Çoğul anlamlarıyla sinemada hastane yapıları ve sinematik mekân olarak işlevleri

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 1135 - 1151, 30.09.2024

Mehmet Şener

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1455755

Öz

Yaşamın merkezinde yer alan sağlık, hastalık ve ölüm gibi olguların insanlar tarafından en yoğun deneyimlendiği yapıların başında gelen hastaneler, gerek toplumsal hayatta gerekse insan psikolojisinde, işlevsel kimliklerinin ötesinde anlamlar kazanmış sosyal unsurlardır. Büyük ölçekli ve karmaşık yapılar olan ve çeşitlik arz eden bireysel ve soysal deneyimlere imkan sunan mekanlar barındıran hastaneler, bu yönleriyle sinema için zengin sinematografik ve mekansal alternatifler sunan yapı tipleridir. Makalede, hastanede geçen sinema filmlerinin sahne bazlı analizleri yapılarak, bu yapıların mekansal ve işlevsel özelliklerinin bir filmi hangi yönlerden etkilediğini ve sinematografik bağlamda ne gibi roller üstlendiğini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Hastane mekanlarının sinemada karşımıza çıkan karakteristik özelliklerini ve değişkenlik içeren yönlerini kapsayıcı bir şekilde ele alabilme adına, birbirinden farklı türler olan ve hastanelerde geçen korku-gerilim ve komedi-dram türünde filmler, hikayeleri ve mekansal özellikleri bağlamında masaya yatırılmıştır. Çalışma sonucunda karşımıza çıkan en temel husus, hastanenin bazen bütününün, bazen de alt birimlerinin sinematik unsurlar vasıtasıyla ve mekansal özelliklerinin etkisiyle değişkenlik arz eden kimliklere evrilerek çoğul anlamlar kazandığı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hastane, Sinema, Hastane mekanları, Sinematik mekan, Çoğul anlam

Hospital buildings in cinema with their plural meanings and their functions as cinematic spaces

Öz

Yaşamın merkezinde yer alan sağlık, hastalık ve ölüm gibi olguların insanlar tarafından en yoğun deneyimlendiği yapıların başında gelen hastaneler, gerek toplumsal hayatta gerekse insan psikolojisinde, işlevsel kimliklerinin ötesinde anlamlar kazanmış sosyal unsurlardır. Büyük ölçekli ve karmaşık yapılar olan ve çeşitlik arz eden bireysel ve soysal deneyimlere imkan sunan mekanlar barındıran hastaneler, bu yönleriyle sinema için zengin sinematografik ve mekansal alternatifler sunan yapı tipleridir. Makalede, hastanede geçen sinema filmlerinin sahne bazlı analizleri yapılarak, bu yapıların mekansal ve işlevsel özelliklerinin bir filmi hangi yönlerden etkilediğini ve sinematografik bağlamda ne gibi roller üstlendiğini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Hastane mekanlarının sinemada karşımıza çıkan karakteristik özelliklerini ve değişkenlik içeren yönlerini kapsayıcı bir şekilde ele alabilme adına, birbirinden farklı türler olan ve hastanelerde geçen korku-gerilim ve komedi-dram türünde filmler, hikayeleri ve mekansal özellikleri bağlamında masaya yatırılmıştır. Çalışma sonucunda karşımıza çıkan en temel husus, hastanenin bazen bütününün, bazen de alt birimlerinin sinematik unsurlar vasıtasıyla ve mekansal özelliklerinin etkisiyle değişkenlik arz eden kimliklere evrilerek çoğul anlamlar kazandığı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hastane, Sinema, Hastane mekanları, Sinematik mekan, Çoğul anlam

Kaynakça

• Arpacı, M. (2016). Foucault, biyopolitika ve biyotarih: Tarihsel çalışma alanları olarak tıp, beden ve nüfus. ViraVerita, 3, 80-97.
• Bačun, N. (2023). Cinematic Space in-between Reality and Fiction, in Holmlid, S., Rodrigues, V., Westin, C., Krogh, P. G., Mäkelä, M., Svanaes, D., Wikberg-Nilsson, Å (eds.), Nordes 2023, 12-14 June, Linköping University, Norrköping, Sweden. DRS Digital Library, https://doi.org/10.21606/nordes.2023.131
• Boğa, A. & Kayahan, C. (2021). Hastanelerin teknik performans ölçümünde veri zarflama analizi ve türkiye örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 944-955.
• Beşgen, A. & Köseoğlu, Ş. (2019). Sinema-mimarlık arakesitinde bir mekâna dokunmak: Sine-tasarım atölyesi, SineFilozofi Dergisi, Özel Sayı, 26-52.
• Demir, Ö. B. (2018). Bir "Tıp Felsefesi" için Derkenar (V): Foucault, klinik ve medikalizasyon, https://www.birikimdergisi.com/guncel/9069/bir-tip-felsefesi-icin-derkenar-vfoucault-klinik-ve-medikalizasyon, Erişim Tarihi: 23.08.2023.
• D’ottavio, Alberto E. & Garcia Sanchez, J. E. & Garcia Sanchez, E. (2019). The cinema as a fostering tool for health area undergraduates, RevMed Cine [Internet], 15(2), 101-105.
• Foucault, M. (2006). Kliniğin doğuşu, (Çev: İnci Malak Uysal), Ankara: Epos Yayınları.
• Foucault, M. (2007). The incorporation of the hospital into modern technology. Jeremy W. Crampton & Stuart Elden (Ed.), Space, knowledge and power: Foucault and geography içinde (141-153). (Çev: Edgard Knowlton Jr., William J. King, and Stuart Elden). London: Ashgate.
• Kılınç, T. (2010). Patch Adams: Anarşist Palyaço Doktor!, http://www.fikiratolyesi.com/patch-adams-anarsist-palyaco-doktor/, Erişim Tarihi: 26.08.2023.
• Mardorossian, C.M. (2003). Laboring women, coaching men: Masculinity and childbirth education in the contemporary United States. Hypatia, 18 (3), 113-134.
• Park, H.Y. (2007). Hospital space interpreted according to Heidegger’s concepts of care and dwelling. Med Humanities, 50, 135-143. doi:10.1136/medhum-2023-012696
• Segal, S. (2007). The masculinization project of hospital birth practices and Hollywood cinema. Gender: Power and Authority, eSharp, 9, 1-18.
• Sipos, M. T. (2010). Horror film aesthetics – creating the visual language of fear. Jefferson, North Carolina and London: McFarland & Company, Inc. Yayınevi.
• Verderber, S. (2014). Exploring healthcare architecture through the medium of film: Motives and techniques. Archnet-IJAR, International Journal of Architectural Research, 8(1), 29-49.
• Yıldırım, K. & Muslu, M. S. (2006). Poliklinik bekleme alanlarında çevresel faktörlerin kullanıcıların fonksiyonel ve algı-davranışsal performansına etkisi: Gazi hastanesi çocuk polikliniği. Politeknik Dergisi, 9(1), 39-51.
• Yürür, F. (2019). Tek mekânlık filmler, Perseus Yayınevi, Ankara.