Mersin-Kadıncık Havzası’ndaki Sedir (Cedrus libani A. Rich.) ve Karaçam (Pinus nigra Arnold.) ağaçlandırmalarının boy gelişimi ile bazı yetişme ortamı özellikleri arasındaki ilişkiler

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1 A, 22 - 37, 24.12.2014

Sevda Polat , Osman Polat , M. Doğan Kantarcı Sedat Tüfekçi Yücel Aksay

https://doi.org/10.17568/oad.86449

Cited By: 8

Öz

Mersin Orman Başmüdürlüğü Toprak Muhafaza ve Mera Islâhı Tatbikat Grup Müdürlüğü’nce hazırlanan Kadıncık Su Toplama Havzası Ön Etüt Raporu ve Tatbikat Raporu (OGM, 1968) uyarınca Kuzboğazı Dere Havzası ağaçlandırmıştır. Bu çalışma, Türkiye’nin en eski, Mersin ilinin ilk ağaçlandırmalarından biridir. Havzada sedir ve karaçam türlerinin farklı yükselti/iklim kuşağı, bakı, anakaya ve farklı meşcere kuruluşlarındaki boy gelişmeleri değerlendirilerek yetişme ortamı özellikleri ile ilişkileri araştırılmıştır. Kuzboğazı Dere Havzası’nda sedir ve karaçamların üst boyu ile bakı, toprakların bir m³ hacimdeki değerlerinden kum miktarı, ince toprak miktarı, iskelet hacmi, organik karbon ve tüm azot miktarları arasında önemli ilişkiler bulunmuştur. Havzada güney bakı grubundaki sedir ve karaçamların üst boyları kuzey bakı grubundaki sedir ve karaçamlara göre daha fazladır. Kuzboğazı Dere Havzası’nda 38 yaşındaki meşcerelerde sedirin ulaştığı en yüksek üst boy; orta sedir kuşağında, dolomitik kireç taşlarından oluşmuş topraklarda, güney bakı grubundaki karaçam ile karışık meşcerede 15,10 m’dir. Karaçamda ise; orta sedir kuşağında, kalkşist anakayasından oluşmuş topraklarda, güney bakı grubunda ve sedir ile karışık meşcerede 14,45 m’dir. Kuzboğazı Dere Havzası ağaçlandırmasında 38. yılın sonunda ortalama hacim 197,11 m³/ha olarak hesaplanmıştır. Yıllık hacim artımı 5,19 m³/ha’dır. Araştırmaya göre; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde deniz etkisine açık, 1500-2000 m yükseltide, eğimin > % 40 olduğu, dolomitik kireç taşı ve kalkşist anakayalarından oluşmuş topraklarda yapılacak ağaçlandırma çalışmalarında, kuzey bakılarda karaçam, güney bakılarda sedirin tercih edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadıncık, sedir, karaçam, ağaçlandırma, yetişme ortamı

