklüğü, Bağımsız Üye Oranı ve Kadın Üye Oranı İle Finansal Performans İlişkisi. Dokuz Eylul Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 32(2), 315-354. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2017322654.
• Aygün, M., & İç, S. (2010). Genel Müdürün Aynı Zamanda Yönetim Kurulu Üyesi Olması Firma Performansını Etkiler mi? Muhasebe ve Finansman Dergisi, 47, 192–201.
• Aytekin, M., & Sönmez, A. R. (2016). Kurumsal Yönetim Uygulamalarının İşletme Performansına Etkisi. Journal of Turkish Social Sciences Research, 1(2), 30–39.
• Bayrakdaroğlu, A. (2010). “Mülkiyet Yapısı ve Finansal Performans: İMKB Örneği.” Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(2), 11-20.
• Bhagat, S., & Bolton, B. (2008). Corporate governance and firm performance. Journal of Corporate Finance, 14(3), 257-273. https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2008.03.006.
• Christensen, J., Kent, P., & Stewart, J. (2010). Corporate Governance and Company Performance in Australia. Australian Accounting Review, 20(4), 372-386. https://doi.org/10.1111/j.1835-2561.2010.00108.x
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2021). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları (6. Baskı). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786055885670.
• Davidson, R., Goodwin-Stewart, J., & Kent, P. (2005). Internal governance structures and earnings management. Accounting and Finance, 45(2), 241-267. https://doi.org/10.1111/j.1467-629x.2004.00132.x
• Doğan, M. (2018). Kurumsal Yönetimin Teorik Temelleri. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 1(1), 84–96.
• Doğan, M., & Topal, Y. (2015). Karlılığı Belirleyen Finansal Faktörler: BIST’te İşlem Gören İmalat Sanayi Firmaları Üzerine Bir Araştırma. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 53-64. https://doi.org/10.17541/oeybd.26157.
• Donaldson, L., & Davis, J. H. (1991). Stewardship Theory or Agency Theory: CEO Governance and Shareholder Returns. Australian Journal of Management, 16(1), 49–65. https://doi.org/10.1177/031289629101600103.
• Ehikioya, B. I. (2009). Corporate governance structure and firm performance in developing economies: Evidence from Nigeria. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 9(3), 231-243. https://doi.org/10.1108/14720700910964307.
• Ergin, H., Sevim, Ş., & Eliuz, A. (2008). Kurumsal Yönetimin Öğesi Olarak Denetim Komitesinin Etkinliği ve İMKB’ye Kayıtlı Şirketlerde Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 25, 1-22.
• Ersoy, E., Bayrakdaroğlu, A., & Şamıloğlu, F. (2011). Türkiye’de Kurumsal Yönetim ve Firma Performansı (Tobin-Q ve Anormal Getiri) Arasındaki İlişkinin Analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 48(554), 71-84.
• Fama, E. F., & Jensen, M. C. (1983). Agency Problems and Residual Claims. The Journal of Law and Economics, 26(2), 327-349. https://doi.org/10.1086/467038.
• Fuzi, S. F. S., Halim, S. A. A., & Julizaerma, M. K. (2016). Board Independence and Firm Performance. Procedia Economics and Finance, 37, 460-465. https://doi.org/10.1016/s2212-5671(16)30152-6.
• Gillan, S. L. (2006). Recent Developments in Corporate Governance: An Overview. In Journal of Corporate Finance (Vol. 12, Issue 3, pp. 381–402). https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2005.11.002.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz (5th ed.). Seçkin Yayıncılık. Hayes, A. (2015). Q ratio (Tobin’s Q ratio). Investopedia.
• Jensen, M. C., & Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3(4), 305-360. https://doi.org/10.1016/0304-405X(76)90026-X
• Karan, M. B., & Sağlam, M. (2019). Küçük ve Orta Ölçekli Şirketlerde Finansal Performans ve Kurumsal Yönetim İlişkisi: Borsa İstanbul Gelişen Şirketler Piyasası Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylul Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 34(4), 583-598. https://doi.org/10.24988/ije.2019344845.
• Kılıç, M., & Ayrıçay, Y. (2018). Yönetim Kurulu ve Sahiplik Yapısının Finansal Performans Üzerindeki Etkisi: BIST İmalat Sanayi Sektöründe Bir Alan Araştırması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 177-192. https://doi.org/10.32709/akusosbil.399362.
• Kyere, M., & Ausloos, M. (2020). Corporate governance and firms financial performance in the United Kingdom. International Journal of Finance and Economics, 26(2), 1871–1885. https://doi.org/10.1002/ijfe.1883.
• Omran, M. M., Bolbol, A., & Fatheldin, A. (2008). Corporate governance and firm performance in Arab equity markets: Does ownership concentration matter? International Review of Law and Economics, 28(1), 32-45. https://doi.org/10.1016/j.irle.2007.12.001.
• Önder, Ş., & Kavak, N. N. (2019). Sigorta Şirketlerinde Kurumsal Yönetim Ve Finansal Performans Arasındaki İlişki. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 170-183.
• Saygili, E. E., & Acar, E. (2016). Finansal Performans ve Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notları: Borsa İstanbul Kurumsal Yönetim Endeksi 2013-2014 Yılları Karşılaştırması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(Özel Sayı-1), 625–671.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi: Analiz ve Raporlaştırma (2nd ed.). Anı Yayıncılık.
• Syriopoulos, T., & Tsatsaronis, M. (2012). Corporate Governance Mechanisms and Financial Performance: CEO Duality in Shipping Firms. Eurasian Business Review, 2(1), 1-30. https://doi.org/10.14208/BF03353805.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı (M. Baloğlu (ed.); 6th ed.). Nobel Yayıncılık.
• Topaloğlu, E. E., & Nur, T. (2016). Nakit Dönüşüm Süresinin Finansal Performansa Etkisi: Kurumsal Yönetim Endeksinde Bir Uygulama. Akademik Bakış Dergisi, 53, 304–317.
• Tükenmez, N. M., Gençyürek, A. G., & Karakelleoğlu, M. İ. (2017). Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notlarının Şirketlerin Finansal Performansı Üzerindeki Etkisi. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1-18.
• Tutkavul, K., & Karahan, F. (2021). Lojistik Regresyon Analizi ile İşletmelerde Finansal Başarısızlığın Tahmin Edilmesi: BIST Sınai Endeksi’nde Bir Uygulama. Mali Çözüm, 31(165), 45–60.
• Williams, R. J., Fadil, P. A., & Armstrong, R. W. (2005). Top management team tenure and corporate illegal activity: The moderating influence of board size. Journal of Managerial Issues, 17(4), 479-493.
• Yıldırım, M., & Demireli, E. (2009). Kurumsal Yönetim, Mülkiyet ve Control Yapıları ve Şirketlerin Finansal Performanslarına Etkileri (İMKB İmalat Sanayi Örneği). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 46(532), 81-96.
• Zahra, S. A., & Pearce, J. A. (1989). Boards of Directors and Corporate Financial Performance: A Review and Integrative Model. Journal of Management, 15(2), 291-334. https://doi.org/10.1177/014920638901500208.