Salgın Hastalıkların Amerikalı Kadın Misyoner Kurbanları

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 1589 - 1616, 24.07.2023

Ayşegül Kuş , Gülbadi Alan

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1218857

Öz

Salgın hastalıklar insanlık tarihinde daima önemli bir yer teşkil etmiş, dönem dönem devletlerin, toplumların ve insanların bireysel, sosyal ve ekonomik yaşamlarını derinden etkilemiştir. Uygarlıkların kesişim noktasında bulunan ve ticari geçiş hatlarında yer alan toplumlar, etkileşimin yoğunluğu yüzünden salgınlardan daha fazla etkilenmişlerdir. Bu yüzden olsa gerek, üç kıtanın birleştiği ve ticaret yolları üzerindeki Anadolu, geçmişten günümüze daima salgınlarla yüz yüze gelmiştir. Bu salgınların yoğun olduğu zaman dilimlerinden birisi de, Amerikan Board’un Osmanlı topraklarında misyonerlik çalışmaları yürüttüğü 1820 yılından Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına kadar devam eden süreçtir. Bu yüzden salgının etkilerinin, yerli düşünürlerin yanında misyonerlerce de dillendirildiği ve Amerikan Board raporlarına bile konu olduğu görülür. Hatta kaynaklara yansıdığı kadarıyla kimi misyonerlerin, görev yaptıkları şehirlerde maruz kaldıkları bazı salgın hastalıklar yüzünden hayatlarını kaybettikleri görülmektedir.
İşte bu araştırma, Amerikan Board örgütü adına çalışan, bir ideal uğruna ülkelerini terk ederek Osmanlı topraklarına gelen ve salgın hastalıklar yüzünden yaşamını yitiren (evli ya da bekâr) kadın misyonerlerin konu edinmektedir. Konu öncelikle Amerikan Board örgütünün kendi belgelerinde yer alan bilgiler, yine bu örgütün yayınlamış olduğu Yıllık Raporlardaki kayıtlar ve örgütün “The Missionary Herald” adlı yayın organında yer alan yazılar ile Osmanlı Arşivinde konuyla ilgili tespit edilen belgeler üzerinden ortaya konulacaktır. Çalışmanın amacı, anılan belgeler ışığında, salgın hastalıklardan Osmanlı topraklarında hayatların kaybeden kadın misyonerlerin hem kimliklerin hem de hangi salgın hastalıktan öldüklerini ortaya koymak ve böylece alan yazına bazı katkılar sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

19. yüzyıl, salgın, kadın, misyoner., American Board

American Female Missionary Victims of Epidemics

Öz

Epidemics have always played an important role in human history and have deeply affected the individual, social and economic lives of states, communities and people. The communities located at the crossing point of civilizations and being on trade transition routes have been more affected by epidemics due to the intensity of interaction. This is probably why Anatolia has always faced epidemics from past to present. One of the time periods when these epidemics are intense is the process from 1820 to the end of the World War I. It is known that the American Board missionary organization was operating in the Ottoman lands during these epidemic times. For this reason, it is seen that the effects of the epidemic were voiced by missionaries, and even became the subject of American Board reports.
This study is about the female missionaries (married or single) who worked on behalf of the American Board organization, who left their country for an ideal, came to the Ottoman lands and lost their lives due to some epidemics. First of all, the subject of the study will be revealed through the information in the documents of the American Board, the articles in the Board’s publication called "The Missionary Herald". In the light of the aforementioned documents, the aim of the study is to both reveal the identities of the women missionaries who lost their lives in the Ottoman lands due to some epidemic diseases and also to relate which disease they died from, and thus to make some contributions to the literature.

Anahtar Kelimeler

19th century, epidemic, female, American Board, missionary

Kaynakça

• Hacımustafaoğlu, M. (2018). Enfeksiyon hastalıklarında pratiğinde salgın tanımlanması. J Pediatr Inf, 12, 172-3. Hastings, P. R. & Saunders, K. D. (2016). Reviewing the history of pandemic influenza: understanding patterns of emergenceand transmission. Pathogens, 5(66), 2-19. https://doi.org/10.3390/pathogens5040066
• Humphrey, S.J. (1889). Two decades of the woman’s board of missions of the interior 1868-1888. Chicago. İnan, U. (2015). Osmanlı Devleti’nde Almanların Protestan misyonerlik faaliyetleri. Ankara: TTK Yayınları.
• Karaimamoğlu, T. (2021). Orta çağ Avrupası’nda salgın hastalıklar. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Karatepe, M. (1999). I. Dünya Savaşı’nda Kafkas cephesinde Tifüs. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kılıç, Orhan (2004) Eskiçağdan yakınçağa genel hatlarıyla dünyada ve Osmanlı Devleti’nde salgın hastalıklar. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Kuş, A. (2018). Tozer’in Turkish Armenia and Eastern Asia Minor adlı yapıtnda Yozgat ve çevresinde yaşanan kıtlığın (1873-1875) sosyo- ekonomik nedenleri, OTAM, 44, 107-132.
• Mamelund, S. E. (2008). Influenza, historical (Ed. K. Heggenhougen and S. Quah). International Encyclopedia of Public Health 3 içinde (ss. 597-609). San Diego: Academic Press.