60-71 aylık çocuklara uygulanan müzik etkinliklerinin mekânsal algı becerilerine etkisinin incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 4, 1556 - 1576, 21.12.2024

Ceylan Özbek Ayaz , Belma Tuğrul

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1512529

Öz

Bu araştırmada okul öncesi dönemdeki çocuklara yönelik hazırlanan müzik etkinliklerinin mekânsal algı becerilerine etkisi incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 eğitim öğretim yılında Tekirdağ Süleymanpaşa’da Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi anaokullarında eğitim gören 60-71 aylık 47 çocuk oluşturmaktadır. Çalışmada; nicel ve nitel araştırma yöntemlerini içeren karma araştırma yöntemlerinden sıralı açıklayıcı desen kullanılmıştır.
Araştırmada nicel veriler öğrencilere uygulanan Mekânsal Algı Gözlem Formu ile nitel verileri ise araştırmacılar tarafından geliştirilen ve deney grubunun öğretmenine uygulanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır.
Ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen modelinin kullanıldığı araştırmada deney grubuna 8 hafta boyunca haftada 3 gün müzik eğitim programı uygulanırken kontrol grubuna ise MEB okul öncesi eğitim müfredatı uygulanmaya devam edilmiştir.
Araştırmada elde edilen veriler bağımsız gruplar için t-test ve bağımlı gruplar için t-test teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir.
Araştırma sonuçları deney grubunda yer alan çocukların mekânsal algı puanlarının kontrol grubuna oranla yüksek olduğunu göstermektedir. Bu bulgudan hareketle ve deney grubunun öğretmeniyle yapılan görüşme sonuçlarına göre müzik etkinliklerinin mekânsal algı becerilerini geliştirmek için kullanılabilecek etkili bir uygulama olduğu belirlenmiştir. Okul öncesi dönemdeki çocukların mekânsal algı becerilerini geliştirmeye yönelik olarak müzik etkinliklerinin programda daha çok yer alması gerektiği düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi, mekânsal algı, müzik

Etik Beyan

Yapılan bu çalışmada araştırma etiği ilkeleri gözetilerek gerekli etik kurul izinleri alınmıştır. Etik kurul izni kapsamında; T.C. İstanbul Aydın Üniversitesi Rektörlüğü Eğitim Bilimleri Etik Kurulu’ndan 12.12.2023 tarihli ve 2023/12 sayılı kararına ilişkin E-45379966-100-123677 sayılı belge alınmıştır.

Investigation of the effects of music activity programs on spatial perception skills in preschool children

Öz

This study examines the impact of music activities prepared for preschool children on their spatial perception skills. The study group consisted of 47 children aged 60-71 months who were enrolled in public kindergartens under the Ministry of National Education in Tekirdağ Süleymanpaşa during the 2023-2024 academic year.
A sequential explanatory design, one of the mixed research methods incorporating both quantitative and qualitative research methods, was used in this study.
Quantitative data were collected using the Spatial Perception Observation Form administered to the students, while qualitative data were gathered through a semi-structured interview form developed by the researchers and conducted with the teacher of the experimental group.
In the study which employed a pretest-posttest control group experimental design, a music education program was applied to the experimental group 3 days a week for 8 weeks, while the Ministry of National Education's pre-school education curriculum continued to be applied to the control group.
The data obtained in the study were analyzed using t-test techniques for independent groups and t-test techniques for dependent groups.
The research results indicate that the spatial perception scores of the children in the experimental group are higher than those in the control group. Based on this finding and the results of the interview with the teacher of the experimental group, it was determined that musical activities are an effective practice for improving spatial perception skills. It is suggested that musical activities should be included more in the program to enhance the spatial perception skills of preschool children.