Kaynakça

• AGM, 1968. Kadıncık su toplama havzası ön etüt raporu ve tatbikat raporu. Mersin Orman Başmüdürlüğü, Toprak Muhafaza ve Mera Islâhı Tatbikat Grup Müdürlüğü, Mersin.
• Akgül, E. ve Yılmaz, A., 1987. Doğal Yayılış Alanları Dışında Yapılan Ağaçlandırmalarda Yörenin Ekolojik Özellikleri İle Toros Sedirinin (Cedrus libani A. Rich) Gelişimi Arasındaki İlişkiler, İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Teknik Bülten No: 188, Ankara.
• Atalay, İ., 2006. Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası. Çevre ve Orman Bakanlığı AGM Yayınları, III. Baskı, Meta Basım, Ankara.
• Cangir, C., 1982. Kireçli Materyaller Üzerinde Oluşmuş Kahverengi, Kırmızımsı-Kahverengi, Terra Rossa, Rendzina ve Grumusol Toprakların Morfoloji ve Genesisleri, AÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü, Ankara.
• Çepel, N. ve Zech, W., 1990. Çığlıkara bölgesi sedir gençleştirme alanlarında boy artımı ile beslenme arasındaki ilişkiler, Uluslararası Sedir Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Muhtelif Yayınlar No: 59, Antalya, 22-27 Ekim 1990, s. 43-52.
• EOTLM, 1994. Orman Toprak Laboratuvarlarının Kuruluş Esasları ve Laboratuvar Teknikleri Seminer Notları, Eskişehir Orman Toprak Laboratuvar Müdürlüğü, 4-8 Nisan 1994, Eskişehir.
• Erkan, N., 1998. Elazığ Yöresindeki Sedir ve Karaçam Ağaçlandırmalarında Büyüme Analizleri, Güneydoğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No: 3, Elazığ.
• Ertekin, M. ve Özel, H. B., 2010. Çorum yöresi erozyonla mücadele kapsamında yapılan karaçam (Pinus nigra Arnold.) ve sedir (Cedrus libani A. Rich.) ağaçlandırmaları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi 12 (4): 77-85.
• Eruz, E., 1984. Balıkesir Orman Başmüdürlüğü Bölgesindeki Saf Karaçam Meşcerelerinin Boy Gelişimi ile Bazı Edafik ve Fizyografik Özellikler Arasındaki İlişkiler. İÜ Orman Fakültesi Yayın No: 368, İstanbul.
• Evcimen, B. S., 1963. Türkiye Sedir Ormanlarının Ekonomik Önemi, Hasılat ve Amenajman Esasları. OGM Yayın No: 355/16, Ankara.
• Fırat, F., 1972. Orman Hasılat Bilgisi. İÜ Orman Fakültesi Yayın No:166, Kutulmuş Matbaası, İstanbul.
• Gülçur, F., 1974. Toprağın Fiziksel ve Kimyasal Analiz Metotları, İÜ Orman Fakültesi Yayın No: 201, İstanbul.
• Güner, Ş. T., Çömez, A., Karataş, R., Çelik, N. ve Özkan, K., 2011. Eskişehir ve Afyonkarahisar İllerindeki Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold. subsp. pallasina (Lamb.) Holmboe) Ağaçlandırmalarının Gelişimi ile Bazı Yetişme Ortamı Özellikleri Arasındaki İlişkiler, ÇOB, Orman, Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü Teknik Bülten No: 1, Eskişehir.
• Irmak, A., 1954. Arazide ve Laboratuvarda Toprağın Araştırılması Metotları. İÜ Orman Fakültesi Yayın No: 27, İstanbul.
• Irmak, A., 1970. Orman Ekolojisi. İÜ Orman Fakültesi Yayın No: 149, Taş Matbaası, İstanbul.
• Kalıpsız, A., 1984. Dendrometri. İÜ Orman Fakültesi Yayın No: 354, İstanbul.
• Kantarcı, M. D., 1982. Türkiye sedirleri (Cedrus libani A. Richard) ve doğal yayılış alanında bazı ekolojik ilişkiler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, 32(1): 113-198.
• Kantarcı, M. D., 1985. Dibek (Kumluca) ve Çamkuyusu (Elmalı) Sedir (Cedrus libani A. Richard) Ormanlarında Ekolojik Araştırmalar (Almanca Özeti ile birlikte), İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, 35(2): 19-41.
• Kantarcı, M. D., 1987. Sedir ormanlarında gençlik çağlarındaki meşcerelerin kuruluşu ve bazı ekolojik değerlendirmeler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 37(2): 23-41.
