Öğrencilerin Tatlı Su Kaynaklarını Koruma Eğilimlerine Etki Eden Faktörler

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 10, 08.08.2017

Sebahat Zor Sevilay Dervişoğlu

Öz

Bu araştırmada ortaöğretim
öğrencilerinin (N=394) tatlı su kaynaklarını koruma eğilimlerine etki eden
faktörler incelenmiştir. Araştırmada Norm-Aktivasyon-Modeli (Schwartz, 1977) temel
alınmıştır. Bağımsız değişkenlerin davranış eğilimleri ve normlar üzerindeki
etkisi, regresyon analizleriyle incelenmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin
tatlı su kaynaklarını koruma eğilimlerine, hem yerel hem de küresel düzeydeki kişisel
normlar ve yetenek algısı güçlü etki etmiştir. Tatlı su kaynaklarının
azalmasının ekoloji/sağlık ile ilgili zararlı sonuçlarına ilişkin algı,
öğrencilerin bu kaynakları özel yaşamda koruma eğilimlerine etki etmiştir. Kişisel
normlara en güçlü etki eden değişken yetenek algısı olmuştur. Sonuç olarak
öğrenciler tatlı su kaynaklarının azalmasındaki rollerinin ve bu kaynakları
korumak için neler yapacaklarının farkında olduklarında, bu konudaki harekete
geçme eğilimleri de artmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

tatlı su kaynaklarını koruma eğilimi, Norm-Aktivasyon Modeli, ortaöğretim öğrencileri