Anahtar Kelimeler

Preschool, spatial perception, music

Kaynakça

• Aheadi, A., Dixon, P. & Glover, S. (2010). A limiting feature of the Mozart effect: Listening enhances mental rotation abilities in non-musicians but not musicians. Psychology of Music, 38(1), 107–117. https://doi.org/10.1177/0305735609336057
• Alkouri, Z. (2022). Developing spatial abilities in young children: Implications for early childhood education. Cogent Education, 9(1), 1-9. https://doi.org/10.1080/2331186X.2022.2083471
• Annemarie, N. (2008). Utilizing music to teach basic spatial concepts to preschool children: the impact on acquisition. [Master's Theses]. Ball State University, USA.
• Aral, N., Gürsoy, F., Yıldız Bıçakçı, M., & Aysu, B. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin müzik etkinlikleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 21-31.
• Avşalak, K. (2008). Okul öncesi dönem 60-72 aylık çocuklara uygulanan müzik eğitiminin kavram gelişimi üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Bell, T. P., McIntyre, K. A., & Hadley, R. (2016). Listening to classical music results in a positive correlation between spatial reasoning and mindfulness. Psychomusicology: Music, Mind and Brain, 26(3), 226–235. https://doi.org/10.1037/pmu0000139
• Bilhartz, T. D., Bruhn, R. A., & Olson, J. E. (1999). The effect of early music training on child cognitive development. Journal of Applied Developmental Psychology, 20(4), 615–636. https://doi.org/10.1016/S0193-3973(99)00033-7
• Bishop, A. J. (2016). Family and transitions. T. Meaney, O. Helenius, M. L. Johansson, T. Lange & A. Wernberg (Eds), Mathematics education in the early years (pp. 42–136). Switzerland: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-23935-4
• Bolat, E. Y. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin müzik etkinlikleri konusundaki görüşlerinin belirlenmesi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 6(35), 2073-2096. https://doi.org/10.7816/idil-06-35-11
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. Ç., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2024). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Casey, B. M., Andrews, N., Schindler, H., Kersh, J. E., Samper, A., & Copley, J. (2008). The development of spatial skills through interventions involving block building activities. Cognition and Instruction, 26(3), 269–309. https://doi.org/10.1080/07370000802177177
• Castillo, D. B., & Espinosa, A.A. (2014). Effects of music on the spatial reasoning skills of grade-one pupils. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 1, 73-83. https://www.ijlter.org/index.php/ijlter/article/view/12
• Charlesworth, R., & Lind, K. (2013). Math and science for young children. 7th Revised Edition, US: Wadsworth Publishing Co. Inc.
• Cheek J. M., & Smith L.R. (1999). ‘Music training and mathematics achievement’. Adolescence, 34(136), 759–761.https://www.proquest.com/docview/195929825?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true&sourcetype=Scholarly%20Journals
• Cheng, Y., Liu, J., & Ouyang, S. (2022, April 23-24). The effect of music rhythm intervention on spatial reasoning [Konferans oturumu]. 3rd International Conference on Advances in Social Sciences and Sustainable Development, Madrid, Spain. https://www.clausiuspress.com/conference/proceeding/ASSSD2022.html
• Clements, D. (2004). Geometric and spatial thinking in early childhood education. D. H. Clements, J. Sarama, & A. M. DiBiase (Ed.), Engaging Young Children in Mathematics: Standards for Early Childhood Mathematics Education içinde (pp. 267–297). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. http://dx.doi.org/10.4324/9781410609236
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education (6th ed.). New York, NY: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203029053
• Copley, J. V. (2000). Geometry and spatial sense in the early childhood curriculum. The Young Juanita V. Copley (Ed.), Child and mathematics içinde (3rd ed., pp. 105-124). National Association for the Education of Young Children.
• Costa-Giomi, E. (1999). The effects of three years of piano instruction on children’s cognitive development. Journal of Research in Music Education, 47(3), 198–212. https://doi.org/10.2307/3345779
