Opportunities for ecotourism destination analysis in smart cities

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 105 - 116, 21.06.2025

Alp Deveboynu , Ebru Bilici , Zennure Uçar

https://doi.org/10.17568/ogmoad.1679647

Öz

Smart cities focus on improving society’s quality of life in parallel with rapid technological development. As in many sectors, the tourism industry has also been impacted, leading to the emergence of the concept of smart tourism. Ecotourism activities based on sustainability require a proper decision-making system to provide benefits and ensure continuity with principles that protect natural and cultural resource values. Smart cities can provide opportunities in terms of accessing data and making accurate assessments. In this context, the research aimed to determine the most suitable ecotourism destinations in Giresun province by utilizing smart city capabilities. Numerical and verbal data obtained from different public institutions was employed along with the Geographic Information System (GIS)-based Analytic Hierarchy Process (AHP) technique to identify potential ecotourism areas within Giresun province. The study evaluated four basic factors: slope, aspect, proximity to water resources, and proximity to roads. As a result, slope (0,215) and proximity to roads (0,643) were identified as weighted influential factors in planning ecotourism areas. The analysis also showed that 24.93% of the area in Giresun province was very suitable for ecotourism, 6.72% was less suitable, and 68.35% was unsuitable. These results were consistent with previously considered ecotourism areas. The study is expected to increase efficiency in ecotourism planning using smart city data, facilitate the identification of important destinations, and contribute to resource conservation.

Anahtar Kelimeler

Smart City , Smart Tourism , Ecotourism , Analytic Hierarchy Process (AHP)

Akıllı şehirlerde ekoturizm destinasyon analiz imkanları

Öz

Akıllı şehirler teknolojinin hızlı gelişimine bağlı olarak toplumun yaşam kalitesini artırmaya odaklanmıştır. Bu kapsamda birçok sektörde olduğu gibi turizm sektörü de etkilenmiş ve akıllı turizm kavramı ortaya çıkmıştır. Sürdürülebilir ekoturizm faaliyetlerine artan talep, doğal ve kültürel değerlerin korunması için etkili bir karar verme sistemine ihtiyaç duymaktadır. Akıllı şehirlerde verilere hızlı ulaşmak ve doğru değerlendirme imkanı ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda Giresun ilinde en uygun ekoturizm destinasyonlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Farklı kamu kurumlarından sayısal ve sözel veriler ile Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yaklaşımı kullanarak ekoturizm potansiyeline sahip alanlar incelenmiştir. Çalışmada eğim, bakı, su kaynaklarına yakınlık ve yola yakınlık ile dört temel faktör üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda eğim (0,215) ve yola yakınlık (0,643) ekoturizm alanlarının planlanmasında ağırlıklı etken faktörler olarak tespit edilmiştir. Ayrıca Giresun ili ekoturizm için %24,93 çok uygun alan bulunurken % 6,72 az uygun alan ve %68,35 uygun olmayan alan olarak tespit edilmiştir. Bu sonuçlar daha önce ekoturizm alanı olarak düşünülen yerler ile uyumlu sonuçlar vermiştir. Çalışmanın akıllı şehir verilerini kullanarak ekoturizm planlamasında verimliliği artırması, önemli destinasyonların belirlenmesini kolaylaştırması ve kaynakların korunmasına katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akıllı Şehir , Akıllı Turizm , Ekoturizm , Analitik Hiyerarşi Süreci(AHP)

Teşekkür

Bu makale, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekoturizm Rehberliği Anabilim Dalı’nda Alp DEVEBOYNU tarafından tamamlanan yüksek lisans tez çalışmasından hazırlanmıştır. T.C Giresun Belediyesi ve Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP), Giresun Doğa Koruma ve Milli Parklar İl şube Müdürlüğü yetkililerinin veri teminde ve güncel durum hakkında önerileri ve yardımları için teşekkür ediyoruz.

