Gözeli yöresindeki (Elazığ) meşe (Quercus sp .) ormanlarına asılan yapay yuvalardaki böcekçil kuşların kuluçka faaliyetleri

Yıl 2015, , 57 - 71, 14.02.2016

Özden Yalçın , Nihat Güldaş Kiraz Erciyas Yavuz , Ali Okur Ahmet Çok Hakan Yoğurtçu

https://doi.org/10.17568/oad.49194

Öz

Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde yer alan Elazığ ili Sivrice ilçesi Gözeli mevkiinde bulunan meşe ormanlarında, 2009-2013 yılları arasında gerçekleştirilen bu çalışma ile farklı bakılara asılan farklı renkteki küçük ve büyük yuva sandıklarında yuva yapan kuş türleri ve bu türlerin kuluçka faaliyetlerinin saptanması amaçlanmıştır. Kuluçkalarını başarı ile tamamlayan kuş türlerinin Otus scops haricindeki türlerin hepsi, hem küçük hem de büyük yuvaları kullanmıştır. Öncelikli yuva tercihleri şu şekilde olmuştur: Parus major küçük yuvaların %66,4’ünde, Cyanistes caeruleus büyük yuvaların %16,3’ünde, Sitta europaea büyük yuvaların %23,2’sinde, Petronia petronia küçük yuvaların %15,2’sinde, Passer domesticus büyük yuvaların %27,9’unda, Otus scops ise sadece büyük yuvaların %7’sinde yuvalanmıştır.

Asılan yuvalarda başarılı kuluçka durumunun farklı kuş türlerine göre bakı tercihleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Büyük yuvalarda güney (%39,5), doğu (%34,9), kuzey (%16,3) ve batı (%9,3)’dır. Küçük yuvalarda ise güney (%33,2), doğu (%27,2), batı (%20,8) ve kuzey (%18,8)’dir.

Farklı renklerde asılan kuş yuvalarında başarılı kuluçka yapan kuş türlerinin renk tercihleri değişmektedir. Büyük yuvalarda, Parus major yeşil yuvaları, Cyanistes caeruleus sarı yuvaları, Sitta europaea turuncu yuvaları, Petronia petronia sarı ve mavi yuvaları, Passer domesticus sarı, mavi ve boyanmamış yuvaları daha fazla tercih etmişlerdir. Kuşların yuva tercihinde yuva boyutu, renk ve bakının türler arası farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır. Bir türün daha yoğun bulunduğu alanda, o türe uygun yuva tercihinin gerçekleştirilerek asılması biyolojik mücadele kapsamında daha verimli sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.

Breeding activity of insectivorous birds in nest-boxes positioned at oak (Quercus sp.) forests of Gözeli (Elazığ)

Öz

This study, supported by the Southern
Forestry Research Institute (Elazığ) of the General Directorate of Forestry
(GDF) with project number 24.4101, has been performed in oak forests of
Gözeli village, Sivrice county, Elazığ Province within the areas of the Elazığ
Regional Forestry Directorate between 2009 to 2013 years, aimed at finding out
the bird species and their breeding activities in the nest-boxes with different
sizes, colors and positioned at different slopes placed by the research team.
Within the all successful breeding birds only Scops Owl (Otus scops) has
preferred big sized nest-boxes, whereas other species has used both small and
big nest-boxes. The most preferred size of each species is as, Great tit (Parus
major) used 66,4% and Rock sparrow (Petronia petronia) used 15,2% of
all small nest-boxes, Blue tit (Cyanistes caeruleus) used 16,3%,
Nuthatch (Sitta europaea) used 23,2%, House sparrow (Passer
domesticus) used 27,9% and Otus scops used 7% of all the big
nest-boxes.

Nest-boxes positioned at different slopes
were preferred by different bird species at different slopes. In big nest-boxes
south (39,5%), east (34,9%), north (16,3%) and west (9,3%); in small nest-boxes
south (33,2%), east (27,2%), west (20,8%) and north (18,8%) was most preferred,
respectively. Preference of different colored nest-boxes was different among
species. In big nestboxes Parus major has referred the green, Cyanistes
caeruleus has preferred the yellow, Sitta europaea has preferred the
orange, Petronia petronia has preferred the yellow and blue, Passer
domesticus has preferred yellow, blue and unpainted nest-boxes, mostly.

It has
been find out that nest-boxes’ sizes, colors and positions at slopes has
differed in selection of nest-boxes among the bird species. At the sites with
high density of a species, there should be mostly the most preferred nest-boxes
in size and colors should be positioned at the location to increase the
breeding bird numbers and to be more efficient in biological controls of
forests.