• Creswell, J. W., & Plano-Clark, V. L. (2020). Karma yöntem araştırmaları (Y. Dede & S.B. Demir, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Črnčrec, R., Wilson, S. J., & Prior, M. (2006). No evidence for the Mozart effect in children. Music Perception, 23(4), 305-317. https://doi.org/10.1525/mp.2006.23.4.305
• Çaylı, R.A. (2022). Okul öncesi öğretmenlerin uyguladıkları müzik etkinliklerine yönelik bir inceleme [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Çolak, F. G. (2021). Okul öncesi dönemi çocuklar için uzamsal düşünme becerileri testinin geliştirilmesi ve çocukların uzamsal düşünme becerilerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Degé, F., Patscheke, H., & Schwarzer, G. (2022). The influence of music training on motoric inhibition in German preschool children. Musicae Scientiae, 26(1), 172-184. https://doi.org/10.1177/1029864920938432
• Değirmenci, Y., Bulut, A., & Kuzey, M. (2021). Okul öncesi öğrencilerinin mekân algısı ve yön becerilerine yönelik öğretmen görüşlerinin İncelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(31), 21-38. https://doi.org/10.35675/befdergi.069069
• Deleş, B., & Kaytez, N. (2020). Çocuk gelişiminde müziğin yeri ve önemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(10), 133-142.
• Dere, Z. (2008). Ankara İl merkezindeki anasınıflarında görev yapan öğretmenlerin müzik eğitiminde yaşadıkları sorunların incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Eser, C. (2010). Okul öncesi müzik eğitimi. Erişim tarihi: 28.06.2024, http://www.esermuzik.com.tr/okul-oncesi-muzik-egitimi
• Flohr, J. W., Miller, D. C., & Persellin, D. (1998). Quantitative EEG responses to music stimuli. [Konferans oturumu]. Music Educators National Conference, Phoenix, Arizona.
• Franklin M., Moore, K., Yip, C., Jonides, J., Rattray, K., & Moher, J. (2008). The effects of musical training on verbal memory. Psychology of Music, 36(3), 353–365. https://doi.org/10.1177/0305735607086044
• Gersmehl, P. J., & Gersmehl, C.A. (2007). Spatial thinking by young children: neurologic evidence for early development and “educability,” Journal of Geography, 106(5), 181-191. https://doi.org/10.1080/00221340701809108
• Grandin, T., Peterson, M., & Shaw, G. (1998). Spatial-temporal versus language-analytic reasoning: The role of music training. Arts Education Policy Review, 99(6), 11–14. https://doi.org/10.1080/10632919809599481
• Graziano, A. B., Peterson, M., & Shaw, G. L. (1999). Enhanced learning of proportional math through music training and spatial-temporal training. Neurol Res. 21(2), 139-152. https://doi.org/10.1080/01616412.1999.11740910
• Gromko, J. E., & Poorman, A. S. (1998). The effect of music training on preschoolers' spatial-temporal task performance. Journal of Research in Music Education, 46(2), 173-181. https://doi.org/10.2307/3345621
• Güdek, G., & Öziskender, G. (2013). Orff yaklaşımı ile yapılan okul öncesi müzik eğitiminin öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişimine etkileri. Journal of Turkish Studies, 8(3), 213- 232. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4312
• Gül, G., & Bozkaya, İ. (2014). Okul öncesi öğretmenliği lisans programının müzik eğitimi açısından değerlendirilmesi: Uludağ Üniversitesi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 995-1008.
• Güler, N. (2006). Okul öncesi öğretmenlerin müzik etkinliklerini gerçekleştirme durumları ve eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Hallam, S. & Himonides, E. (2022). Music, spatial reasoning and mathematical performance. The power of music: An exploration of the evidence içinde (pp. 107-132). Open Book Publishers. https://doi.org/10.11647/obp.0292.05
• Hansen, D., & Bernstore, E. (2002). Linking music learning to reading instruction. Music Educators Journal, 88(5), 17-52. http://dx.doi.org/10.2307/3399821
• Hanson, M. B. (2003). Effects of sequenced Kodaly literacy-based music instruction on the spatial reasoning skills of kindergarten students. Research and Issues in Music Education, 1(1). https://commons.lib.jmu.edu/rime/vol1/iss1/4
• Hawes, Z., Moss, J., Caswell, B., & Poliszczuk, D. (2015). Effects of mental rotation training on children’s spatial and mathematics performance: A randomized controlled study. Trends in Neuroscience and Education, 4(3), 60-68. http://dx.doi.org/10.1016/j.tine.2015.05.001
• Hawes, Z., Moss, J., Caswell, B., Naqvi, S., & MacKinnon, S. (2017). Enhancing children's spatial and numerical skills through a dynamic spatial approach to early geometry instruction: Effects of a 32-week intervention. Cognition and Instruction, 35(3), 236–264. http://dx.doi.org/10.1080/07370008.2017.1323902