Kaynakça

• Acott, T. G., Trobe, H. L. L., & Howard, S. H. (1998). An Evaluation of Deep Ecotourism and Shallow Ecotourism. Journal of Sustainable Tourism, 6(3), 238–253. https://doi.org/10.1080/09669589808667314
• Akgün, T., Ok, K., Yılmaz, E., Kul, A. A., Çelik, İ., 2020. Yönetim amacı farklı orman alanlarındaki ekoturizm çekiciliklerinin önceliklerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 21(4): 417-427. Doi.org/10.18182/tjf.774829
• Amir, S., Dura, N. H., Yusof, M. A., Nakamura, H., Nong, R. A., 2020, Challenges of smart tourism in Malaysia eco-tourism destinations. Planning Malaysia, 18(4): 442-451.
• Ağraş, S., Yıldız, A. ve Aktürk, E. 2020. Akıllı Turizmin Türkiye’deki Büyük Şehirlerde uygulanabilirliği: İstanbul örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21): 207-231.
• Aksoğan, M., Duman, Ç. M., 2018, Akıllı Şehir Uygulamaları. 1. Uluslararası Battalgazi Multi Disipliner Çalışmalar Kongresi, s183-202. Malatya.
• Bunruamkaew, K., Murayam, Y. 2011. Site suitability evaluation for ecotourism using GIS & AHS: A case study of Surat Thani province, Thailand. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 21: 269-278.
• Cengiz, D. 2012. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Üzerine Karşılaştırmalı Analiz. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi İstanbul
• Choi, Y.E., Doh, M., Park, S., Chon, J., 2017. Transformation planning of ecotourism systems to invigorate responsible tourism, Sustainability 9(12): 2248, Doi.org/10.3390/su9122248
• Çetin, M., Çiftçi, Ç., 2019. Literatüre göre dünya ve ülkemizden örneklerle Akıllı Kent kavramının irdelenmesi. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(3): 134-143.
• ÇSB, 2019. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı (akillisehirler.gov.tr/wp-content/uploads/EylemPlani.pdf; Ziyaret tarihi: 24 Aralık 2019)
• Demirtaş, N., 2011. Turizm ve Çevre. Ankara Üniversitesi. Uzaktan Eğitim Yayın No: 91. ISBN: 978-975-482-944-0, Ankara.
• Erdoğan, O., 2020. Akıllı Kent üzerine yazılan lisansüstü tezlerin içerik analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2): 917-937.
• Eris, T., 2021. Akıllı Turizm kapsamında İzmir’in akıllı turizm uygulamalarının incelenmesi: Visitİzmir örneği. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (Prof. Dr. Özlem İpekgil Doğan’ı Anma Özel Sayısı): 126-134.
• Eryılmaz, G., Aydın, R., 2020. Sanal Gerçeklik ve Arttırılmış Gerçeklik teknolojilerinin turizm uygulamaları ve pazarlamadaki yeri. Uluslararası Kırsal Turizm ve Kalkınma Dergisi, 4(2): 9-26.
• Giresun Valiliği. 2019. Coğrafya. T.C. Giresun Valiliği Resmi Web Sitesi. https://www.giresun.gov.tr/ cografyanew
• Kayapınar, Y. E. (2017). Akıllı şehirler ve uygulama örnekleri. İTÜ Vakfı Dergisi, 77, 14–19.
• Korkmaz, M., Başkalkan, S., 2011. Eğirdir Gölü ve çevresinde turizm gelişiminin sürdürülebilirliği üzerine değerlendirmeler. Turkish Journal of Forestry, 12(1): 62-69. Doi.org/10.18182/tjf.37493
• Köseoğlu, Ö., Demirci, Y., 2018. Akıllı Şehirler ve yerel sorunların çözümünde yenilikçi teknolojilerinin kullanımı. Uluslararası Politik Araştırmaları Dergisi, 4(2): 40-57.
• Külekçi, E. A., Koç, A., 2020. Analysis of the areas suitable for ecotourism using Geographical Information Systems: Example of Narman District (Erzurum), Turkey. Journal of Environmental Biology, 41(2): 293-301.
• Mansour, S., Al-Awhadi, T., Al-Hatrushi, S., 2019. Geospatial based multi-criteria analysis for ecotourism land suitability using GIS & AHP: a case study of Masirah Island, Oman. Journal of Ecotourism, 19(2): 148-167.