Anahtar Kelimeler

Nest-boxes, insectivorous birds, oak forest, Elazığ

Kaynakça

• Albayrak, T. 2002. Antalya Bölgesinde Yaşayan Anadolu Sıvacısı (Sitta krueperi)’nin Biyolojisi ile İlgili Araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Antalya. 105s.
• Albayrak, T., Erdogan, A. 2005. Breeding Ecology of Krueper’s Nuthatch (Sitta krueperi) near Antalya, Turkey. Israel Journal of Zoology. 51: 309 - 314.
• Albayrak, T., Erdoğan, A., Fırat, M.Z. 2011. A Model of Habitat Suitability for Krueper's Nuthatch Sitta krueperi. Bird Study. 58(1): 50 - 56.
• Browne, S.J. 2006. Effect of Nestbox Construction and Colour on the Occupancy and Breeding Success of Nesting Tits Parus spp. Bird Study. 53(2): 187 - 192.
• Bund, 2013. http://vorort.bund.net/suedlicher-oberrhein/nistkaesten-nisthilfen-voegel.html, (Erişim tarihi: 15.04.2013).
• Charter M., Izhaki I., Bouskila A., Leshem Y. 2007. Breeding success of the Eurasian kestrel (Falco tinnunculus) nesting on buildings in Israel. J. Raptor Res. 41: 139–143.
• Charter, M., Meyrom, K., Leshem, Y., Aviel, S., Izhaki, I., Motro, Y. 2010. Does Nest Box Location and Orientation Affect Occupation Rate and Breeding Success of Barn Owls Tyto alba in a Semi-arid Environment? Acta Ornithologica. 45(1): 115 - 119.
• Du Feu, C. 2005. Nestboxes (Extracts from British Trust for Ornithology Field Guide (1993 edition), Number 23. With some additions and amendments). 38 pp.
• Goodenough, E.A., Maitland, P.D., Hart, G.A., Elliot, L.S. 2008. Nestbox Orientation: A Species-Specific Influence on Occupation and Breeding Success in Woodland Passerines. Bird Study. 55: 222-232.
• Kaçar, S., Erdoğan, A., Öz, M., 2004. Antalya Araştırma Ormanları (Bük-Lütfi Büyük Yıldırım ve Elmalı Sedir)’ndaki Böcekçil Kuşların Belirlenmesi, Beslenme Biyolojileri ve Çoğalmalarının Desteklenmesi, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No:19, Antalya.
• Kiziroğlu, İ., 1981. Ankara Beynam Ormanı’ndaki baştankara, parus L., cinsi (AVES) türlerinin biyoloji, ekoloji ve davranışları ile ilgili araştırmalar. TÜBİTAK, TBAG-371, 216 pp.
• McCleery, R.H., Clobert, J., Julliard, R. Perrins, C.M., 1996. Nest predation and delayed cost of reproduction in the great tit. J. Anim. Ecol. 65: 96–104.
• Nager, R.G., Van Noordwijk, A.J., 1992. Energetic limitation in the egg-laying period of great tits. Proc. R. Soc. Lond. B 249: 259–263.
• OGM, 2013. http://www2.ogm.gov.tr/koruma/2008uretim.htm, (Ziyaret tarihi: 15.04.2013).
• Özvardar, B., 2011. Ege Üniversitesi Kampüsü, Çiçekli Köyü (Bornova) ve Karabel Ormanı'na (Kemalpaşa) asılan sandık yuvalarda kuluçkaya yatan kuş türlerinin tespiti ve üreme biyolojileri üzerine araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Raphael M. G. 1985. Orientation of American kestrels nest cavities and nest trees. Condor 87: 437–438.
• Rendell, W.B., Robertson, R.J., 1989. Nest site characteristics, reproductive success and cavity availability for Tree Swallows breeding in natural cavities. Condor 91: 875–885.
• RSPB (Royal Society for Protection of Birds), 2013. Nestboxes. http://www.rspb.org.uk/advice/helpingbirds/nestboxes.
• Taylor, I., 1994. Barn owls: predator– prey relationships and conservation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Toland B. T., Elder W. H., 1987. Influence of nest-box placement and density on abundance and productivity of American kestrels in central Missouri. Wilson Bull. 99: 712–717.
• Yom-Tov, Y. Wright, J., 1993. The effect of heating nestboxes on egg laying in the Blue Tit, Parus caeruleus. Auk 110, 95-99.