• Hetland, L. (2000). Listening to music enhances spatial-temporal reasoning: Evidence for the “Mozart-Effect.” The Journal of Aesthetic Education, 34, 105–148. https://doi.org/10.2307/3333640
• Holmes, S., & Hallam, S. (2017). The impact of participation in music on learning mathematics. London Review of Education, 15(3), 425-438. http://dx.doi.org/10.18546/LRE.15.3.07
• Hui, K. (2006). Mozart effect in preschool children? Early Child Development and Care, 176(3 ve 4), 411–419. http://dx.doi.org/10.1080/03004430500147540
• Husain, G., Thompson, W. F., & Schellenberg, E.G. (2002). Effects of musical tempo and mode on arousal, mood, and spatial abilities. Music Perception, 20 (2), 151—171. https://doi.org/10.1525/mp.2002.20.2.151
• Jackman, H. L. (2005). Early Childhood Education Curriculum (Third Edition), US: Thomson Delmar Learning
• Jirout, J. J., & Newcombe, N. S. (2015). Building Blocks for Developing Spatial Skills: Evidence from a Large, Representative U.S. Sample. Psychological Science, 26(3), 302–310. https://doi.org/10.1177/0956797614563338
• Iulianetti, A.M. (2016). Preschoolers’ use of verbal and musical strategies for solving a spatial reasoning task. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Seton Hall University Dissertations and Theses 2152. https://scholarship.shu.edu/dissertations/2152
• Karadeniz, M. H. (2014). Okul öncesi çocuklarda mekânsal ilişkiler: Harita örnekleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1757-1774.
• Kaya, S., & Ayan, B. E. (2016). Okul öncesinde müzik ve hareketin öğrenme üzerindeki etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 463-480. https://doi.org/10.17556/jef.04848
• Kılıç, Z., & Yorulmaz, A. (2023). Examination of movement skills, geometry and spatial perceptions: children in the preschool period. Southeast Asia Early Childhood, 12(1), 98-116. https://doi.org/10.37134/saecj.vol12.1.8.2023
• Koca, Ş. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin müzik öğretimine yönelik özyeterlik düzeylerinin incelenmesi. Fine Arts, 8(1), 164–175.
• Koçak, Ö. (2016). Üç boyutlu çizgi filmlerin okul öncesi çocukların mekânda konumla ilgili kavram gelişimine etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Köse, A. (2005). Anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların şekil-mekan-yön kavramları eğitimlerinde müzik etkinliklerinin etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Lee, J., Lee, J. O., & Collins, D. (2009). Enhancing children's spatial sense using tangrams. Childhood Education, 86(2), 92–94. https://doi.org/10.1080/00094056.2010.10523120
• Levine, S. C., Ratliff, K. R., Huttenlocher, J., & Cannon, J. (2012). Early puzzle play: a predictor of preschoolers' spatial transformation skill. Developmental Psychology, 48(2), 530-557. https://doi.org/10.1037/a0025913
• Likouri, A., Klonari, A., & Flouris, G. (2017). Relationship of pupils’ spatial perception and ability with their performance in Geography. RIGEO, 7 (2), 154–170. Retrieved from http://www.rigeo.org/vol7no2 /Number2Summer/ RIGEOV7-N2-2.pdf
• Lin, H., & Hsieh, H. Y. (2011, July 9 - 14). The effect of music on spatial ability. Internationalization, Design and Global Development [Konferans oturumu]. Proceedings of the 4th international conference on Internationalization, design and global development, Orlando, USA. https://dl.acm.org/doi/proceedings/10.5555/2028768
• Linn, M. C., & Petersen, A. C. (1985). Emergence and characterization of sex differences in spatial ability: A Meta-Analysis. Child Development, 56(6), 1479–1498. https://doi.org/10.2307/1130467
• McCluskey, C., Kilderry, A., Mulligan, J., & Kinnear, V. (2023). The role of movement in young children’s spatial experiences: A review of early childhood mathematics education research. Mathematics Education Research Journal, 1–29. https://doi.org/10.1007/s13394-023-00446-0
• McKelvie, P., & Low, J. (2002). Listening to Mozart does not improve children’s spatial ability: Final curtains for the Mozart effect. British Journal of Developmental Psychology, 20(2), 241–258. http://dx.doi.org/10.1348/026151002166433