• Martínez-Peláez, R., ,Ochoa-Brust, A., Rivera, S., F´elix, V.G., Ostos, R., Brito, H., F´elix, R.A., Mena, L.J., 2023. Role of digital transformation for achieving sustainability: mediated role of stakeholders, key capabilities, and technology, Sustainability 15(14): 11221.
• Ok, K., 2006. Multiple criteria activity selection for ecotourism planning in İğneada. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 30(2): 153-164.
• Örselli, E., Akbay, C., 2019. Teknoloji ve kent yaşamında dönüşüm: Akıllı Kentler. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2(1): 228-241.
• Polat, A. T., 2006. Karapınar İlçesi ve Yakın Çevresi Peyzaj Özelliklerinin Ekoturizm Kullanımları Yönünden Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora tezi, Konya
• Quezada-Sarmiento, P.A., Macas-Romero, J. del C., Roman, C., Martin, J.C., .2018 A body of knowledge representation model of ecotourism products in southeastern Ecuador, Heliyon 4. e01063, Doi.org/10.1016/j.heliyon.e01063
• Raha, S., Mondal, M., Gayen, S. K., 2021. Ecotourism potential zone mapping by using Analytic Hierarchy Process (AHP) and weighted linear algorithm: A Study on West Bengal India. Journal of Geographical Studies, 5(2): 44-–64. Doi.org/10.21523/gcj5.21050201
• Saaty, T. L., 1980. The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation. McGraw Hill, New York
• Saaty, T. L. 2008. Relative measurement and its generalization in decision making: Why pairwise comparisons are central in mathematics for the measurement of intangible factors the analytic hierarchy/network process. Review of the Royal Spanish Academy of Sciences Series A Mathematics, 102(2), 251-318.
• Tavitiyaman, P., Qu, H., Tsang, L.., Lam, R., 2021. The influence of Smart Tourism applications on perceived destination image and behavioral. Journal of Hospitality and Tourism Management, 46(1): 476-487.
• TIES, 2011. The International Ecotourism Society. What is ecotourism? ecotourism.org/site/c.orLQKXPCL mF/b.4835303/k.BEB9/What_is_Ecotourism__The_International_Ecotourism Society.htm (Ziyaret tarihi: 04/01/2011)
• Tutcu, A., 2021. Ekoturizm ve Türkiye’nin ekoturizm potansiyelinin değerlendirmesi. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6): 68-82
• Ullah, K. M., 2013. Finding Suitable Locations for Eco-tourism Development in Cox’s Bazar. , Bangladesh University of Engineering and Technology, Dhaka, Bangladesh. Master of Urban and Regional Planning
• Yavuz, M.C., 2019. Smart Destination: Tourism, innovation, entrepreneurship, challenges. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2): 203-211
• Yel, S. G., 2020. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi›nde Ekoturizme Açılabilecek Alanların Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Belirlenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi., Konya
• Wang, X., Li, X., Zhen, F., Zhang, J., 2016. How smart is your tourist attraction?: Measuring tourist preferences of Smart Tourism attractions via a FCEM- AHP and IPA Approach. Tourism Management, 54: 309-320
• Wang, X., Zhen, F., Tang, J., Shen, L., Liu, D., 2021. Applications, experiences and challenges of Smart Tourism development in China. Journal of Urban Tecnologhy, 29(2): 1-26
• Wanyonyi, J. W., Imwati, A., Boitt, M.K., 2016. GIS in analysis of potential sites for ecotourism– A case study of Kwale County. IOSR. J. Environ. Sci. and Toxicol. and Food Technology, 10(10): 2319-2399
• Zhang, L., Li, N., Liu, M., 2012. On the basic concept of Smarter Tourism and its theoretical system. Tourism Tribune/ Lvyou Xuekan, 27(5): 66-73
• Zhang, Y., Deng, B., 2024. Exploring the nexus of smart technologies and sustainable ecotourism: A systematic review, Heliyon, 10(11): e31996, ISSN: 2405-8440.