• Kantarcı, M. D., 1991. Akdeniz Bölgesinin Yetişme Ortamı Bölgesel Sınıflandırması. OGM Yayın Sıra No: 668, Seri No: 64, Ankara.
• Kantarcı, M. D., 2000. Toprak İlmi Ders Kitabı (2. baskı), İ.Ü. Yayın No: 4261, Orman Fakültesi Yayın No: 462, (XII+420), Çantay Basımevi, ISBN: 975-505-588 -7, İstanbul.
• Kantarcı, M. D., 2005. Orman Ekosistemleri Bilgisi, İ.Ü. Yayın Nu: 4594, Orman Fakültesi Yayın No: 488, (XXVI+418), İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi Müdürlüğü, ISBN: 975- 404-756-1, İstanbul.
• Kantarcı, M. D., 2008a. İskenderun ve Mersin körfezlerinin çevresindeki dağlık arazide ekolojik ilişkiler ile hava kirliliğinin yayılması ve etkileri üzerine bir değerlendirme. Hava Kirliliği ve Kontrolu Ulusal Sempozyumu Bildiriler Kitabı ISBN 978-975-00331-0-0, 22-25 Ekim 2008, Hatay, s.395-415.
• Kantarcı, M. D., 2008b. Türkiye’nin Batı Akdeniz Bölümü ormanları ve bazı önemli sorunları, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü 50. Yıl Etkinliği Bildiriler Kitabı, ISSN 978-605-393-059-4 1-2 Nisan 2008, Antalya.
• Kantarcı, M. D. ve Şen, O. 2008, İskenderun ve Mersin körfezleri ile çevresinde hava kütlelerinin hareketleri ve soğuk hava çökelmesi ile kirli hava yayılması üzerine bir inceleme. Hava Kirliliği ve Kontrolu Ulusal Sempozyumu Bildiriler Kitabı ISBN 978-975-00331-0-0, 22-25 Ekim 2008, Hatay, s.416-432.
• Kantarcı, M. D., Özel, H. B., Ertekin, M. ve Kırdar, E., 2011. Konya-Karapınar kara kumulu ağaçlandırmalarında kullanılan altı ağaç türünün bozkır yetişme ortamına uyumu konusunda bir değerlendirme, Bartın Orman Fakültesi Dergisi13(19): 107-127.
• Kapur, S., 1975. A Pedological Study of Three Soils From Southern Turkey. PhD Thesis. University of Aberdeen, UK.
• Karatepe, Y., Süel, H. ve Yetüt, İ., 2005. Isparta Gölcük Tabiat Parkında Toros sediri (Cedrus libani A. Rich)’nin farklı anakayalardan oluşmuş topraklardaki gelişiminin ekolojik irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, 1: 64-75.
• Klute, A., 1986. Water Retention. In: Klute, A. (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 1. Physical and Mineralogical Methods, 2nd ed. ASA-SSA, Madison, WI, pp. 635-653.
• OGM, 2002. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü, Tarsus Orman İşletme Müdürlüğü, Çamlıyayla Orman İşletme Şefliği Amenajman Planı (2002-2022).
• OGM, 2013. www.ogm.gov.tr./ekütüphane/Istatistikler/Forms/AllItems. aspx. Erişim tarihi:10.10.2013.
• Olsen, S. R., Cole, V., Watanabe, F. S. and Dean, L. A., 1954. Estimation of Available Phosphorus in Soils by Extraction with Sodium Bicarbonate, USDA.
• Özkan, K., 2004. Prof. Dr. Bekir Sıtkı EVCİMEN sedir koruma ormanında Toros sedirinin (Cedrus libani A. Rich) gelişimi ile yetişme ortamı faktörleri arasındaki ilişkiler. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi 5(2) : 327-332.
• Özkan, K., Gülsoy, S. ve Mert A., 2008. Interrelations between height growth and site characteristics of Pinus nigra Arn. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe J. The Malaysian Forester, 71: 9-16.
• Saatçioğlu, F., 1970. Suni Orman Gençleştirmesi ve Ağaçlandırma Tekniği, İÜ Orman Fakültesi Yayın No: 152, Sermet Matbaası, İstanbul.
• Spurr, S. H., 1952. Forest Inventory. The Ronald Press Company, New York.
• Yavuz, H., Mısır, N., Mısır, M., 2004. Karaçam Ağaçlandırmalarına İlişkin Büyüme Modelleri, Proje No: TOGTAG-2747, Trabzon.