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage. https://vivauniversity.wordpress.com/wp-content/uploads/2013/11/milesandhuberman1994.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Millî eğitim bakanlığı okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• Nagy, E., Evans, D., Masterton, C., Cameron, C., & Urban, V. (2021). The effect of music on fine motor and spatial-motor skills. http://dx.doi.org/10.31234/osf.io/dnfjb
• Newcombe, N. S., & Frick, A. (2010). Early education for spatial intelligence: Why, what, and how. Mind, Brain, and Education, 4(3), 102–111. https://doi.org/10.1111/j.1751-228X.2010.01089.x
• Newman, J, Rosenbach, J. H., Burns, K. L., Latimer, B. C., Matocha, H. R., & Vogt, E. R. (1995). An experimental test of "the Mozart effect": Does listening to his music improve spatial ability? Perceptual and Motor Skills, 81(3),1379–1387. https://psycnet.apa.org/doi/10.2466/pms.1995.81.3f.1379
• Nolen, J. L. (2003). Multiple intelligences in the classroom. Education, 124(1), 115–119.
• Ömeroğlu, E., Ersoy, Ö., Tezel-Şahin, F., Kandır, A., & Turla, A. (2003). Müziğin okul öncesi eğitimde kullanılması. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Özdemir, A. A. (2011). Mekânsal beceri eğitim programının okul öncesi dönem çocuklarının becerilerine etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Özen, H., & Yıldız, G. (2018, September, 13-15). Okul öncesi öğretmenlerinin müzik etkinliklerine ilişkin görüşleri. [Konferans oturumu]. Erte Congress, 2nd International Education Research and Teacher Education Congress, Aydın.
• Özkut, B., & Kaya, Ö. (2012). İlköğretim Okullarında görev yapan okulöncesi öğretmenlerinin lisans döneminde aldıkları müzik eğitiminin mesleki yaşantılarına olan etkilerinin incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 1(1), 167-179.
• Patton. M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Persellin, D. (1999). The effect of Orff-based, time-intensive music instruction on spatial-temporal task performance of young children. Texas Music Education Research, 79-84. https://digitalcommons.trinity.edu/music_faculty/17/
• Rauscher, F. H., Shaw, G. L., Levine, Ky, K. N., & Wright, E. L. (1994, August 12-16). Music and spatial task performance: A Causal Relationship. [Konferans oturumu]. The 102nd Annual Meeting of the American Psychological Association, Los Angeles, CA.
• Rauscher, F. H. (1999). Music exposure and the development of spatial intelligence in children. Bulletin of the Council for Research in Music Education.142, 35-47. https://www.jstor.org/stable/40319006
• Rauscher, F. H., & Hinton, S.C. (2006). The Mozart effect: Music listening is not music instruction. Educational Psychologist, 41(4), 233–238. http://dx.doi.org/10.1207/s15326985ep4104_3
• Rauscher, F. H., & Zupan, M. A. (2000). Classroom keyboard instruction improves kindergarten children's spatial-temporal performance: A field experiment. Early Childhood Research Quarterly, 15(2), 215–228. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/S0885-2006(00)00050-8
• Rauscher, F. H., Shaw, G. L., Levine, L. J., Wright, E. L., Dennis, W. R., & Newcomb, R. L. (1997). Music training causes long-term enhancement of preschool children's spatial-temporal reasoning. Neurol Res. 19(1), 2-8. https://doi.org/10.1080/01616412.1997.11740765
• Rauscher, F. H., Shaw G. L., & Ky, K. N. (1993). Music and spatial task performance. Nature, 365, 611. https://doi.org/10.1038/365611a0
• Salı, G., Akkol, M. L., & Oğuz, V. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin müzik etkinliklerinde yaşadığı sorunlar. Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 79-100. http://dx.doi.org/10.5578/JSS.7042
• Sanders, E. (2012). Investigating the relationship between musical training and mathematical thinking in children. Procedia- Social and Behavioral Sciences 55, 1134–1143. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.607
• Schellenberg, E. G. (2004). Music Lessons Enhance IQ. Psychological Science, 15(8), 511-514. https://doi.org/10.1111/j.0956-7976.2004.00711.x
• Shaw, G. L. (2000, August 24–26). Revolution in math education fueled by music training. [Konferans oturumu]. Beyond the soundbite: Arts Education and Academic Outcomes. Los Angeles, California. https://www.getty.edu/foundation/pdfs/soundbite.pdf
• Sığırtmaç, A. (2002). Okul öncesi dönemde müzik eğitimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(9), 30-39.
• Sittiprapaporn, W. (2012). The musician’s brain. Journal of Biological Sciences, 12, 367-375. http://dx.doi.org/10.3923/jbs.2012.367.375