Kaynakça

• Ajzen, I. (1985). From intentions to actions: A theory of planned behavior. Berlin Heidelberg: Springer.
• Aküzüm, T., Çakmak, B., & Gökalp, Z. (2010). Türkiye’de su kaynakları yönetiminin değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 67-74.
• Aydoğdu, B., & Çakır, A. (2016). An Investigation of Middle School Students’ Attitudes and Awareness of Water Use. International Journal of Environmental & Science Education, 11(16), 9520-9536.
• Bates, B., Kundzewicz, Z.W., Wu, S., & Palutikof, J. (2008). Climate Change and Water: IPCC Technical Report VI, IPCC Secretariat, Geneva.
• Bratt, C. (1999). The impact of norms and assumed consequences on recycling behavior. Environment and behavior, 31(5), 630-656.
• Busse, M., & Menzel, S. (2014). The role of perceived socio-spatial distance in adolescents' willingness to engage in pro-environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 40, 412-420.
• Clark, W.A, & Finley, J.C. (2007). Determinants of water conservation intention in Blagoevgrad, Bulgaria. Society and Natural Resources, 20, 613–627.
• Corral-Verdugo, V., Bechtel, R. B., & Fraijo-Sing, B. (2003). Environmental beliefs and water conservation: An empirical study. Journal of Environmental Psychology, 23(3), 247-257.
• Corral-Verdugo, V., Carrus, G., Bonnes, M., Moser, G., & Sinha, J.B. P. (2008). Environmental beliefs and endorsement of sustain-able development principles in water conservation: Toward anew human interdependence paradigm scale. Environment and Behavior, 40(5), 703-725.
• De Groot, J. I., & Steg, L. (2009). Morality and prosocial behavior: The role of awareness, responsibility, and norms in the norm activation model. The Journal of Social Psychology, 149(4), 425-449.
• Dervişoğlu, S. (2007). Biyolojik Çeşitliliğin Korunmasına Yönelik Eğitim İçin Öğrenme Ön Koşulları (Doktora tezi) YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 216359)
• Dervişoğlu S., Menzel, S., Soran, H., & Bögeholz, S. (2009). Değerler, inançlar ve problem algısının biyolojik çeşitliliği korumaya yönelik kişisel normlara etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 50-59.
• Dervişoğlu, S., & Kılıç, D. S. (2012). Planlanmış davranış teorisi çerçevesinde geliştirilen su tasarrufu anketi. [Çevrim-içi: kongre.nigde.edu.tr/xufbmek/.../tam.../2272-24_05_2012-14_00_39.pd ], Erişim Tarihi:13.07.2015.
• Dervişoğlu, S., & Kılıç, D. S. (2013). Students’ Water Saving Behaviors and Its Influencing Factors According to Socio-demographic Variables. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/susbid/issue/17335/181020. Erişim Tarihi:18.01.2017.
• Dunlap, R.E., Van Liere, K.D., Mertig, A.G., & Jones, R.E. (2000). Measuring endorsement of the New Ecological Paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56, 425-442.
• Erkuş, A. (2009). Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma Süreci. (İkinci Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Guagnano, G. A., Stern, P. C., & Dietz, T. (1995). Influences on attitude behavior relationships: A natural experiment with curbside recycling. Environment and Behavior, 27, 699-718.
• Hopper, J. R., & Nielsen, J. M. (1991). Recycling as altruistic behavior. Normative and behavioral strategies to expand participation in a community recycling program. Environment and Behavior, 23, 195-220.
• Hunecke, M., Blöbaum, A., Matthies, E., & Hoger, R. (2001). Responsibility and environment: Ecological norm orientation and external factors in the domain of travel mode choice behavior. Environment and Behavior, 33, 830–852.
• Karadağ, A. (2008). Türkiye’deki su kaynakları yönetimine ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri. TMOOB 2. Su Politikaları Kongresi Bildiriler Kitabı, 389-400
• Kılıç, D. S., & Dervisoglu, S. (2013). Examination of water saving behavior within framework of Theory of Planned Behavior. International Journal of Secondary Education, 1(3), 8-13.
• Lam, S. P. (1999). Predicting intentions to conserve water from the theory of planned behavior, perceived moral obligation, and perceived water right1. Journal of Applied Social Psychology, 29(5), 1058-1071.
• Menzel, S., & Bögeholz, S. (2008). Was fördert eine Bereitschaft von Oberstufenschüler (inne) n, die Biodiversität zu schützen? Eine standardisierte Befragung in Anlehnung an die Value-Belief-Norm-Theorie. Umweltpsychologie, 12(2), 105-122.
• Menzel, S., & Bögeholz, S. (2010).Values, beliefs and norms that foster chilean and german pupils‟ commitment to protect biodiversity. International Journal of Environmental and Science Education, 5(1), 31_49.
• Michelsen, G., & Rieckmann, M. (2013). Bildung für nachhaltige Entwicklung zum Thema „Wasser“. Hydrologie und Wasserbewirtschaftung, 57(3), 116-125.
• Nordlund, A. M., & Garvill, J. (2003). Effects of values, problem awareness, and personal norm on willingness to reduce personal car use. Journal of Environmental Psychology, 23, 339–347.
• Pimentel, D., Harman, R., Pacenza, M., Pecarsky, J., & Pimentel, M. (1994). Natural resources and an optimum human population. Population and environment, 15(5), 347-369.
• Pimentel, D., Houser, J., Preiss, E., White, O., Fang, H., Mesnick, L. Barsky, T., Tariche, S., Schreck , J. & Alpert, S. (1997). Water Resources: Agriculture, the Environment, and Society. BioScience, 47(2), 97-106.
• Rosegrant, M.W., Cai, X. , & Cline, S. (2003). Will the world run dry? Environment, 45, 24–36.
• Schwartz, S.H. (1992). Universal structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries, Advances in Experimental. Social Psychology, 25, 1-65.
• Schwartz, S.H. (1977). Normative influences on altruism. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology, New York: Academic Pres, 10, 221–279.
• Schwartz, S. H., & Howard, J. A. (1981). Normative Decision-Making Model of Altruism. J. P. Rushton & R. M. Sorrentino (Eds.), Altruism and Helping Behavior (pp. 189-211). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Stern, P. C., Dietz, T., & Kalof, L. (1993). Value orientations, gender, and environmental concern. Environment and behavior, 25(5), 322-348.
• Stern, P.C., Dietz, T., Abel, T., Guagnano, G.A., & Kalof, L. (1999). A value belief norm theory of support for social movements: The case of environmentalism. Human, Ecology Review, 6(2), 81-97.
• Stern, P.C. (2000). New environmental theories: Toward a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal of Social Issues, 56(3), 407-424.
• Tankuş, M., & Soran, H. (2013) Ortaöğretim Öğrencilerinin Sulak Alanları Koruma Eğilimlerine Etki Eden Faktörler. News of Pedaqogical University. Section of pedagogical-psychological sciences, 2, 351-357.
• Van Der Linden, S. (2015). Exploring Beliefs About Bottled Water and Intentions to Reduce Consumption The Dual-Effect of Social Norm Activation and Persuasive Information. Environment and Behavior, 47(5), 526-550.
• Widegren, Ö. (1998). The new environmental paradigm and personal norms. Environment and Behavior, 30, 75-100.
• Willis, R. M., Stewart, R. A., Panuwatwanich, K., Williams, P. R., & Hollingsworth, A. L. (2011). Quantifying the influence of environmental and water conservation attitudes on household end use water consumption. Journal of environmental management, 92(8), 1996-2009.