Determination of the chemical properties of Uludağ fir (Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana) wood of similar diameter growing in different site classes

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 154 - 160

Fatih Baştar , Cihangir Doğan , Hasan Özdemir

https://doi.org/10.17568/ogmoad.1665022

Öz

In this study, some chemical properties of Uludağ fir (Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana) wood, which is naturally distributed in Türkiye, were examined, and the effect of site class variation on these properties was evaluated. For this purpose, wood of Uludağ fir, which is naturally occurring in the Şerif Yüksel Forest Sub-district Directorate of the Aladağ Forest Management Directorate under the Bolu Regional Directorate of Forestry and grown on different site classes, was chosen as the material. Experiments were carried out on a total of 24 sample Uludağ fir trees, eight from each site class (I, II, and III), within the boundaries of Şerif Yüksel Forest Sub-district Directorate, with diameters ranging from 68 to 76 cm. Test samples were obtained from the selected trees to determine their chemical properties. The determined experiments and analyses were carried out on these test samples. As a result of the analyses, chemical properties among the site classes were determined as follows: ash content range of 0.38-0.39%, hot water solubility 1.66-2.83%, alcohol-cyclohexane solubility 1.28-1.53%, alcohol solubility 0.27-0.47%, 1% NaOH solubility 6.14-7.53%, and lignin content 29.40-30.67%.

Anahtar Kelimeler

abies , bonitet , chemical properties

Proje Numarası

08.7101/2018-2022-2023

Farklı bonitetlerde yetişen benzer çaplı Uludağ göknar (Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana)’larına ait odunların kimyasal özelliklerinin belirlenmesi

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de doğal olarak yayılış gösteren Uludağ göknar odununun bazı kimyasal özellikleri incelenmiş, sonra da bu özellikler üzerine bonitet (arazinin verim gücü) farklılığının etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Bolu Orman Bölge Müdürlüğüne bağlı Aladağ Orman İşletme Müdürlüğü, Şerif Yüksel Orman İşletme Şefliği bölgesinde doğal yayılış gösteren ve farklı bonitetlerde yetişmiş, Uludağ göknarı odunu materyal olarak seçilmiştir. Şerif Yüksel Orman İşletme Şefliği sınırlarında, 68-76 cm çap aralığında, farklı bonitet sınıflarına mensup (1.–2.–3. bonitetler) Uludağ Göknarı bireyleri arasından her bonitetten 8 adet olmak üzere toplam 24 adet örnek ağaç üzerinde denemeler yapılmıştır. Temin edilen ağaçlardan kimyasal özelliklerini tespit etmeye yönelik olarak deney numuneleri elde edilmiştir. Bu deney numuneleri üzerinde belirlenen deney ve analizler yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda bonitetler arasında kimyasal özelliklerden; kül tayini değerlerinin % 0,38-0,39 aralığında, sıcak su çözünürlüğünün değerlerinin %1,66-2,83 aralığında, alkol-sikloheksan çözünürlüğünün %1,28-1,53 aralığında, alkol çözünürlüğünün de %0,27-0,47 aralığında, %1’lik NaOH çözünürlüğünün ise %6,14-7,53 aralığında ve son olarak lignin miktarının ise %29,40-30,67 aralığında olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

abies , bonitet , kimyasal özellikler

Destekleyen Kurum

Orman Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

08.7101/2018-2022-2023

Teşekkür

Bu makale, Orman Genel Müdürlüğü’nce desteklenen ve Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yürütülen “Farklı Bonitetlerde Yetişen Aynı Çaplı Uludağ Göknar (Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana)’larına Ait Odunların Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi (Aladağ Örneği)” adlı 08.7101/2018-2022-2023 numaralı araştırma projesinin sonuç raporunun bir bölümünden hazırlanmıştır.

Kaynakça

• As, N., Koç, H., Doğu, D., Atik, C., Aksu, B., Erdinler, S., 2001. Türkiye’de yetişen endüstriyel öneme sahip ağaçların anatomik, fiziksel, mekanik ve kimyasal özellikleri, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 51(1): 72-87
• Bozkurt, Y., 1979, Ağaç Teknolojisi, İ.Ü. Yayın No: 2482, Orman Fakültesi Yayın No: 260. İstanbul
• Buyurukcu, Y., 2018. Göknar Öz ve Diri Odun Özütlerinin Kimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi, Antimikrobiyal ve DNA Koruma Özelliklerinin İncelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, Kastamonu
• Dönmez, İ.E. 2005. Andız (Arceuthos Drupacea Ant. Et. Kotschy) Ağacının Kimyasal Bileşim Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi.
• Güleç, T., 2011. Kahramanmaraş Bölgesinde Büyük göknar kabuk böceği (Pityokteines Curvidens)’den Zarar Görmüş Toros göknarı Odununun Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi. Kahramanmaraş Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş
• Gündüz, G., Yıldırım, N., Göksu, Ş., Onat, S. M., 2009. Ak dut ağacının anatomik, kimyasal, fiziksel ve mekanik özellikleri. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi. 5 (1): 131-149
• Karadeniz, M., 2018. Kastamonu Yöresi Uludağ göknarı meşcerelerinde Göknar kanseri (Melampsorella caryophyllacearum)'nin Yoğunluğuna Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi ve Modellenmesi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Kastamonu
• Kaz, S., 2022. Bazı Ağaç Türlerine Ait Reaksiyon Odunlarının Anatomik, Kimyasal, Optik ve Lif Morfolojileri Açısından Karşılaştırılması. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, Kastamonu
• Özdemir, H., 2004. Anadolu göknar Türleri (Abies Spp.) Odunlarının Kimyasal Karakterizasyonu. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, İstanbul
• Sluiter, A., Hames, B., Ruiz, R., Scarlata, C., Sluiter, J., Templeton, D., Crocker, D., 2008. Determination of Structural Carbohydrates and Lignin Inbiomass, Technical Report NREL, TP-510-42618 Revised, April 2008
• TAPPI T 204 cm-17, 2023. Technical Association of the Pulp and Paper Industry (TAPPI, tappi.org). Solvent Extractives of Wood and Pulp
• TAPPI T 207 cm-22, 2023. Technical Association of the Pulp and Paper Industry (TAPPI, tappi.org). Water Solubility of Wood and Pulp
• TAPPI T 211 om-22, 2023. Technical Association of the Pulp and Paper Industry (TAPPI, tappi.org). Ash in Wood, Pulp, Paper, and Paperboard: Combustion at 525°C
• TAPPI T 212 om-22, 2023. Technical Association of the Pulp and Paper Industry (TAPPI, tappi.org). One Percent Sodium Hydroxide Solubility of Wood and Pulp
• TAPPI T 257 sp-21, 2023. Technical Association of the Pulp and Paper Industry (TAPPI, tappi.org). Sampling and Preparing Wood for Analysis
• Topaloğlu, Y., 2013. Türkiye’de Doğal Yayılış Yapan Uludağ Göknarı (Batı Karadeniz Göknarı) (Abies Nordmanniana (Stev.) Spach. Subsp. Bornmuelleriana (Mattf.) Coode & Cullen) Üzerinde Morfolojik Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Uçar, G., Yilgör, N., 1995. Chemical and technological properties of 300 years waterlogged wood (Abies bornmülleriana M.). Holz als Roh-und Werkstoff 53: 129-132
• Yahyaoğlu Z., Ölmez Z., 2005. Tohum Teknolojisi ve Fidanlık Tekniği, Kafkas Üniversitesi, Yayın No: 1, Artvin