• Soydan, S. (2014). Türkiye, Amerika ve Avusturya’da görev yapan öğretmenlerin okul öncesi coğrafya öğretimi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 9–31.
• Stieff, M., & Uttal, D. (2015). How much can spatial training improve STEM achievement? Educational Psychology Review, 27(4), 607–615. https://doi.org/10.1007/s10648-015-9304-8
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). New Jersey: Pearson.
• Taetle, L. D. (1999). The effects of music instruction on the spatial ability of kindergarten children. [Doctoral dissertation], University of Arizona, Tucson.
• Tai, T. C. (2010). The effect of violin, keyboard, and singing instruction on young children's spatial ability and music aptitude. [Doctoral Dissertation]. University of Maryland
• Temple, B. A., Bentley, K., Pugalee, D. K., Blundell, N., & Pereyra, C. M. (2020). Using dance & movement to enhance spatial awareness learning. Athens Journal of Education, 7(2), 153–167. http://dx.doi.org/10.30958/aje.7-2-2
• Tezer, M., Cumhur, M., & Hürsen, E. (2016). The Spatial-Temporal Reasoning States of Children Who Play a Musical Instrument, Regarding the Mathematics Lesson: Teachers’ Views. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 12(6), 1487-1498. https://doi.org/10.12973/eurasia.2016.1262a
• Tığcı, F. (2003). 6 yaş çocukları için mekânsal algı ölçeğinin geliştirilmesi ve mekânsal algı eğitim programının mekânsal algı gelişimine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Tian, Z., & Huang, X. (2009). A Study of children’s spatial reasoning and quantitative reasoning abilities. Journals of Mathematic Education, 2 (2), 80-93.
• Toran, M., Aydın, E., & Etgüer, D. (2020). Investigating the effects of STEM enriched implementations on school readiness and concept acquisition of children. İlköğretim Online, 19(1), 299-309. http://dx.doi.org/10.17051/ilkonline.2020.656873
• Tucker, T. L. (2019). Role of spatial ability in musical instrument choice: Implications for music education. [Honors Undergraduate Theses]. University of Central Florida, USA.
• Tutkun, U. (2023). Gelişim dönemlerinde müziğin çocuklar üzerindeki etkileri. Okul Yönetimi, 3(1), 23-31
• Türkoğlu, D. (2019). Gordon müzik öğrenme teorisi erken çocukluk müzik eğitimi programının çocukların müzikal duyumsamasına etkisi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi
• Uttal, D. H., Meadow, N.G., Tipton, E., Hand, L.L., Alden, A. R., Warren, C., & Newcombe, N. S. (2013). The malleability of spatial skills: a meta-analysis of training studies. Psychol Bull.,139(2), 352–40. https://doi.org/10.1037/a0028446
• Ünal, M. (2017). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş çocuklarının görsel algıları ile mekânsal algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Gazi Üniversitesi.
• Van Nes, F., & De Lange, J. (2007). Mathematics Education and Neurosciences: Relating spatial structures to the development of spatial sense and number sense. The Montana Mathematics Enthusiast, 4(2), 210-229. https://doi.org/10.54870/1551-3440.1072
• Verdine, B. N., Golinkoff, R. M., Hirsh‐Pasek, K., & Newcombe, N. S. (2017). Links between spatial and mathematical skills across the preschool years: V. Results—Individual difference factors in spatial and mathematical skills. Monographs of the Society for Research in Child Development, 82(1), 81–88. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/mono.12280
• Wai, J., Lubinski, D., & Benbow, C. P. (2009). Spatial ability for STEM domains: Aligning over 50 years of cumulative psychological knowledge solidifies its importance. Journal of Educational Psychology, 101(4), 817–835. http://dx.doi.org/10.1037/a0016127
• Yang, W., Liu, H., Chen, N., Xu, P., & Lin, X. (2020). Is early spatial skills training effective? A meta-analysis. Frontiers in Psychology, 11, 564679.1-15. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.01938
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, G. (2019). Okul öncesi dönemde müzik eğitimi. Anı yayıncılık. https://www.researchgate.net/publication/338385356_OKUL_ONCESI_DONEMDE_MUZIK_EGITIMI
• Zafranas, N. (2004). Piano keyboard training and the spatial-temporal development of young children attending kindergarten classes in Greece. Early Child Development and Care, 174(2), 199–211. http://dx.doi.org/10.1080/0300443032000153534