Türkiye’de doğal yayılış gösteren akçaağaç (Acer) türlerinin bazı botanik özellikleri

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 4 A, 80 - 99, 20.12.2016

Sıtkı Öztürk

https://doi.org/10.17568/oad.32261

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, Acerceae familyasına ait akçaağaçların (Acer spp.) dünyada 200 civarında ülkemizde ise 12 türü ve 17 alt türü bulunan  taksonlarının, yayılış gösterdiği alanlardan sürgün, yaprak, çiçek, meyve, tomurcuk örnekleri alınmış, fotoğraflanmış ve herbaryum örneklemeleri yapılmıştır. Ayrıca her bir takson için tomurcuk, yaprak, meyve ve tohumlarından alınan 50’şer adet örneğin; tepe ve yan tomurcuk boyları ve enleri ile pul sayıları, yaprak, boyu, eni, lob sayısı ve yaprak sapı uzunluğu, Meyve, sap uzunluğu, meyve kanat boyu ve eni, meyve kanat açısı, meyve kanat baş, orta ve uç kısımları, tohum eni ve boyu ölçülmüş ve bunların ortalama değerleri alınmıştır.
Akçağaç taksonlarına ait yapılan ölçümlerin, Faik Yaltırık tarafından yapılan (1967 b; 1971) bazı türlere ait ölçümlerle paralellik görülürken bazı türlerde farklılıklar görülmüştür. İlk defa bu çalışma ile Acer negundo, Acer monspessulanum ve  Acer hyrcanum tür ve alt türlerinde yaprak, tomurcuk, meyve ve tohumlarında ölçümler gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, morfoloji, Akçaağaç, Acer

Some botanical characteristics of maple (Acer) species naturally occurring in Turkey

Öz

In this study, shoots, leaves, flowers, fruits, bud samples were taken from the areas where taxa of Aceraceae family (Acer spp.) Were found around 200 in the world, and 12 taxa and 17 subspecies in our country were spread, photographed and herbarium samples were taken. In addition, for each taxon, 50 pieces of buds, leaves, fruits and seeds are taken from the sample; Leaf and stem length, fruit length, stem length, fruit leaf length and width, fruit leaf angle, fruit leaf head, middle and end portions, seed width And their mean values were taken.
While the measurements made for the taxa of the maple trees belonging to the Acerceae family are in parallel with the measurements made by Faik Yaltırık (1967 b; 1971), some differences were observed. For the first time, Acer negundo, Acer monspessulanum and Acer hyrcanum taxa measurements were made on leaves, buds, fruits and seeds.

Anahtar Kelimeler

Turkey, morphology, maple, Acer

Kaynakça

• Anşin, R., Özkan, Z.C., 1997. Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta) Odunsu Taksonlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Basımevi, 512 s, Trabzon.
• Bozkurt, A.Y., Erdin, N., 2000. Odun anatomisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 277 s, İstanbul.
• Carus, S., 1997. Belgrad Ormanında Dişbudak, Kızılağaç ve Akçaağaç Yapay Meşcerelerinde Büyüme Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Hasılatı ve Biyometri Anabilim Dalı, 130 s, İstanbul.
• Dimov, L.D., Stelzer, E., Wharton, K., Meadows, J.S., Chambers, J.L., Ribbeck K, Moser E.B, 2006. Effects of thinning intensity and crown class on cherrybark oak epicormic branching five years after treatments. In: Connor KF (ed) Proc of the 13th Bien Southern Silvicultural Res Con. USDA Forest Service, Gen Tech Rep SRS-92, 606-610.
• Efe, A., 1998. Türkiye’nin Akdeniz Bölgesi Endemik Akçaağaç (Acer L.) Taksonlarının Morfolojik ve Anatomik Özellikleri. Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu, 21-23 Eylül, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı, Çantay Kitapevi, 276-291, İstanbul.
• Gökmen, H., 1970. Angiosperm Kapalı Tohumlular. Orman Genel Müdürlüğü, Yayın Sıra No:523, Seri No: 49, 576 s, Ankara.
• Güngördü, A., 1986. Luqidamdar orientalis Mill.(Sığla Ağacı)’in Morfolojik ve Palinolojik Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Botaniği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 144 s, İstanbul.
• Jones, E.W., 2009. Biological Flora Of The British Isles. The Journal of Ecology, 32 (2), 215-219.
• Nowak, D.J., Rowntree, R.A., 1990. History and range of Norway maple, J. Arbor, 16, 291–296.
• Pamay, B., 1967. Demirköy-İğneada Longos Ormanlarının Silvikültürel Analizi ve Verimli Hale Getirilmesi için Alınması Gereken Silvikültürel Tedbirler Üzerine Araştırmalar. Orman Genel Müdürlüğü, Yayın No 43, 171 s, İstanbul.
• Rehder, A., 1949. Manual of Cultivated Trees and shrubs, 566-586, New York.
• Sivrikaya, H., 2008. Odunda Doğal Dayanımı Etkileyen Faktörler. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, Bartın Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Cilt 10, Sayı 13, 68-69 s, Bartın.
• Wikipedia, 2012. Akçaağaçların Genel Özellikleri. Erişim tarihi:13.08.2012. http://tr.wikipedia.org/wiki/Ak%C3%A7aa%C4%9Fa%C3%A7#Odun_yap.C4.B1s.C4.B1_ve_kullan.C4.B1m.C4.B1
• Yaltırık, F., 1967. The Genus Acer L., in Davıs, Flora of Turkey and the east Aegean Islands, voI.IL, Edinburgh, p.509-519.
• Yaltırık, F., 1968. Memleketimizin Doğal Akçaağaç (Acer L.) Türlerinin Odunlarının Anatomik Özellikleri ile Yetişme Yeri Arasındaki Münasebet. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, seri A, cilt 18, sayı 2, 77-89, İstanbul.
• Yaltırık, F., 1971. Türkiye'deki Akçaağaçların (Acer L.) Kullanılışı ve Değerlendirilmesi İmkanlarının İrdelenmesi, İstanbul Orman Fakültesi Dergisi , seri B, cilt XXI, sayı 1, s.29-33.